Για να μή λέτε ότι τα βγάζουμε απο το κεφάλι μας, μεταφέρουμε επί λέξει από το προσωπικό Ιστολόγιο του Ελληνο-Εβραίου δημοσιογράφου Ζάν Κ...
Για να μή λέτε ότι τα βγάζουμε απο το κεφάλι μας, μεταφέρουμε επί λέξει από το προσωπικό Ιστολόγιο του Ελληνο-Εβραίου δημοσιογράφου Ζάν Κοέν, που ήταν ο image-maker του Άδωνι Γεωργιάδη στις πρόσφατες εκλογές για την αρχηγία της Νέας Δημοκρατίας...
Ο Βαρώνος Φον Ρόλλαντ, ένας κατάσκοπος για τη Γερμανία και στους δύο Παγκόσμιους Πολέμους, δεν ήταν ένας Βαρώνος, ούτε ένας Φον Ρόλλαντ. Ήταν ένας Εβραίος από τη Θεσσαλονίκη, ονόματι Ισαάκ Εζράττυ.
Στις 6 Φεβρουαρίου 1937 η SIS, η Βρετανική Μυστική Υπηρεσία, γνωστή και ως MI6, έγραψε μία αναφορά με τίτλο: «Οι δραστηριότητες των Ναζί στη Βόρεια Αφρική». Μέρος της αναφοράς προωθήθηκε στον Βρετανικό Οργανισμό εσωτερικής ασφάλειας, MI5, περίπου δύο εβδομάδες αργότερα. Η πληροφορία από τη Βρετανική Μυστική Υπηρεσία, προήλθε από έναν Γερμανό πληροφοριοδότη στο Παρίσι, που ισχυριζόταν, ότι δούλευε για μία γερμανική οργάνωση μεταναστών, που έστελνε εθελοντές στην Ισπανία, η οποία εκείνη την περίοδο ήταν απορροφημένη σε έναν αιματηρό εμφύλιο πόλεμο.
Σύμφωνα με τον πληροφοριοδότη, οι Ναζί είχαν στήσει επικεφαλής στην πόλη Θέουτα, ένα Ισπανικό κομμάτι γης στη Βόρεια Αφρική, που συνορεύει με το Μαρόκο. Ο αρχηγός των Ναζί πρακτόρων στο Μαρόκο, ήταν, σύμφωνα με την ίδια πηγή, ένας συγκεκριμένος «Φον Ρόλλαντ», για τον οποίο ο πληροφοριοδότης ισχυριζόταν, ότι δούλευε στενά με μία Ναζιστική οργάνωση στη Σεβίλλη και τη Λισσαβόνα, καθώς επίσης και με μία φασιστική Ιταλική ομάδα στην Τύνιδα, «υπεύθυνη για τις αναταραχές εναντίον των Γάλλων σ’ αυτή την περιοχή».
Είχαν περάσει 11 χρόνια από τότε που η MI5 είχε ακούσει τελευταία φορά για τον Βαρώνο Φον Ρόλλαντ. Ο άνθρωπος αυτός είχε πρωτοεμφανιστεί στα Βρετανικά αρχεία ασφαλείας, στο τέλος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, όπου ήταν ένας Γερμανός πράκτορας της Abteilung, της Αυτοκρατορικής Γερμανικής στρατιωτικής Υπηρεσίας Πληροφοριών. Αυτό που ήδη ήξερε η MI5, ήταν ότι ο Βαρώνος που τάχα επανεμφανίστηκε στη Βόρεια Αφρική, δεν ήταν ούτε ένας Βαρώνος, ούτε ένας Φον , ούτε ένας Ρόλλαντ, αλλά ένας Θεσσαλονικιός Εβραίος που ονομαζόταν Ισαάκ Μιζράχι ή σε κάποιες περιπτώσεις, Εζράττυ. Βλέποντας τις καταγραφές στον φάκελό του από το 1918 μέχρι το 1947, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία, ότι είχε υπηρετήσει πιστά τους Γερμανούς και στους δύο Παγκοσμίους Πολέμους και όχι από τη δεκαετία του ’30 σχεδόν μέχρι το τέλος του πολέμου, είχε δουλέψει για τη στρατιωτική Μυστική Υπηρεσία της Ναζιστικής Γερμανίας, την Abwehr.
***
Ο ψεύτικος Βαρώνος είχε γεννηθεί στη Σαλονίκη, ή στην πιο μοντέρνα εκδοχή της, Θεσσαλονίκη, στις 15 Απριλίου του 1893. Ο πατέρας του, Ελιάου Εζράττυ, ήταν σύμφωνα με τον φάκελο του γιου του, ένας ιδιαίτερα επιτυχημένος έμπορος. Όταν γεννήθηκε ο μικρός Ισαάκ, η Εβραϊκή κοινότητα της πόλης αποτελούνταν από 60.000 ψυχές. Η Σαλονίκη, εκείνη την εποχή ήταν ένα αναπόσπαστο κομμάτι της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας κι έτσι θεωρούνταν Τούρκος υπήκοος.
Παρά το γεγονός, ότι η Εβραϊκή παρουσία στη Σαλονίκη μπορεί να ανιχνευθεί πίσω στην αρχαιότητα, μέσω των επιστολών του Αποστόλου Παύλου προς Θεσσαλονικείς στην Καινή Διαθήκη, η μοντέρνα Εβραϊκή κοινότητα ήταν άμεσο αποτέλεσμα της Εβραϊκής απέλασης από την Ισπανία το 1492. Πράγματι, μία απλή Οθωμανική απογραφή της πόλης πριν από 14 χρόνια δεν κατέγραψε κανέναν Εβραίο στην πόλη. Μεταξύ της Σεφαραδίτικης κοινότητας τότε, απομεινάρι της Ιβηρικής Χερσονήσου που έμεινε στην Εβραϊκή γλώσσα την Λαντίνο και που είχε πολύ λιγότερο αλλοιωθεί με τον καιρό από τη σύγχρονη Ισπανική, σε σχέση με την ισοδύναμη Ασκενάζι, οι Γίντις ήταν από τη Γερμανία. Και οι δύο κοινότητες είχαν παρουσία στην πόλη, παρ’ ότι η Σεφαραδίτικη κοινότητα ήταν η επικρατούσα.
Οι Εζράττυδες ανήκαν στα ανώτερα κλιμάκια της κοινότητας, αλλά ήταν μεταξύ των λίγων ευτυχισμένων, καθότι ένα μεγάλο κομμάτι της κοινότητας ήταν φτωχό. Οι Εβραίοι, ήταν φυσικά, ένα κομμάτι του κοσμοπολίτικου πληθυσμού της πόλης. Στο βιβλίο του σχετικά με την πόλη, ο ιστορικός Mark Mazower παραθέτει ένα άρθρο εφημερίδας από το 1911, μία χρονιά που θα άλλαζε τη ζωή του νεαρού Ισαάκ Εζράττυ, που έλεγε: «Η Σαλονίκη δεν είναι μία πόλη. Είναι η αντιπαράθεση πολλών μικρών χωριών. Εβραίοι, Τούρκοι, κρυφο-Εβραίοι, Έλληνες, Βούλγαροι, Δυτικοί και αθίγγανοι, όπου κάθε μία από αυτές τις ομάδες, που μία μέρα θα αποκαλούνται “Έθνοι”, μένει καλά μακριά από τις άλλες».
