ΔΥΟ ΜΕΓΑΛΑ, ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΜΥΑΛΑ ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΤΗΣ ROSETTA... O EΠΙΦΑΝΗΣ ΑΣΤΡΟΦΥΣΙΚΟΣ ΘΑΝΑΣΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ ΚΑΙ Ο ΕΠΙΣΗΣ ΚΑΘΗΓΗΤΣΗ ΑΣΤΡΟΦΥΣΙΚΗΣ, ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ, ΜΙΛΟΥΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΠΡΟΣΕΔΑΦΙΣΗ ΤΟΥ PHILAE, ΚΑΙ ΤΗΝ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΠΙΚΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ.

Μια ιστορική στιγμή για τις προσπάθειες δεκαετιών του ανθρωπίνου γένους να εξερευνήσει το διάστημα σημειώθηκε πριν από λίγες ημέρες όταν...

Μια ιστορική στιγμή για τις προσπάθειες δεκαετιών του ανθρωπίνου γένους να εξερευνήσει το διάστημα σημειώθηκε πριν από λίγες ημέρες όταν το ευρωπαϊκό ρομπότ «Philae» της αποστολής «Ροζέτα» της Ευρωπαϊκής Διαστημικής Υπηρεσίας (ESA), προσεδαφίστηκε με ασφάλεια στον κομήτη 69P/Churyumov-Gerasimenko. Από εκείνη την ώρα όλος ο πλανήτης παρακολουθεί με αγωνία την εξέλιξη της διαστημικής αποστολής αλλά και τις κινήσεις των αξιωματούχων της ESA οι οποίοι θα αποφασίσουν αν θα προσπαθήσουν να μετακινήσουν το «Philae», που βρίσκεται σταθεροποιημένο μεν, εγκλωβισμένο δε, σε μία απόκρημνη, βραχώδη περιοχή του κομήτη 67P κινδυνεύοντας να ξεμείνει από μπαταρία. Το ρομποτικό όχημα , που μοιάζει με μικρό ψυγείο και έχει βάρος περίπου 100 κιλά, είναι εξοπλισμένο με κάμερες, υπερσύγχρονα όργανα μέτρησης, τρυπάνια και ποικίλους αισθητήρες.








Οι επόμενες ημέρες θεωρούνται μάλιστα ιδιαίτερα κρίσιμες για τη συλλογή πολύτιμου υλικού, χωρίς βεβαίως αυτό να σημαίνει ότι το «Philae» μετά θα σταματήσει τη δουλειά. Εφοδιασμένο με ηλιακή μπαταρία, η συσκευή έχει αποστολή να πραγματοποιήσει μέσα στις επόμενες εβδομάδες πειράματα πάνω στα δεδομένα που συνέλεξε και να στείλει αναλύσεις στη Γη μέσω του μητρικού σκάφους (της Ροζέτα) που εξακολουθεί να βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τον κομήτη και λειτουργεί ως αναμεταδότης.

Παντελής Παπαδόπουλος


«Η αποστολή είναι επική»

Στην επιχείρηση «Ροζέτα» είχαν την τύχη να δουλέψουν και δύο Έλληνες. Ο καθηγητής Αστροφυσικής του ΑΠΘ κ. Παντελής Παπαδόπουλος και ο επίσης αστροφυσικός στο πανεπιστήμιο του Σικάγο κ. Θανάσης Οικονόμου. «Βρέθηκα στην καμπάνια εκτόξευσης του διαστημόπλοιου πριν από 10 χρόνια ως αστροφυσικός της ευρωπαϊκής υπηρεσίας διαστήματος. Η αποστολή είναι επική και μόνο για την ίδια τη Ροζέτα. Το να μπορέσεις να πας μετά από τροχιά δέκα χρόνων σε έναν κομήτη, να σταματήσεις το διαστημόπλοιο, να το βάλεις δηλαδή σε τροχιά δίπλα από τον κομήτη και να τον ακολουθεις γυρω από τον ήλιο είναι απλά ανεπανάληπτο. Είναι τεχνικά πολύ δύσκολο, δεν είναι συνηθισμένο. Οι ίδιοι οι κομήτες είναι ουσιαστικά τα απολιθώματα του ηλιακού συστήματος στην αυγή του. Κρατανε κλειδωμένη τη σύνθεση του πρώιμου ηλιακού συστήματος. Και φυσικά αυτό σημαίνει νερό που είναι σημαντικότατο αλλά και ότι άλλο μπορέσει να βρει η Ροζέτα. Μπορεί π.χ. να επιβεβαιωσει ότι υπαρχουν οργανικα μόρια ακόμα και να φτασει σε αμινοξέα. Είναι η πιο φιλόδοξη αποστολή της ESA μεχρι τωρα που τις δινει πολλές πρωτιες σε σχεση με τη ΝΑΣΑ», λέει στο «ΘΕΜΑ» ο κ. Παπαδόπουλος.

