Σαν σήμερα, την 1η Ιουνίου 1901, η επίσημη ανακοίνωσή του στην Κρητική Βουλή για την αποκάλυψη του ανακτόρου της Κνωσού, μαζί με το αίτη...
Σαν σήμερα, την 1η Ιουνίου 1901, η επίσημη ανακοίνωσή του στην Κρητική Βουλή για την αποκάλυψη του ανακτόρου της Κνωσού, μαζί με το αίτημα για πώληση αρχαίων αντικειμένων!
Του Αλέκου Ανδρικάκη
Το απόγευμα της 1ης Ιουνίου 1901 γραφόταν πραγματικά μια μεγάλη ιστορία για τον παγκόσμιο πολιτισμό. Στη βουλή της Κρητικής Πολιτείας ο πρόεδρος Αντώνιος Μιχελιδάκης διάβαζε με συγκίνηση μια επιστολή του Άγγλου αρχαιολόγου Άρθουρ Έβανς με την οποία ο τελευταίος έκανε επίσημα την ιστορική ανακοίνωση της αποκάλυψης του ανακτόρου του Μίνωα, στην Κνωσό και παρουσίαζε τις αποδείξεις ότι η Κρήτη υπήρξε η κοιτίδα του ευρωπαϊκού πολιτισμού. Το περίεργο όμως είναι ότι με την ίδια ιστορική ανακοίνωση, που υπάρχει στα επίσημα πρακτικά των συνεδριάσεων της Κρητικής Βουλής, ο μεγάλος αρχαιολόγος ζητούσε την άδεια του σώματος προκειμένου να πωλήσει στο εξωτερικό, σε πλούσιους Ευρωπαίους, αντικείμενα που βρήκε στις ανασκαφές, ώστε να συνεχίσει την εργασία του!
Στη φωτογραφία, ο Έβανς στην πρώτη φάση των ανασκαφικών εργασιών στην Κνωσό, μαζί με συνεργάτες του από την Αγγλία, αλλά και Κρητικούς που εργάζονταν στην ανασκαφή.
Φυσικά αυτή δεν ήταν η πρώτη αναφορά του σπουδαίου αρχαιολόγου στο αποτέλεσμα των ερευνών του, αλλά ήταν η επίσημη και οριστική ανακοίνωσή του, αυτή που άλλαζε πολλά σε σχέση με τη γνώση του αρχαίου κόσμου, της οργάνωσης και του πολιτισμού του. Νωρίτερα, στις 9 Φεβρουαρίου 1901, ο Έβανς είχε παρουσιάσει στοιχεία από τις ανασκαφές σε διάλεξή του στην Αγγλική Σχολή στην Αθήνα, ενώ με άρθρα του σε βρετανικά περιοδικά είχε κάνει ανάλογες αναφορές εκείνο το διάστημα. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός της παρουσίας στη διάλεξη της 9ης Φεβρουαρίου, του Δημητρίου Βικέλα, ο οποίος είχε ενθουσιαστεί με τα όσα έφερνε στο φως η έρευνα.
Ο Έβανς είχε εγκατασταθεί στην Κνωσό τον Μάρτιο του 1900, αλλά δεν ήταν ο πρώτος που ανέσκαψε το χώρο. Ο αρχαιόφιλος έμπορος Μίνως Καλοκαιρινός, είχε διενεργήσει τις πρώτες ανασκαφικές εργασίες στο χώρο το 1878 και μάλιστα είχε φέρει στο φως τμήμα της δυτικής πτέρυγας του ανακτόρου.
Η συστηματική ανασκαφική έρευνα άρχισε τον Μάρτιο του 1900 από τον Έβανς, διευθυντή τότε του μουσείου Ashmolean της Οξφόρδης. Δύο χρόνια μετά η ανασκαφή του ανακτόρου είχε ολοκληρωθεί, αλλά οι συμπληρωματικές και αναστηλωτικές εργασίες κράτησαν μέχρι το 1931.
Στις 30 Απριλίου 1900 η εφημερίδα της Αθήνας «Το Άστυ» σημείωνε για την αρχή των ερευνών του Έβανς: «Αι προ μηνός αρξάμεναι ανασκαφαί υπό του κ. Αρθούρου Έβανς και του κ. Χόγαρθ του διευθυντού της ενταύθα Αγγλικής Σχολής εις Κνωσσόν έφεραν εις φως σπουδαιότατα ευρήματα. Εις την Κνωσσόν ήτο ο υπό του βασιλέως Μίνωος κτισθείς Λαβύρινθος, η φυλακή αύτη του Μινωταύρου, τον οποίον εφόνευσεν ο Θησεύς.
Ο κ. Έβανς κατά τας ανασκαφάς του εις το μέρος εκείνο απεκάλυψεν οικοδομήματα της Μυκηναϊκής περιόδου, χρονολογούμενα από του 1000 και 1500 π.Χ.»