Όπως η Αυστρο-ουγγρική Αυτοκρατορία στο Βορρά της, έτσι και η Οθωμανική Αυτοκρατορία αποζητούσε αύξηση της ανάπτυξης του Εθνικισμού της μεταξύ των Κρατών, που για αιώνες ήταν ταπεινοί υπηρέτες. Τον Οκτώβριο του 1912 ξεκίνησαν οι Πρώτοι Βαλκανικοί Πόλεμοι. Ακολουθήθηκαν από τους Δεύτερους Βαλκανικούς Πολέμους τον Ιούνιο του 1913, οι οποίοι τελικά οδήγησαν στον Ελληνικό έλεγχο της πόλης.
Η Εβραϊκή κοινότητα της πόλης ένιωσε την άνοδο του εθνικισμού, αλλά δεν αναζήτησαν σωτηρία στον Σιωνισμό. Για την πλειοψηφία, οι συνέπειες του εθνικισμού τους οδήγησε στο δύσμοιρο κίνημα του Οθωμανισμού και αργότερα στην πλευρά των Νεότουρκων.
Ο φάκελος του Φον Ρόλλαντ προμήνυε κάποιες από αυτές τις εξελίξεις. Ο νεαρός άνδρας άφησε τη γενέτειρά του για σπουδές στη Γερμανία το 1911. Σε μία δήλωσε που έκανε πολύ αργότερα, θυμήθηκε, ότι είχε φύγει «με Τουρκικό διαβατήριο, αλλά όταν επέστρεψε στη Σαλονίκη δεσμεύτηκε από την Ελλάδα». Τα νέα του αφεντικά, του πρόσφεραν την επιλογή ανάμεσα στην Ελληνική ή την Τουρκική ιθαγένεια. Επέλεξε τη δεύτερη, αλλά η επιλογή του είχε συνέπειες. Οι Έλληνες του είπαν, ότι έπρεπε να φύγει από την πόλη μέσα σε 8 μέρες. Μέχρι το τέλος του 1913 ήταν πίσω στη Γερμανία. Μέχρι τον Αύγουστο του 1914 η Ευρώπη ήταν σε πόλεμο. Οι αισιόδοξοι έλεγαν, ότι θα τελείωνε μέχρι τα Χριστούγεννα, αλλά αντιθέτως η σφαγή είχε μόλις αρχίσει.
***
Κάποια στιγμή το 1915, ο άνδρας που γεννήθηκε με το όνομα Ισαάκ Εζράττυ στη Σαλονίκη, εγκαταστάθηκε στη Βαρκελώνη της Ισπανίας, με το όνομα Βαρώνος Ίνο Φον Ρόλλαντ. Τον έστειλε εκεί η Abteilung, η Γερμανική στρατιωτική Υπηρεσία Πληροφοριών. Οι λεπτομέρειες γύρω από την στρατολόγηση και την αποστολή του, παρέμειναν μυστικές μέσα στην ομίχλη του πολέμου, όπως συνέβη και τα πρώτα χρόνια που υπηρετούσε τον Κάιζερ. Τελικά, αγόρασε μία κατοικία στην οδό Ronda San Pedro 29 στη Βαρκελώνη. Ο ψεύτικος Βαρώνος δεν ήταν καμιά πανύψηλη φιγούρα. Δεν είχε ύψος πάνω από 1.63-1.65 μέτρα. Μαρτυρίες κάνουν λόγο για έναν άνδρα γύρω στα 30, ενώ στην πραγματικότητα ήταν γύρω στα 20.
Ήταν αρκετά σκουρόχρωμος, χλωμός και φρεσκοξυρισμένος, με μικρά καστανογκρί μάτια και μεγάλο στόμα. Επίσης, φορούσε δαχτυλίδια και καρφίτσες στις γραβάτες του. Παρά το γεγονός, ότι αυτή η περιγραφή πηγάζει από το έτος 1918, έμοιαζε πως η εμφάνισή του πάνω – κάτω ήταν η ίδια κατά τη διάρκεια των πρώτων χρόνων του στην Ισπανία.
Λίγα είναι γνωστά σχετικά με τα πρώτα χρόνια του Βαρώνου στην Ισπανία, εκτός από μία τυχαία συνάντηση με έναν νεαρό αξιωματικό του Ναυτικού, που επρόκειτο να γίνει φίλος του και να προσφέρει τις υπηρεσίες του σε έναν άλλο πόλεμο, υπό ένα τελείως διαφορετικό καθεστώς. Το όνομα του νεαρού αξιωματικού ήταν Γουίλχελμ Κανάρης, ο οποίος το 1935 έγινε επικεφαλής της Γερμανικής στρατιωτικής Υπηρεσίας Πληροφοριών, της Abwehr. Ο Κανάρης εστάλη στην ουδέτερη Ισπανία στο τέλος του 1915, για να χειριστεί τις προμήθειες για τις Γερμανικές βάρκες – U, οι οποίες ελλιμενίστηκαν στην Ισπανία, ενώ κατασκευάστηκαν στη Δυτική Μεσόγειο. Το γεγονός, ότι οι δύο άνδρες συναντήθηκαν υποδηλώνει, ότι ο Βαρώνος είχε βάλει το χέρι του σ’ αυτή την επιχείρηση. Επίσης, υπάρχουν στοιχεία στον φάκελό του, ότι ήταν αναμεμειγμένος στην φιλο-γερμανική προπαγάνδα.
Απ’ όσα γνωρίζουμε από τον φάκελό του, το Βρετανικό ενδιαφέρον για τον Βαρώνο Φον Ρόλλαντ, άρχισε τους τελευταίους μήνες του πολέμου. Τα πρώτα ψήγματα ενδιαφέροντος πηγάζουν από τις πληροφορίες που μοιράστηκαν οι Ιταλοί, στις αρχές Ιουλίου του 1918. Ακολουθήθηκαν από παρόμοιες πληροφορίες που μοιράστηκαν οι Γάλλοι και οι περισσότερες από αυτές αφορούσαν άλλους πράκτορες που δούλευαν για τον Φον Ρόλλαντ.
Μέχρι την 1η Οκτωβρίου, οι Βρετανοί είχαν λόγο να πιστεύουν, ότι ήταν γύρω στα 30, ότι χρησιμοποιούσε το ψευδώνυμο Boyal, αλλά ότι το πραγματικό του όνομα ήταν Ισαάκ Εζράττυ ή Εζράτι. Μία εβδομάδα μετά το τέλος του πολέμου, στις 11 Νοεμβρίου του 1918, οι Βρετανοί είχαν μία πιο ολοκληρωμένη εικόνα. Μία αναφορά της MI5 με ημερομηνία 18 Νοεμβρίου 1918, δίνει μία ακριβή εικόνα του Βαρώνου και του οικογενειακού του υπόβαθρου, μόνο που κάνει λόγο για έναν Σύριο με οικογένεια στην Άνω Αίγυπτο. Μέχρι τη στιγμή που τελείωσε ο πόλεμος, οι Βρετανοί πίστευαν, ότι ήταν ο «επικεφαλής της Γερμανικής κατασκοπείας στη Βαρκελώνη».