Οι προκλήσεις

Το «Philae» επρόκειτο να χρησιμοποιήσει ειδικούς γάντζους για να αγκιστρωθεί στην επιφάνεια του κομήτη. Όμως, λίγη ώρα μετά την προσεδάφιση, έγινε γνωστό ότι οι γάντζοι δεν λειτούργησαν. «Το ζήτημα με το «Philae» είναι ότι δεν έχει αγκιστρώσει. Οπότε οτιδήποτε μπορούσαν να κάνουν, να τρυπήσουνε, να σκάψουνε θα έχει τη δράση και αντίδραση που λέμε από το νόμο του Νεύτωνα δηλαδή θα τινάξει το διαστημόπλοιο προς τα πάνω. Αυτή τη στιγμή οι επιστήμονες που το παρακολουθούν μπορούν να κάνουν μόνο παθητικές παρατηρήσεις δηλαδή φωτογραφία, να βάλουν δέκτες ανάλυσης αερίων ή οτιδήποτε εκπέμπει ο κομήτης γύρω. Επίσης έχει 60 περίπου ώρες μπαταρίας επομένως αν δεν αλλάξει ο προσανατολισμός, αν δεν πάει σε κάποιο μέρος με περισσότερο ήλιο δεν θα αντέξει περισσότερο. Για αυτό όπως συνηθίζεται στις αποστολές αυτές, θα γίνουν πρώτα τα εύκολα πράγματα όπως φωτογραφίες και στο τέλος ίσως πούνε, τελειώνει η μπαταρία κάνε ένα τρύπημα μια δειγματοληψία βαλτην στον κλίβανο, κι ας φύγει το διαστημόπλοιο προς τα πάνω. Τουλάχιστον να μπορέσουμε να πάρουμε δεδομένα, ας πούμε ανάλυσης του εδάφους κι ας είναι το τελευταίο πείραμα. Κάπως έτσι πιστεύω ότι θα σκεφτούν οι άνθρωποι αν παραμείνει αυτός ο περιορισμός των 60 ωρών», προσθέτει ο κ. Παπαδόπουλος.

Ο καθηγητής της Αστροφυσικής Θανάσης Οικονόμου, είναι ένας από τους βασικούς συντελεστές της ευρωπαϊκής διαστημικής αποστολής, καθώς δημιούργησε με την ομάδα του το όργανο APXS, το οποίο μεταφέρει το «Ροζέτα» και το οποίο, με την προσεδάφιση του «Philae» στην επιφάνεια του κομήτη, θα είναι σε θέση με ειδικά ραδιοσήματα που θα στείλει στα πετρώματά του, να αναλύσει τη χημική του σύσταση, βοηθώντας στην κατανόηση της προέλευσης και εξέλιξης του Ηλιακού Συστήματος.

Ο επιφανής Έλληνας αστροφυσικός, Senior Scientist του Εργαστηρίου Αστροφυσικής και Διαστημικής Έρευνας του Πανεπιστημίου του Σικάγο βρέθηκε στο κέντρο ελέγχου της ESA στη Γερμανία, προκειμένου να παρακολουθήσει από κοντά την απόπειρα προσεδάφισης του «Philae» στον κομήτη αναφέροντας στον Τύπο πως, «θα είναι μεγάλο κατόρθωμα της ESA, εάν πάνε όλα καλά. Επιτυχίες αυτού του βαθμού δεν ξεχνιούνται εύκολα και γίνονται σύμβολα συγκρίσεως στο μέλλον. Θα είναι η πρώτη φορά στην ιστορία της εξερεύνησης του διαστήματος, που μια διαστημική συσκευή κατόρθωσε να προσεδαφισθεί σε έναν κομήτη εις κίνηση με μεγάλη ταχύτητα».

Από το 1997 που η ιστορική αποστολή του Pathfinder έφτασε στον Άρη, μέχρι και τη Rosetta που τώρα ακολουθεί σε απόσταση αναπνοής τον κομήτη 67P/Churyumov-Gerasimenko, ο Έλληνας καθηγητής, φρόντιζε πάντα μαζί με συναδέλφους του να εφοδιάζει κάθε διαστημόπλοιο με το μικρό αλλά θαυματουργό όργανο το οποίο εξετάζει τη χημική σύσταση των ουρανίων σωμάτων.

Το αστεροσκοπείο στην Πίνδο

Μπορεί το 2035, που η ΝΑSA υπολογίζει ότι θα καταφέρει να πραγματοποιήσει την πρώτη επανδρωμένη πτήση στον Άρη, να είναι ακόμη μακριά, όμως ο πλανήτης έχει αποκτήσει κάτι από την Ελλάδα, καθώς ο κ. Οικονόμου βαφτίζει με ελληνικά ονόματα αρκετές από τις περιοχές του. Μάλιστα, στα μέρη που συναντά στον πλανήτη το εξερευνητικό όχημα «Opportunity», οι επιστήμονες δίνουν ονόματα ελληνικών νησιών, ενώ σε αυτά που συναντά το «Spirit» δίνουν ονόματα από την Οδύσσεια. Στα όνειρα πάντως του Έλληνα επιστήμονα με καταγωγή από τα Γρεβενα είναι η ανέγερση ενός αστεροσκοπείου στο βουνό Όρλιακα της Πίνδου, στο δημοτικό διαμέρισμα του Ζιάκα, καθώς σύμφωνα με τους επιστήμονες η συγκεκριμένη τοποθεσία είναι από τις καλύτερες στη γηραιά Ηπειρο, σε μια περιοχή με καθαρό ουρανό και καλή πρόσβαση, σε υψόμετρο 1.450 μέτρων και με την ελάχιστη φωτορύπανση στην Ευρώπη.
protothema