Ο Εμμανουήλ Παπάς ήταν ένας πλούσιος έμπορος γεννημένος στην Δοβίστα Σερρών το 1772. Οι εμπορικές του δραστηριότητες επεκτείνονταν ως την...
Ο Εμμανουήλ Παπάς ήταν ένας πλούσιος έμπορος γεννημένος στην Δοβίστα Σερρών το 1772. Οι εμπορικές του δραστηριότητες επεκτείνονταν ως την Βιέννη και την Κωνσταντινούπολη. Μυήθηκε στο μυστικό της Φιλικής Εταιρείας στις 21 Δεκεμβρίου 1919 και ενθουσιάστηκε από την προοπτική της Επανάστασης και της Απελευθέρωσης. Κατέθεσε ένα μεγάλο χρηματικό ποσό (200.000 δίστηλα τάληρα) από την προσωπική του περιουσία για τους σκοπούς της οργάνωσης και του δόθηκε από τον Υψηλάντη η αρχηγία της εξέγερσης στην Μακεδονία. Αποφασίστηκε η εξέγερση να ξεκινήσει από το Άγιο Όρος που παρουσίαζε δύο βασικά πλεονεκτήματα: την φυσικά οχυρή του θέση και την ευνοϊκή διάθεση των μοναχών και ιερωμένων που πολλοί είχαν ήδη μυηθεί στην Φιλική Εταιρεία.
Στον Πολύγυρο όμως οι Έλληνες δεν περίμεναν τα αντίποινα αλλά κινήθηκαν πρώτοι καταλαμβάνοντας το διοικητήριο και σκοτώνοντας 14 Τούρκους στρατιώτες και τον βοεβόδα (διοικητή). Από τον Πολύγυρο η επανάσταση εξαπλώθηκε στα γύρω χωριά όπως και στα χωριά του Λαγκαδα. Τα αντίποινα του Γιουσούφ μπέη στην εξέγερση αυτή, ξέσπασαν στους Έλληνες της Θεσσαλονίκης. Τέσσερις ανώτατοι ιερωμένοι (Κίτρους Μελέτιος κτλ)βρίσκουν μαρτυρικό θάνατο, μαζί με πολλούς προκρίτους των οποίων οι περιουσίες δημεύτηκαν και λεηλατήθηκαν.
Οι ωμότητες αυτές εξαγρίωσαν τους Χριστιανούς που διέδωσαν την Επανάσταση σε όλη την Χαλκιδική. Εν τω μεταξύ ο Παπάς είχε πείσει τους μοναχούς του αγίου Όρους να τον στηρίξουν οικονομικά, ενώ 1.000 περίπου μοναχοί έλαβαν τα όπλα της ελευθερίας. Πενταμελής επιτροπή όλων των μονών αναλαμβάνει την διοίκηση του τόπου και τον οικονομικών και ανακηρύσσει τον Παππά "Αρχηγό και υπερασπιστή της Μακεδονίας". Ο Εμμανουήλ Παππάς κηρύσσει επισήμως την Επανάσταση στα τέλη Μαΐου στις Καρυές, έχοντας στην διάθεση του 4000 ενόπλους. Σύντομα η Επανάσταση είχε διαδοθεί στην χερσόνησο της Κασσάνδρας, στην Ορμύλια, στην Σιθωνία (Νικήτη, Παρθενώνας) και στα Μαντεμοχώρια. Στις αρχές του καλοκαιριού επαναστάτησε και η Θάσος.
Η προοδος του Αγώνα
Οι επαναστάτες ήταν χωρισμένοι σε δύο μεγάλες ομάδες υπό τον Παπά και τον τοπικό οπλαρχηγό Χάψα και αρχικά σημείωσαν κάποιες τοπικές επιτυχίες. Ο Παπάς με τους Μαντεμοχωρίτες και τους μοναχούς του αγίου Όρους που είχαν πάρει τα όπλα, νίκησε τις ασθενείς Τουρκικές δυνάμεις στην Ιερισσό την 1η Ιουνίου 1821, βάδισε ως τον Σταυρό και τελικά κατέλαβε θέσεις στην Ρεντίνα. Οι οπλοφόροι του Καπετάν Χάψα (κυρίως Κασσανδρινοί από την Βάβδο, και τα Βασιλικά) έκαμψαν την αντίσταση των μικρών τουρκικών τοπικών φρουρών πέρασαν την Επανωμή και έφτασαν τρεις ώρες έξω από την Θεσσαλονίκη, σχεδόν κοντά στα τείχη της παλιάς πόλης. Οι Έλληνες όμως ήταν ανοργάνωτοι, άσχημα εξοπλισμένοι, χωρίς έμπειρη στρατιωτική διοίκηση.
Εναντίον του Χάψα εκστράτευσε ο Αχμέτ μπέης από τα Γιαννιτσα με 500 ιππείς που νίκησαν εύκολα τους Έλληνες που παρατάχθηκαν στην πεδιάδα και εκτέθηκαν στο εχθρικό ιππικό. Ο Χάψας πέθανε στην μάχη, ενώ οι επιζώντες υποχώρησαν άτακτα. Ο Μπαιράμ πάσας με μεγάλες δυνάμεις από την Μ. Ασία βρέθηκε στην περιοχή στον δρόμο του για την Πελοπόννησο, και συνεπικουρούμενος από λίγους ένοπλους Εβραίους από την Θεσσαλονίκη, επιτέθηκε στον Παπά στα στενά της Ρεντίνας και τον νίκησε. Παντού οι Έλληνες υποχωρούν προς το Άγιο Όρος και την Κασσάνδρα και οι ακολουθούντες Τούρκοι ρημάζουν και καίνε όλα τα Ελληνικά χωριά και κωμοπόλεις, εξανδραποδίζοντας και σκλαβώνοντας όποιον χριστιανό έβρισκαν.