***
Όσον αφορά στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, η ιστορία του Εβραίου κατασκόπου από τη Σαλονίκη είναι απλά περίεργη, καθώς Εβραίοι αγωνίστηκαν σε πολλά μέτωπα για πολλές χώρες κατά τη διάρκεια της μαζικής σφαγής. Ο φάκελός του, ωστόσο, λέει μία ενδιαφέρουσα ιστορία για κάποιες από τις κινήσεις του στα διαλείμματα των πολέμων. Υπάρχει η καταγραφή μίας σύλληψης, όταν μπήκε στη Γαλλία από την Ισπανία. Αφέθηκε ελεύθερος από τις Γαλλικές φυλακές, αμέσως μετά επιβιβάστηκε στο πλοίο S.S Dunabis και απέπλευσε για την πόλη που γεννήθηκε. Οι Έλληνες δεν χάρηκαν που τον είδαν κι έτσι έφυγε σύντομα και πάλι για τη Γερμανία.
Μέχρι τον Απρίλιο του 1920 ήταν πίσω στην Ισπανία και φέρεται να εμπλέκεται σε κατασκοπεία και πάλι για τους Γερμανούς. Εκτός από ένα σύντομο διάλειμμα το 1925, όπου υπήρχαν λανθασμένες ενδείξεις, ότι ο Βαρώνος είχε γυρίσει στο Ηνωμένο Βασίλειο, ο φάκελός του παρέμεινε «αδρανής» για τις κινήσεις του μέχρι το 1937, όταν η κυρία Κάθριν Γιανγκ τηλεφώνησε στο Υπουργείο Εξωτερικών. Η γυναίκα δήλωσε, ότι επρόκειτο να πάει στην Ισπανία, η οποία ήταν βυθισμένη στον αιματηρό εμφύλιο πόλεμο, με σκοπό να φτάσει στη Μαδρίτη «πριν ο Φράνκο την καταλάβει».
Ο λόγος που ήθελε να φτάσει στη Μαδρίτη, ήταν για να πάει στο διαμέρισμά της, επειδή «ανησυχούσε για κάποια σκυλιά που είχε αφήσει σ’ αυτό». Αυτό που έπιασε το μάτι της MI5 δεν ήταν τα σκυλιά, αλλά η πληροφορία, ότι κατά τη διάρκεια του τελευταίους ταξιδιού της στη χώρα, συνοδευόταν από έναν «διαβόητο Γερμανό κατάσκοπο», του οποίου το όνομα δεν έδινε. Όπως αποδείχθηκε, επρόκειτο για τον Φον Ρόλλαντ. Λίγο μετά από αυτή την εμφάνιση, η αναφορά από το δίκτυο κατασκόπων των Ναζί στο Μαρόκο, εμφανίστηκε.
Σε ποια έκταση ο Φον Ρόλλαντ ήταν αναμεμειγμένος στο δίκτυο κατασκόπων στη Βόρεια Αφρική, παραμένει ένα ανοιχτό ερώτημα. Ο πληροφοριοδότης στο Παρίσι ίσως είχε εμπλουτίσει τις παλιές πληροφορίες των Βρετανών ή ήταν απλώς φήμες το αν οι κινήσεις του κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1930 ήταν αληθινές. Σύμφωνα με μία πολεμική δήλωση, ήταν στην Ισπανία από το 1931 μέχρι το 1933 και από το 1934 μέχρι το 1935, πριν κατευθυνθεί βόρεια στη Δανία το 1936. Τα δύο επόμενα χρόνια τα πέρασε ταξιδεύοντας στη Νότια και Κεντρική Αμερική, πριν φύγει για τα καλά για την Ευρώπη το 1939, που ήταν και ο τελικός του προορισμός καθ’ όλη τη διάρκεια του πολέμου.
Εν τω μεταξύ, οι Βρετανοί ήταν στο σκοτάδι σχετικά με τις κινήσεις του και η τελευταία αναφορά γι’ αυτόν πριν τον πόλεμο, περιείχε αντιφατικές πληροφορίες για το αν είχε επιστρέψει στην Ισπανία ή είχε φύγει για τη Νότια Αμερική. Εκτός από μία προσπάθεια εντοπισμού του στην Ισπανία το 1941, ο φάκελός του είναι «αδρανής» μέχρι το Σεπτέμβριο του 1943.
***
Παρ’ όλο που η MI5 τον κράτησε σε λίστα παρακολούθησης, δεν κατάφερε να μάθει πολλά για το τι ετοίμαζε κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1930. Εν τούτοις, δεν υπάρχει αμφιβολία, ότι ο Φον Ρόλλαντ ήταν στη μισθοδοσία της Abwehr (Γερμανικής στρατιωτικής Υπηρεσίας Πληροφοριών) πάνω – κάτω από το τη μέρα που ο Κανάρης έγινε επικεφαλής του Οργανισμού. Ο Κανάρης δεν είχε ξεχάσει το νεαρό άνδρα που είχε συναντήσει στη Βαρκελώνη πριν από 20 χρόνια.
Σύμφωνα με τον ψεύτικο Βαρώνο, ο Κανάρης ήταν επίσης “ο μόνος άνδρας στη Γερμανία, που ήξερε ότι είμαι Εβραϊκής καταγωγής”. Η δουλειά του Εβραίου κατασκόπου του Κανάρη, ήταν να στέλνει εμπιστευτικές αναφορές, που πήγαιναν απευθείας στον επικεφαλής της Abwehr, σχετικά με την “πολιτική κατάσταση στις χώρες που διέμενα”. Επίσης, ανέφερε σε πολιτικά κόμματα τι είδους στρατιωτικός εξοπλισμός μπορούσε να πουληθεί. Η βασική του δουλειά ήταν να δημιουργήσει εταιρείες - βιτρίνα που θα μπορούσαν να εξυπηρετούν τις οικονομικές συναλλαγές της Abwehr.
Μία από αυτές τις εταιρείες - βιτρίνα, η Transmare, ιδρύθηκε στο τέλος του 1935 ή στις αρχές του 1936 και είχε πολλά υποκαταστήματα τόσο στην Ευρώπη όσο και στην Αμερική. Μία δεύτερη, η Scandinavian Overseas Trading Company, που στήθηκε κατά της παραμονής του στη Δανία, ήταν εξ ολοκλήρου δική του, αλλά είχε σύνδεση και με την Abwehr, αν και ο τοπικός διευθυντής, κάποιος κύριος Whal, δεν ήξερε ότι επρόκειτο για μία εταιρεία – βιτρίνα της Γερμανικής Υπηρεσίας Πληροφοριών.