Ενώ η «Πατρίς» των Χανίων, σημείωνε λίγες ημέρες νωρίτερα: «Αι ανασκαφαί αύται ολονέν και ωραιότατα πράγματα αποκαλύπτουσαι, εξήγειρον το ενδιαφέρον όλου του κόσμου. Πλήθος πολύ επισκεπτών, Κρητών ή και ξένων έξωθεν κατερχομένων, επισκέπτεται τα μέρη της ανασκαφής, θαυμάζον προ παντός την νέαν Ακρόπολιν. Προχθές επεσκέφθησαν αυτάς Γάλλοι αξιωματικοί του ναυτικού εκείθεν διερχόμενοι, εφωτογράφησαν δε αδεία του κ. Έβανς τα διάφορα ευρήματα ως και τον τόπον των ανασκαφών».
Η ανακοίνωση στη βουλή της Κρήτης
Φτάνουμε στο απόγευμα της 1ης Ιουνίου, όταν ο πρόεδρος της κρητικής συνέλευσης των πληρεξουσίων, ο φιλόλογος, επαναστάτης και στη συνέχεια πρωθυπουργός της Κρήτης, Αντώνιος Μιχελιδάκης παρουσίαζε την επίσημη ανακοίνωση του Έβανς, στην οποία ανέφερε ότι, χωρίς αμφιβολία, αποκάλυψε το ανάκτορο του Μίνωα, με το τέλος της δεύτερης ανασκαφικής περιόδου. «Ουδεμία πλέον υφίσταται αμφιβολία ότι ενταύθα έχομεν το κατά παράδοσιν Ανάκτορον του Βασιλέως Μίνωος και ίσως εν ταύτω τον Λαβύρινθον», ανέφερε η ανακοίνωση, στην οποία ο μεγάλος αρχαιολόγος έδινε επίσης στοιχεία για τα ευρήματα.
Στο έγγραφο της επίσημης ανακοίνωσης, όπως προαναφέραμε, υπήρχε ένα στοιχείο που αιφνιδίασε ή και δυσαρέστησε τους πληρεξούσιους: ο Έβανς ζήτησε την άδεια της κρητικής βουλής προκειμένου να μεταφέρει στην Ευρώπη μερικά από τα διπλά ή τριπλά αντικείμενα ώστε να εξασφαλίσει χρήματα και να συνεχίσει την ανασκαφή! Οι πληρεξούσιοι, παρά το γεγονός ότι εξέφρασαν τη συγκίνηση και την ευγνωμοσύνη τους στον Έβανς για το γεγονός ότι έφερνε στο φως τα στοιχεία του μινωικού πολιτισμού, που θα άλλαζαν τη γνώση της παγκόσμιας κοινότητας για τον αρχαίο κόσμο, αναδεικνύοντας την Κνωσό σε κορυφαία θέση, ήταν επιφυλακτικοί ή και αρνητικοί στο αίτημα αυτό.
Η ανακοίνωση, που είχε συντάξει ο Έβανς, είναι σε τρίτο πρόσωπο, στοιχείο συνηθισμένο στην αλληλογραφία των Άγγλων ευγενών της εποχής! Μετά την ανάγνωσή της ο πρόεδρος Α. Μιχελιδάκης έκανε λόγο για σπουδαίο έγγραφο και πρότεινε στη βουλή να συγχαρεί τον αρχαιολόγο «ο οποίος έγινεν εισηγητής του φιλολογικού αυτού έργου, δια του οποίου η Κρήτη αποδεικνύεται ως το κέντρον του πολιτισμού και το διάμεσον δια του οποίου ο πολιτισμός ο Ασιατικός δια της Κρήτης μετεβιβάσθη εις την Ευρώπην», όπως αναφέρεται στα πρακτικά της κρητικής βουλής εκείνης της ημέρας.
Από τα πρακτικά της κρητικής βουλής αναδημοσιεύουμε το έγγραφο της ιστορικής ανακοίνωσης του Έβανς, που συγκλόνισε τον κόσμο.
«Προς τον κ. Πρόεδρον της Κρητικής Συνελεύσεως
Ο Κύριος Αρθούρος Ι. Έβανς, Μέλος της Βασιλικής Εταιρίας και Αντιπρόεδρος της Ελληνικής Εταιρίας και της Εταιρίας των Αρχαιολόγων του Λονδίνου, έχει την τιμήν να παρακαλέση τον Κύριον Πρόεδρον της Κρητικής Συνελεύσεως να ανακοινώση εκ μέρους αυτού εις την Συνέλευσιν ότι επεράτωσε την δευτέραν περίοδον των ανασκαφών αυτού εν τω μεγάλω οικοδομήματι, το οποίον απεκάλυψεν εν Κνωσσώ επί του ιδιοκτήτου αυτού χώρου της Κεφάλας. Ουδεμία πλέον υφίσταται αμφιβολία ότι ενταύθα έχομεν το κατά παράδοσιν Ανάκτορον του Βασιλέως Μίνωος και ίσως εν ταυτώ τον Λαβύρινθον.