Οι επαναστάτες πλέον είχαν οχυρωθεί στις χερσονήσους της Κασσάνδρας στην τοποθεσία "Πόρτες" (σημερινή Νέα Ποτίδαια) που είναι το στενότερο σημείο και του Αγίου Όρους στον Πρόβλακα στην γνωστή διώρυγα του Ξέρξη. Οι δύο τοποθεσίες ήταν απόρθητες και οι επιθέσεις του Αχμετ μπέη στις 27 Ιουνίου αποκρούονται προκαλώντας του μεγάλες απώλειες. Τις ακτές επιτηρούσαν δύο ψαριανά πλοία, ένα τοπικό και ένα προερχόμενο από τη Λήμνο. Οι Ψαριανοί κατόρθωσαν να εντοπίσουν δύο τουρκικά πλοία που θα διενεργούσαν αποβατική ενέργεια στην Κασσάνδρα και τα καταδίωξαν. Το ένα από αυτά εξόκειλε στο ακρωτήριο της Συκιάς, στη Σιθωνία. Οι Ψαριανοί το πυρπόλησαν, αφού πρώτα αφαίρεσαν τα πυροβόλα του. Το δεύτερο πλοίο εξόκειλε στις ακτές του Αγίου Όρους. Οι Τούρκοι ναύτες επιχείρησαν να το υπερασπισθούν, αλλά μάταια.
Στους επόμενους δύο μήνες η θέση των Ελλήνων χειροτέρευε, καθώς τα τρόφιμα και τα πολεμοφόδια ελαττώνονταν, ενώ οι Τούρκοι πλησίαζαν συνεχώς τις θέσεις τους με προχώματα. Η Πύλη διορίζει τότε τον ικανότατο Αβδούλ Αμπούδ αρχιστράτηγο των Τούρκων στην Μακεδονία, παρέχοντας του μια μεγάλη στρατιά 14.οοο ανδρών. Αυτός θα επιτεθεί στις 15 Οκτωβρίου με 3000 άνδρες κατά της Κασσάνδρας που την υπερασπίζονται μόνο 450 άνδρες. Η πρώτη αυτή επίθεση θα συντριβεί με μεγάλες Τουρκικές απώλειες. Ο Αβδούλ Αμπούδ θα προσφέρει γενική αμνηστεία στους επαναστάτες υπό τον όρο της άμεσης παράδοσης. Η προσφορά θα απορριφθεί περήφανα από τους Έλληνες. Η δεύτερη επίθεση στις 30 Οκτωβρίου θα διασπάσει τις αραιές γραμμές των Ελλήνων υπερασπιστών. Η Κασσάνδρα θα πέσει στα χέρια των Τούρκων και θα επακολουθήσουν σφαγές Χριστιανών και καταστροφές των περιουσιών τους σε ένα όργιο αίματος και λεηλασίας.
Ένα κύμα προσφύγων Μακεδόνων από την κατεστραμμένη Χαλκιδική, κατέκλυσε την Εύβοια, τις Σποράδες και την Πελοπόννησο. Ουσιαστικά η επανάσταση στην Μακεδονία είχε ηττηθεί. Ο Παπάς στο Άγιο Όρος πλέον αντιμετώπιζε την ανοιχτή αντίθεση των μοναχών που ζητούσαν την αποχώρηση του, ώστε να μην καταστραφεί η Αθωνική Πολιτεία από τους επελαύνοντες Τούρκους. Μάλιστα κάποιοι ηγούμενοι Μονών ήρθαν και σε μυστικές διαπραγματεύσεις με τους Τούρκους για να αφοπλίσουν και να παραδώσουν τον Παπά. Ο τελευταίος ενημερωμένος από τον ηγούμενο Κυριλο της μονής Εσφιγμένου για τις αρνητικές εξελίξεις, αποφάσισε να αποχωρήσει τελικώς από το Άγιο Όρος και ακολουθούμενος από λίγους συντρόφους και πολεμιστές του, να μεταβεί στην Πελοπόννησο για να συνεχίσει τον Αγώνα.
Οι συγκινήσεις και οι αποτυχίες όμως ήταν πολλές για τον Παπά. Πέθανε από καρδιακή προσβολή ευρισκόμενος εν πλω για την Ύδρα, στις 5 Δεκεμβρίου 1821. Κηδεύτηκε μεγαλόπρεπα στην Ύδρα, στην εκκλησία της Υπαπαντής. Η Αθωνική Πολιτεία παραδόθηκε στους Τούρκους και καταστράφηκε οικονομικά λόγω των χρηματικών ποσών που αναγκάστηκε να καταβάλλει (2.500.000 γρόσια), τα περισσότερα προνόμια της καταργήθηκαν, ενώ αναγκάστηκε να εκτρέφει Τουρκική φρουρά κατοχής για πολλά χρόνια.
--------------------------------------------
Δεν υπάρχουν σχόλια
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.