Μέχρι την έκρηξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου το 1939, ο Φον Ρόλλαντ είχε μετακομίσει στην Αργεντινή. Εκεί, συνέχισε να δουλεύει με την Transmare, αν και αργότερα ισχυρίστηκε, ότι γνώριζε ελάχιστα για τις εσωτερικές λειτουργίες της εταιρείας στην Ευρώπη. Υπό την καθοδήγηση του Φον Ρόλλαντ, η Transmare ασχολήθηκε και με τις εισαγωγές και με τις εξαγωγές. Οι εξαγωγές είχαν σχέση κυρίως με χύμα χαλκό και μπρούντζο, που στέλνονταν στην Γερμανία. Όλοι έρχονταν σε επαφή με τον Κανάρη μέσω της Γερμανικής Πρεσβείας στο Μπουένος Άιρες. Μετά τον πόλεμο θα ισχυριζόταν, ότι η σχέση του με την εταιρεία άρχισε να ξεθωριάζει γύρω στο 1943, περίπου τη στιγμή που οι Βρετανοί πήραν ένα προβάδισμα σχετικά με την τύχη του Βαρώνου.
Το Σεπτέμβριο του 1943 οι Βρετανοί επιβεβαίωσαν το γεγονός, ότι ζούσε σε ένα σπίτι στο Calle Diagonal στην πρωτεύουσα της Αργεντινής. Όμως, το ενδιαφέρον για τις παλιές γνωριμίες του στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, αυξήθηκε δύο μήνες αργότερα, το Νοέμβριο, όταν ο διαβόητος Γιουγκοσλάβος τριπλός πράκτορας Ντούσαν Ποπόφ, με το κωδικό όνομα «Τρίκυκλο», προμήθευσε τους Βρετανούς με την πληροφορία, ότι ο Φον Ρόλλαντ ήταν προσωπικός φίλος του Κανάρη. Ένας Ισπανός πράκτορας που δούλευε για τη Γκεστάπο, ο Περέζ Γκαρσία, επιβεβαίωσε, ότι ο Φον Ρόλλαντ ήταν Γερμανός κατάσκοπος, όταν συνελήφθη πάνω σε πλοίο και τον πήγαν για ανάκριση στο μυστικό στρατόπεδο 020 της MI5.
Στο τέλος του 1943 η MI6 κατάφερε να εντοπίσει τον Φον Ρόλλαντ στο Μπουένος Άιρες. Πλέον ζούσε στην Mersina del Plata και ξόδευε τουλάχιστον 10.000 Πέσος το μήνα διασκεδάζοντας με το λαό της Αργεντινής. «Δεν αναμειγνύεται με ηγετικά στελέχη της Γερμανικής κοινότητας», έλεγε η αναφορά. Λίγους μήνες αργότερα, τον Μάρτιο του 1944, η MI6 ανέφερε, ότι ήταν «σε στενή επαφή με τον Φον Meynen, τον Γερμανό επιτετραμμένο». Η διεύθυνσή του παρέμενε η ίδια, αλλά σύμφωνα με την MI6 «αφιερώνει τον περισσότερο χρόνο του σε χοντρό τζόγο».
Μέχρι τώρα ο γεννημένος στη Θεσσαλονίκη Εβραίος πράκτορας, έμοιαζε δυστυχισμένος. Ο αδερφός του, Σολομών Εζράττυ, που είχε υπάρξει υποπρόξενος της Ισπανίας, είχε δραπετεύσει από τη μητρική τους πόλη, όταν οι Γερμανοί άρχισαν να «σταβλίζουν» τους Εβραίους. Είχε καταφέρει να σώσει μερικούς φίλους του και τελικά πήγε στην Ισπανία, πριν μετακομίσει στο Τελ Αβίβ στο τέλος του 1944. Οι Βρετανοί πίστευαν για λίγο, ότι ο αδερφός του πράκτορα είχε πάρει το δρόμο για Παλαιστίνη, όταν υπέκλεψαν ένα γράμματα, ότι ο αδερφός του είχε σταλεί στο Ισπανικό Γενικό Προξενείο της Αθήνας.
Ωστόσο, δεν ήταν αυτή η περίπτωση και ο Φον Ρόλλαντ παρέμεινε στην Αργεντινή κατά τη διάρκεια του πολέμου, μέχρι που οι Ναζί τελικά ηττήθηκαν.
***
Μετά τον πόλεμο οι σύμμαχοι πίεσαν την Αργεντινή να εκδώσει τον Φον Ρόλλαντ και άλλους Γερμανούς πράκτορες. Προς το τέλος του 1946, ο ίδιος και άλλα 12 άτομα απελάθηκαν από την Αργεντινή με το πλοίο «Pampa» στο Αμβούργο. Ο Φον Ρόλλαντ εστάλη στο στρατόπεδο 74 στο Ludwigsburg, που ήταν στην Αμερικανή ζώνη. Ανακρίθηκε αρχικά από τον Αμερικανικό στρατό στα μέσα Ιανουαρίου του 1947, αλλά το ενδιαφέρον τους συνδέονταν κυρίως με την κατάσταση του Κομμουνισμού στην Αργεντινή, μία ένδειξη, ότι ο Ψυχρός Πόλεμος είχε αρχίσει να είναι προτεραιότητα.
Όταν οι Βρετανοί άρχισαν τις ανακρίσεις τους στις 5 Μαΐου 1947, ο Φον Ρόλλαντ έδωσε μία μακροσκελή κατάθεση σχετικά με τη δουλειά του για τους Γερμανούς και στους δύο πολέμους. Επίσης, είπε στους Βρετανούς όλα όσα ήθελαν να μάθουν σχετικά με τους Γερμανούς πράκτορες στην Αργεντινή και τις επαφές που είχε μέσω της εταιρείας Transmare. Η κατάθεση είναι μάλλον ειλικρινής.
Το Ολοκαύτωμα δεν αναφέρθηκε ποτέ από τον Εζράττυ ούτε από τους ανακριτές του. Ήταν Γερμανός πράκτορας για περίπου 30 χρόνια, αλλά δεν παρείχε κανένα απολύτως κίνητρο για τις πράξεις του. Στο τέλος, ο φάκελός του δημιουργεί περισσότερα ερωτήματα, παρά δίνει απαντήσεις. Τι τον υποκίνησε; Τα λεφτά; Η απληστία; Η δράση; Η ασφαλής διέξοδος από την Ευρώπη; Η φιλία του με τον Κανάρη; Όλα αυτά τα ερωτήματα παραμένουν κρυμμένα στην ομίχλη του πολέμου, εκτός και αν κάποια μέρα εμφανιστεί ο φάκελός του από την Abwehr (Γερμανική στρατιωτική Υπηρεσία Πληροφοριών).
Τι απέγινε ο Ισαάκ Εζράττυ είναι επίσης ένα μυστήριο. Αλλά το ίντερνετ παρέχει μερικά στοιχεία. Το 1948, όταν το Κράτος του Ισραήλ απέκτησε την ανεξαρτησία του, εμφανίζεται να έχει μετακομίσει στην Ισπανία του Φράνκο, όπου κάποιος μπορεί να τον φανταστεί να περπατά στους δρόμους της Βαρκελώνης, της πόλης που ξεκίνησε την καριέρα του ως Γερμανός κατάσκοπος.