Αι ανασκαφαί απεκάλυψαν τους τοίχους του περιβόλου, τας θύρας, τους θαλάμους και τας αποθήκας αυτού, αυτόν τον θρόνον και την αίθουσαν του Συμβουλίου και εσχάτως τα μέγαρα των αρχαίων βασιλέων μετά των μεγάλων κλιμάκων και στοών αυτών, εν κεφαλαίω λείψανα αρχιτεκτονικά μοναδικά της αρχαϊκής εποχής, τα οποία υπερβάλλουσι κατά πολύ εις μεγαλείον και ενδιαφέρον παν ό,τι είνε γνωστόν μέχρι σήμερον εν Τιρύνθι και Μηκύναις.
Επί πλέον ευρέθησαν χιλιάδες διαφόρων αντικειμένων, αγγείων μαρμαρίνων και εξ οπτής γης, αναγλύφων, τοιχογραφιών, εγγλύφων, κοσμημάτων εξ ελεφάντου και κρυστάλλου, ολόκληρος σειρά αποδείξεων, αίτινες θα καταστήσωσι σαφές του λοιπού ότι η κατά παράδοσιν τέχνη του Δαιδάλου υπήρξεν εδώ πράγματι, και άτινα θα καταστήσωσι αναγκαίαν εις τους περιηγητάς πάσης χώρας την επίσκεψιν της Κρήτης, ως κοιτίδος του Ευρωπαϊκού πολιτισμού.
Η μεγαλειτέρα ανακάλυψις είνε γνωστή. Είνε συλλογαί ολόκληροι πινακίδων εκ αργίλλου επιγεγραμμένων δια τινός γραφής προϊστορικής, ήτις αποδεικνύει ότι η γνώσις των γραμμάτων ήτο ήδη διαδεδομένη εν Κρήτη τουλάχιστον 600 έτη προ της χρονολογίας της πρώτης φοινικικής επιγραφής.
Αλλ’ υπολείπεται ακόμη να γίνωσι πολλά ίνα συμπληρωθώσιν αι ανασκαφαί κατά τρόπον αντάξιον του επιχειρηθέντος έργου και αι δαπάναι της ανασκαφής ανέρχονται ήδη εις πλείονας των 80,000 φράγκων. Του ποσού τούτου μέρος εγένετο δυνατόν να συλλεχθή δια δημοσίας εγγραφής εν Αγγλία, αλλά πλέον του ημίσεως έμεινεν εις βάρος του κ. Έβανς. Πριν ή κάμη νέαν έκκλησιν εις την ελευθεριότητα του Αγγλικού δημοσίου δια μέσου του Cretan Exploration Fund ο κ. Έβανς ποιείται έκκλησιν εις την αγαθήν θέλησιν των αντιπροσώπων του Κρητικού λαού, όπως διευκολύνωσι τας προσπαθείας του, παραχωρούντες αυτώ δείγματα τινά εκ χιλιάδων των ευρεθέντων αντικειμένων, ίναν υπεκκαύση ολίγον το ενδιαφέρον των συμπολιτών του. Εάν ήτο δυνατόν να τω δοθώσι μόνον ολίγα τινά δείγματα των επιγεγραμμένων πινακίδων, των οποίων τόσον μεγάλην ποσότηταν συνέλεξε, και τινα διπλά αντικείμενα και δείγματα τινα εκ των άλλων αντικειμένων, άτινα εισίν άχρηστα εις το Εθνικόν Μουσείον, θα έδιδεν εις την έκκλησιν του μίαν επικαιρότητα, της οποίας νυν στερείται, και συγχρόνως τούτο θα ήτο σημαντικόν κέρδος δια την επιστήμην.
Ο κ. Έβανς είνε ηναγκασμένος να ποιήσηται την ευλαβή αυτήν έκκλησιν προς την γενναιότητα της Συνελεύσεως και της Κυβερνήσεως της Κρήτης, διότι κατά την κατά γράμμα ερμηνείαν του προσωρινού νόμου την δοθείσαν υπό της Κυβερνήσεως, αυτά τα διπλά αντικείμενα και εκείνα των οποίων τα Εθνικά Μουσεία δεν έχουσιν ανάγκην και τα οποία είνε εν Ελλάδι και αλλαχού δύνανται να παραχωρηθώσιν εις εκείνους, οίτινες καταβάλλουσι τας δαπάνας των ανασκαφών, κρατούνται ανωφελώς εν τη Νήσω, πληρούντα τας αποθήκας ή και καταστρεφόμενα επί τόπου.
Κνωσσός 4 Ιουνίου 1901”.
Η ημερομηνία που φέρει το έγγραφο είναι με βάση το νέο ημερολόγιο, άρα η επιστολή είχε γραφεί στις 23 Μαΐου, με το παλαιό ημερολόγιο που ίσχυε ακόμη στην Κρήτη (και στην υπόλοιπη Ελλάδα).
cretalive.gr
Μπράβο, Ωραίο άρθρο. Ευχαριστίες για την ανάρτηση.
ΑπάντησηΔιαγραφή