Ίσως, ήλπιζε, ότι η συμπεριφορά του θα ξεχνιόταν. Κι έτσι ήταν, μέχρι σήμερα. Ο Ισαάκ Εζράττυ ζωντάνεψε ξανά χάρη στον φάκελό του, αλλά εξακολουθεί να περιτριγυρίζεται από μυστήριο. Πώς μπόρεσε να υπηρετήσει μία χώρα που δολοφόνησε το 98% των Εβραίων της γενέτειράς του;
http://www.tabletmag.com/jewish-news-and-politics/201127/hitlers-jewish-spy
Ο Βαρώνος Φον Ρόλλαντ, ένας κατάσκοπος για τη Γερμανία και στους δύο Παγκόσμιους Πολέμους, δεν ήταν ένας Βαρώνος, ούτε ένας Φον Ρόλλαντ. Ήταν ένας Εβραίος από τη Θεσσαλονίκη, ονόματι Ισαάκ Εζράττυ.
Στις 6 Φεβρουαρίου 1937 η SIS, η Βρετανική Μυστική Υπηρεσία, γνωστή και ως MI6, έγραψε μία αναφορά με τίτλο: «Οι δραστηριότητες των Ναζί στη Βόρεια Αφρική». Μέρος της αναφοράς προωθήθηκε στον Βρετανικό Οργανισμό εσωτερικής ασφάλειας, MI5, περίπου δύο εβδομάδες αργότερα. Η πληροφορία από τη Βρετανική Μυστική Υπηρεσία, προήλθε από έναν Γερμανό πληροφοριοδότη στο Παρίσι, που ισχυριζόταν, ότι δούλευε για μία γερμανική οργάνωση μεταναστών, που έστελνε εθελοντές στην Ισπανία, η οποία εκείνη την περίοδο ήταν απορροφημένη σε έναν αιματηρό εμφύλιο πόλεμο.
Σύμφωνα με τον πληροφοριοδότη, οι Ναζί είχαν στήσει επικεφαλής στην πόλη Θέουτα, ένα Ισπανικό κομμάτι γης στη Βόρεια Αφρική, που συνορεύει με το Μαρόκο. Ο αρχηγός των Ναζί πρακτόρων στο Μαρόκο, ήταν, σύμφωνα με την ίδια πηγή, ένας συγκεκριμένος «Φον Ρόλλαντ», για τον οποίο ο πληροφοριοδότης ισχυριζόταν, ότι δούλευε στενά με μία Ναζιστική οργάνωση στη Σεβίλλη και τη Λισσαβόνα, καθώς επίσης και με μία φασιστική Ιταλική ομάδα στην Τύνιδα, «υπεύθυνη για τις αναταραχές εναντίον των Γάλλων σ’ αυτή την περιοχή».
Είχαν περάσει 11 χρόνια από τότε που η MI5 είχε ακούσει τελευταία φορά για τον Βαρώνο Φον Ρόλλαντ. Ο άνθρωπος αυτός είχε πρωτοεμφανιστεί στα Βρετανικά αρχεία ασφαλείας, στο τέλος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, όπου ήταν ένας Γερμανός πράκτορας της Abteilung, της Αυτοκρατορικής Γερμανικής στρατιωτικής Υπηρεσίας Πληροφοριών. Αυτό που ήδη ήξερε η MI5, ήταν ότι ο Βαρώνος που τάχα επανεμφανίστηκε στη Βόρεια Αφρική, δεν ήταν ούτε ένας Βαρώνος, ούτε ένας Φον , ούτε ένας Ρόλλαντ, αλλά ένας Θεσσαλονικιός Εβραίος που ονομαζόταν Ισαάκ Μιζράχι ή σε κάποιες περιπτώσεις, Εζράττυ. Βλέποντας τις καταγραφές στον φάκελό του από το 1918 μέχρι το 1947, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία, ότι είχε υπηρετήσει πιστά τους Γερμανούς και στους δύο Παγκοσμίους Πολέμους και όχι από τη δεκαετία του ’30 σχεδόν μέχρι το τέλος του πολέμου, είχε δουλέψει για τη στρατιωτική Μυστική Υπηρεσία της Ναζιστικής Γερμανίας, την Abwehr.
***
Ο ψεύτικος Βαρώνος είχε γεννηθεί στη Σαλονίκη, ή στην πιο μοντέρνα εκδοχή της, Θεσσαλονίκη, στις 15 Απριλίου του 1893. Ο πατέρας του, Ελιάου Εζράττυ, ήταν σύμφωνα με τον φάκελο του γιου του, ένας ιδιαίτερα επιτυχημένος έμπορος. Όταν γεννήθηκε ο μικρός Ισαάκ, η Εβραϊκή κοινότητα της πόλης αποτελούνταν από 60.000 ψυχές. Η Σαλονίκη, εκείνη την εποχή ήταν ένα αναπόσπαστο κομμάτι της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας κι έτσι θεωρούνταν Τούρκος υπήκοος.
Παρά το γεγονός, ότι η Εβραϊκή παρουσία στη Σαλονίκη μπορεί να ανιχνευθεί πίσω στην αρχαιότητα, μέσω των επιστολών του Αποστόλου Παύλου προς Θεσσαλονικείς στην Καινή Διαθήκη, η μοντέρνα Εβραϊκή κοινότητα ήταν άμεσο αποτέλεσμα της Εβραϊκής απέλασης από την Ισπανία το 1492. Πράγματι, μία απλή Οθωμανική απογραφή της πόλης πριν από 14 χρόνια δεν κατέγραψε κανέναν Εβραίο στην πόλη. Μεταξύ της Σεφαραδίτικης κοινότητας τότε, απομεινάρι της Ιβηρικής Χερσονήσου που έμεινε στην Εβραϊκή γλώσσα την Λαντίνο και που είχε πολύ λιγότερο αλλοιωθεί με τον καιρό από τη σύγχρονη Ισπανική, σε σχέση με την ισοδύναμη Ασκενάζι, οι Γίντις ήταν από τη Γερμανία. Και οι δύο κοινότητες είχαν παρουσία στην πόλη, παρ’ ότι η Σεφαραδίτικη κοινότητα ήταν η επικρατούσα.
Οι Εζράττυδες ανήκαν στα ανώτερα κλιμάκια της κοινότητας, αλλά ήταν μεταξύ των λίγων ευτυχισμένων, καθότι ένα μεγάλο κομμάτι της κοινότητας ήταν φτωχό. Οι Εβραίοι, ήταν φυσικά, ένα κομμάτι του κοσμοπολίτικου πληθυσμού της πόλης. Στο βιβλίο του σχετικά με την πόλη, ο ιστορικός Mark Mazower παραθέτει ένα άρθρο εφημερίδας από το 1911, μία χρονιά που θα άλλαζε τη ζωή του νεαρού Ισαάκ Εζράττυ, που έλεγε: «Η Σαλονίκη δεν είναι μία πόλη. Είναι η αντιπαράθεση πολλών μικρών χωριών. Εβραίοι, Τούρκοι, κρυφο-Εβραίοι, Έλληνες, Βούλγαροι, Δυτικοί και αθίγγανοι, όπου κάθε μία από αυτές τις ομάδες, που μία μέρα θα αποκαλούνται “Έθνοι”, μένει καλά μακριά από τις άλλες».
Όπως η Αυστρο-ουγγρική Αυτοκρατορία στο Βορρά της, έτσι και η Οθωμανική Αυτοκρατορία αποζητούσε αύξηση της ανάπτυξης του Εθνικισμού της μεταξύ των Κρατών, που για αιώνες ήταν ταπεινοί υπηρέτες. Τον Οκτώβριο του 1912 ξεκίνησαν οι Πρώτοι Βαλκανικοί Πόλεμοι. Ακολουθήθηκαν από τους Δεύτερους Βαλκανικούς Πολέμους τον Ιούνιο του 1913, οι οποίοι τελικά οδήγησαν στον Ελληνικό έλεγχο της πόλης.
Η Εβραϊκή κοινότητα της πόλης ένιωσε την άνοδο του εθνικισμού, αλλά δεν αναζήτησαν σωτηρία στον Σιωνισμό. Για την πλειοψηφία, οι συνέπειες του εθνικισμού τους οδήγησε στο δύσμοιρο κίνημα του Οθωμανισμού και αργότερα στην πλευρά των Νεότουρκων.
Ο φάκελος του Φον Ρόλλαντ προμήνυε κάποιες από αυτές τις εξελίξεις. Ο νεαρός άνδρας άφησε τη γενέτειρά του για σπουδές στη Γερμανία το 1911. Σε μία δήλωσε που έκανε πολύ αργότερα, θυμήθηκε, ότι είχε φύγει «με Τουρκικό διαβατήριο, αλλά όταν επέστρεψε στη Σαλονίκη δεσμεύτηκε από την Ελλάδα». Τα νέα του αφεντικά, του πρόσφεραν την επιλογή ανάμεσα στην Ελληνική ή την Τουρκική ιθαγένεια. Επέλεξε τη δεύτερη, αλλά η επιλογή του είχε συνέπειες. Οι Έλληνες του είπαν, ότι έπρεπε να φύγει από την πόλη μέσα σε 8 μέρες. Μέχρι το τέλος του 1913 ήταν πίσω στη Γερμανία. Μέχρι τον Αύγουστο του 1914 η Ευρώπη ήταν σε πόλεμο. Οι αισιόδοξοι έλεγαν, ότι θα τελείωνε μέχρι τα Χριστούγεννα, αλλά αντιθέτως η σφαγή είχε μόλις αρχίσει.
***
Κάποια στιγμή το 1915, ο άνδρας που γεννήθηκε με το όνομα Ισαάκ Εζράττυ στη Σαλονίκη, εγκαταστάθηκε στη Βαρκελώνη της Ισπανίας, με το όνομα Βαρώνος Ίνο Φον Ρόλλαντ. Τον έστειλε εκεί η Abteilung, η Γερμανική στρατιωτική Υπηρεσία Πληροφοριών. Οι λεπτομέρειες γύρω από την στρατολόγηση και την αποστολή του, παρέμειναν μυστικές μέσα στην ομίχλη του πολέμου, όπως συνέβη και τα πρώτα χρόνια που υπηρετούσε τον Κάιζερ. Τελικά, αγόρασε μία κατοικία στην οδό Ronda San Pedro 29 στη Βαρκελώνη. Ο ψεύτικος Βαρώνος δεν ήταν καμιά πανύψηλη φιγούρα. Δεν είχε ύψος πάνω από 1.63-1.65 μέτρα. Μαρτυρίες κάνουν λόγο για έναν άνδρα γύρω στα 30, ενώ στην πραγματικότητα ήταν γύρω στα 20.
Ήταν αρκετά σκουρόχρωμος, χλωμός και φρεσκοξυρισμένος, με μικρά καστανογκρί μάτια και μεγάλο στόμα. Επίσης, φορούσε δαχτυλίδια και καρφίτσες στις γραβάτες του. Παρά το γεγονός, ότι αυτή η περιγραφή πηγάζει από το έτος 1918, έμοιαζε πως η εμφάνισή του πάνω – κάτω ήταν η ίδια κατά τη διάρκεια των πρώτων χρόνων του στην Ισπανία.
Λίγα είναι γνωστά σχετικά με τα πρώτα χρόνια του Βαρώνου στην Ισπανία, εκτός από μία τυχαία συνάντηση με έναν νεαρό αξιωματικό του Ναυτικού, που επρόκειτο να γίνει φίλος του και να προσφέρει τις υπηρεσίες του σε έναν άλλο πόλεμο, υπό ένα τελείως διαφορετικό καθεστώς. Το όνομα του νεαρού αξιωματικού ήταν Γουίλχελμ Κανάρης, ο οποίος το 1935 έγινε επικεφαλής της Γερμανικής στρατιωτικής Υπηρεσίας Πληροφοριών, της Abwehr. Ο Κανάρης εστάλη στην ουδέτερη Ισπανία στο τέλος του 1915, για να χειριστεί τις προμήθειες για τις Γερμανικές βάρκες – U, οι οποίες ελλιμενίστηκαν στην Ισπανία, ενώ κατασκευάστηκαν στη Δυτική Μεσόγειο. Το γεγονός, ότι οι δύο άνδρες συναντήθηκαν υποδηλώνει, ότι ο Βαρώνος είχε βάλει το χέρι του σ’ αυτή την επιχείρηση. Επίσης, υπάρχουν στοιχεία στον φάκελό του, ότι ήταν αναμεμειγμένος στην φιλο-γερμανική προπαγάνδα.
Απ’ όσα γνωρίζουμε από τον φάκελό του, το Βρετανικό ενδιαφέρον για τον Βαρώνο Φον Ρόλλαντ, άρχισε τους τελευταίους μήνες του πολέμου. Τα πρώτα ψήγματα ενδιαφέροντος πηγάζουν από τις πληροφορίες που μοιράστηκαν οι Ιταλοί, στις αρχές Ιουλίου του 1918. Ακολουθήθηκαν από παρόμοιες πληροφορίες που μοιράστηκαν οι Γάλλοι και οι περισσότερες από αυτές αφορούσαν άλλους πράκτορες που δούλευαν για τον Φον Ρόλλαντ.
Μέχρι την 1η Οκτωβρίου, οι Βρετανοί είχαν λόγο να πιστεύουν, ότι ήταν γύρω στα 30, ότι χρησιμοποιούσε το ψευδώνυμο Boyal, αλλά ότι το πραγματικό του όνομα ήταν Ισαάκ Εζράττυ ή Εζράτι. Μία εβδομάδα μετά το τέλος του πολέμου, στις 11 Νοεμβρίου του 1918, οι Βρετανοί είχαν μία πιο ολοκληρωμένη εικόνα. Μία αναφορά της MI5 με ημερομηνία 18 Νοεμβρίου 1918, δίνει μία ακριβή εικόνα του Βαρώνου και του οικογενειακού του υπόβαθρου, μόνο που κάνει λόγο για έναν Σύριο με οικογένεια στην Άνω Αίγυπτο. Μέχρι τη στιγμή που τελείωσε ο πόλεμος, οι Βρετανοί πίστευαν, ότι ήταν ο «επικεφαλής της Γερμανικής κατασκοπείας στη Βαρκελώνη».
***
Όσον αφορά στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, η ιστορία του Εβραίου κατασκόπου από τη Σαλονίκη είναι απλά περίεργη, καθώς Εβραίοι αγωνίστηκαν σε πολλά μέτωπα για πολλές χώρες κατά τη διάρκεια της μαζικής σφαγής. Ο φάκελός του, ωστόσο, λέει μία ενδιαφέρουσα ιστορία για κάποιες από τις κινήσεις του στα διαλείμματα των πολέμων. Υπάρχει η καταγραφή μίας σύλληψης, όταν μπήκε στη Γαλλία από την Ισπανία. Αφέθηκε ελεύθερος από τις Γαλλικές φυλακές, αμέσως μετά επιβιβάστηκε στο πλοίο S.S Dunabis και απέπλευσε για την πόλη που γεννήθηκε. Οι Έλληνες δεν χάρηκαν που τον είδαν κι έτσι έφυγε σύντομα και πάλι για τη Γερμανία.
Μέχρι τον Απρίλιο του 1920 ήταν πίσω στην Ισπανία και φέρεται να εμπλέκεται σε κατασκοπεία και πάλι για τους Γερμανούς. Εκτός από ένα σύντομο διάλειμμα το 1925, όπου υπήρχαν λανθασμένες ενδείξεις, ότι ο Βαρώνος είχε γυρίσει στο Ηνωμένο Βασίλειο, ο φάκελός του παρέμεινε «αδρανής» για τις κινήσεις του μέχρι το 1937, όταν η κυρία Κάθριν Γιανγκ τηλεφώνησε στο Υπουργείο Εξωτερικών. Η γυναίκα δήλωσε, ότι επρόκειτο να πάει στην Ισπανία, η οποία ήταν βυθισμένη στον αιματηρό εμφύλιο πόλεμο, με σκοπό να φτάσει στη Μαδρίτη «πριν ο Φράνκο την καταλάβει».
Ο λόγος που ήθελε να φτάσει στη Μαδρίτη, ήταν για να πάει στο διαμέρισμά της, επειδή «ανησυχούσε για κάποια σκυλιά που είχε αφήσει σ’ αυτό». Αυτό που έπιασε το μάτι της MI5 δεν ήταν τα σκυλιά, αλλά η πληροφορία, ότι κατά τη διάρκεια του τελευταίους ταξιδιού της στη χώρα, συνοδευόταν από έναν «διαβόητο Γερμανό κατάσκοπο», του οποίου το όνομα δεν έδινε. Όπως αποδείχθηκε, επρόκειτο για τον Φον Ρόλλαντ. Λίγο μετά από αυτή την εμφάνιση, η αναφορά από το δίκτυο κατασκόπων των Ναζί στο Μαρόκο, εμφανίστηκε.
Σε ποια έκταση ο Φον Ρόλλαντ ήταν αναμεμειγμένος στο δίκτυο κατασκόπων στη Βόρεια Αφρική, παραμένει ένα ανοιχτό ερώτημα. Ο πληροφοριοδότης στο Παρίσι ίσως είχε εμπλουτίσει τις παλιές πληροφορίες των Βρετανών ή ήταν απλώς φήμες το αν οι κινήσεις του κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1930 ήταν αληθινές. Σύμφωνα με μία πολεμική δήλωση, ήταν στην Ισπανία από το 1931 μέχρι το 1933 και από το 1934 μέχρι το 1935, πριν κατευθυνθεί βόρεια στη Δανία το 1936. Τα δύο επόμενα χρόνια τα πέρασε ταξιδεύοντας στη Νότια και Κεντρική Αμερική, πριν φύγει για τα καλά για την Ευρώπη το 1939, που ήταν και ο τελικός του προορισμός καθ’ όλη τη διάρκεια του πολέμου.
Εν τω μεταξύ, οι Βρετανοί ήταν στο σκοτάδι σχετικά με τις κινήσεις του και η τελευταία αναφορά γι’ αυτόν πριν τον πόλεμο, περιείχε αντιφατικές πληροφορίες για το αν είχε επιστρέψει στην Ισπανία ή είχε φύγει για τη Νότια Αμερική. Εκτός από μία προσπάθεια εντοπισμού του στην Ισπανία το 1941, ο φάκελός του είναι «αδρανής» μέχρι το Σεπτέμβριο του 1943.
***
Παρ’ όλο που η MI5 τον κράτησε σε λίστα παρακολούθησης, δεν κατάφερε να μάθει πολλά για το τι ετοίμαζε κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1930. Εν τούτοις, δεν υπάρχει αμφιβολία, ότι ο Φον Ρόλλαντ ήταν στη μισθοδοσία της Abwehr (Γερμανικής στρατιωτικής Υπηρεσίας Πληροφοριών) πάνω – κάτω από το τη μέρα που ο Κανάρης έγινε επικεφαλής του Οργανισμού. Ο Κανάρης δεν είχε ξεχάσει το νεαρό άνδρα που είχε συναντήσει στη Βαρκελώνη πριν από 20 χρόνια.
Σύμφωνα με τον ψεύτικο Βαρώνο, ο Κανάρης ήταν επίσης “ο μόνος άνδρας στη Γερμανία, που ήξερε ότι είμαι Εβραϊκής καταγωγής”. Η δουλειά του Εβραίου κατασκόπου του Κανάρη, ήταν να στέλνει εμπιστευτικές αναφορές, που πήγαιναν απευθείας στον επικεφαλής της Abwehr, σχετικά με την “πολιτική κατάσταση στις χώρες που διέμενα”. Επίσης, ανέφερε σε πολιτικά κόμματα τι είδους στρατιωτικός εξοπλισμός μπορούσε να πουληθεί. Η βασική του δουλειά ήταν να δημιουργήσει εταιρείες - βιτρίνα που θα μπορούσαν να εξυπηρετούν τις οικονομικές συναλλαγές της Abwehr.
Μία από αυτές τις εταιρείες - βιτρίνα, η Transmare, ιδρύθηκε στο τέλος του 1935 ή στις αρχές του 1936 και είχε πολλά υποκαταστήματα τόσο στην Ευρώπη όσο και στην Αμερική. Μία δεύτερη, η Scandinavian Overseas Trading Company, που στήθηκε κατά της παραμονής του στη Δανία, ήταν εξ ολοκλήρου δική του, αλλά είχε σύνδεση και με την Abwehr, αν και ο τοπικός διευθυντής, κάποιος κύριος Whal, δεν ήξερε ότι επρόκειτο για μία εταιρεία – βιτρίνα της Γερμανικής Υπηρεσίας Πληροφοριών.
Μέχρι την έκρηξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου το 1939, ο Φον Ρόλλαντ είχε μετακομίσει στην Αργεντινή. Εκεί, συνέχισε να δουλεύει με την Transmare, αν και αργότερα ισχυρίστηκε, ότι γνώριζε ελάχιστα για τις εσωτερικές λειτουργίες της εταιρείας στην Ευρώπη. Υπό την καθοδήγηση του Φον Ρόλλαντ, η Transmare ασχολήθηκε και με τις εισαγωγές και με τις εξαγωγές. Οι εξαγωγές είχαν σχέση κυρίως με χύμα χαλκό και μπρούντζο, που στέλνονταν στην Γερμανία. Όλοι έρχονταν σε επαφή με τον Κανάρη μέσω της Γερμανικής Πρεσβείας στο Μπουένος Άιρες. Μετά τον πόλεμο θα ισχυριζόταν, ότι η σχέση του με την εταιρεία άρχισε να ξεθωριάζει γύρω στο 1943, περίπου τη στιγμή που οι Βρετανοί πήραν ένα προβάδισμα σχετικά με την τύχη του Βαρώνου.
Το Σεπτέμβριο του 1943 οι Βρετανοί επιβεβαίωσαν το γεγονός, ότι ζούσε σε ένα σπίτι στο Calle Diagonal στην πρωτεύουσα της Αργεντινής. Όμως, το ενδιαφέρον για τις παλιές γνωριμίες του στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, αυξήθηκε δύο μήνες αργότερα, το Νοέμβριο, όταν ο διαβόητος Γιουγκοσλάβος τριπλός πράκτορας Ντούσαν Ποπόφ, με το κωδικό όνομα «Τρίκυκλο», προμήθευσε τους Βρετανούς με την πληροφορία, ότι ο Φον Ρόλλαντ ήταν προσωπικός φίλος του Κανάρη. Ένας Ισπανός πράκτορας που δούλευε για τη Γκεστάπο, ο Περέζ Γκαρσία, επιβεβαίωσε, ότι ο Φον Ρόλλαντ ήταν Γερμανός κατάσκοπος, όταν συνελήφθη πάνω σε πλοίο και τον πήγαν για ανάκριση στο μυστικό στρατόπεδο 020 της MI5.
Στο τέλος του 1943 η MI6 κατάφερε να εντοπίσει τον Φον Ρόλλαντ στο Μπουένος Άιρες. Πλέον ζούσε στην Mersina del Plata και ξόδευε τουλάχιστον 10.000 Πέσος το μήνα διασκεδάζοντας με το λαό της Αργεντινής. «Δεν αναμειγνύεται με ηγετικά στελέχη της Γερμανικής κοινότητας», έλεγε η αναφορά. Λίγους μήνες αργότερα, τον Μάρτιο του 1944, η MI6 ανέφερε, ότι ήταν «σε στενή επαφή με τον Φον Meynen, τον Γερμανό επιτετραμμένο». Η διεύθυνσή του παρέμενε η ίδια, αλλά σύμφωνα με την MI6 «αφιερώνει τον περισσότερο χρόνο του σε χοντρό τζόγο».
Μέχρι τώρα ο γεννημένος στη Θεσσαλονίκη Εβραίος πράκτορας, έμοιαζε δυστυχισμένος. Ο αδερφός του, Σολομών Εζράττυ, που είχε υπάρξει υποπρόξενος της Ισπανίας, είχε δραπετεύσει από τη μητρική τους πόλη, όταν οι Γερμανοί άρχισαν να «σταβλίζουν» τους Εβραίους. Είχε καταφέρει να σώσει μερικούς φίλους του και τελικά πήγε στην Ισπανία, πριν μετακομίσει στο Τελ Αβίβ στο τέλος του 1944. Οι Βρετανοί πίστευαν για λίγο, ότι ο αδερφός του πράκτορα είχε πάρει το δρόμο για Παλαιστίνη, όταν υπέκλεψαν ένα γράμματα, ότι ο αδερφός του είχε σταλεί στο Ισπανικό Γενικό Προξενείο της Αθήνας.
Ωστόσο, δεν ήταν αυτή η περίπτωση και ο Φον Ρόλλαντ παρέμεινε στην Αργεντινή κατά τη διάρκεια του πολέμου, μέχρι που οι Ναζί τελικά ηττήθηκαν.
***
Μετά τον πόλεμο οι σύμμαχοι πίεσαν την Αργεντινή να εκδώσει τον Φον Ρόλλαντ και άλλους Γερμανούς πράκτορες. Προς το τέλος του 1946, ο ίδιος και άλλα 12 άτομα απελάθηκαν από την Αργεντινή με το πλοίο «Pampa» στο Αμβούργο. Ο Φον Ρόλλαντ εστάλη στο στρατόπεδο 74 στο Ludwigsburg, που ήταν στην Αμερικανή ζώνη. Ανακρίθηκε αρχικά από τον Αμερικανικό στρατό στα μέσα Ιανουαρίου του 1947, αλλά το ενδιαφέρον τους συνδέονταν κυρίως με την κατάσταση του Κομμουνισμού στην Αργεντινή, μία ένδειξη, ότι ο Ψυχρός Πόλεμος είχε αρχίσει να είναι προτεραιότητα.
Όταν οι Βρετανοί άρχισαν τις ανακρίσεις τους στις 5 Μαΐου 1947, ο Φον Ρόλλαντ έδωσε μία μακροσκελή κατάθεση σχετικά με τη δουλειά του για τους Γερμανούς και στους δύο πολέμους. Επίσης, είπε στους Βρετανούς όλα όσα ήθελαν να μάθουν σχετικά με τους Γερμανούς πράκτορες στην Αργεντινή και τις επαφές που είχε μέσω της εταιρείας Transmare. Η κατάθεση είναι μάλλον ειλικρινής.
Το Ολοκαύτωμα δεν αναφέρθηκε ποτέ από τον Εζράττυ ούτε από τους ανακριτές του. Ήταν Γερμανός πράκτορας για περίπου 30 χρόνια, αλλά δεν παρείχε κανένα απολύτως κίνητρο για τις πράξεις του. Στο τέλος, ο φάκελός του δημιουργεί περισσότερα ερωτήματα, παρά δίνει απαντήσεις. Τι τον υποκίνησε; Τα λεφτά; Η απληστία; Η δράση; Η ασφαλής διέξοδος από την Ευρώπη; Η φιλία του με τον Κανάρη; Όλα αυτά τα ερωτήματα παραμένουν κρυμμένα στην ομίχλη του πολέμου, εκτός και αν κάποια μέρα εμφανιστεί ο φάκελός του από την Abwehr (Γερμανική στρατιωτική Υπηρεσία Πληροφοριών).
Τι απέγινε ο Ισαάκ Εζράττυ είναι επίσης ένα μυστήριο. Αλλά το ίντερνετ παρέχει μερικά στοιχεία. Το 1948, όταν το Κράτος του Ισραήλ απέκτησε την ανεξαρτησία του, εμφανίζεται να έχει μετακομίσει στην Ισπανία του Φράνκο, όπου κάποιος μπορεί να τον φανταστεί να περπατά στους δρόμους της Βαρκελώνης, της πόλης που ξεκίνησε την καριέρα του ως Γερμανός κατάσκοπος.
Ίσως, ήλπιζε, ότι η συμπεριφορά του θα ξεχνιόταν. Κι έτσι ήταν, μέχρι σήμερα. Ο Ισαάκ Εζράττυ ζωντάνεψε ξανά χάρη στον φάκελό του, αλλά εξακολουθεί να περιτριγυρίζεται από μυστήριο. Πώς μπόρεσε να υπηρετήσει μία χώρα που δολοφόνησε το 98% των Εβραίων της γενέτειράς του;
http://www.tabletmag.com/jewish-news-and-politics/201127/hitlers-jewish-spy
Δεν υπάρχουν σχόλια
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.