ΤΟ ΠΑΝΕΜΟΡΦΟ ΔΕΣΠΟΤΙΚΟ: ΔΕΙΤΕ ΤΟ ΑΚΑΤΟΙΚΗΤΟ ΚΑΙ ΕΠΙΒΛΗΤΙΚΟ ΝΗΣΑΚΙ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΤΙΠΑΡΟ...

Η μεγάλη... αντιστάρ των Κυκλάδων είναι η Αντίπαρος. Το εκπληκτικό αυτό νησί δεν αποτελεί, όμως, τη μόνη έκπληξη στη συγκεκριμένη περιο...

Η μεγάλη... αντιστάρ των Κυκλάδων είναι η Αντίπαρος. Το εκπληκτικό αυτό νησί δεν αποτελεί, όμως, τη μόνη έκπληξη στη συγκεκριμένη περιοχή του Αιγαίου. Μια δρασκελιά από την Αντίπαρο βρίσκεται το Δεσποτικό, ένα ακατοίκητο νησάκι στο οποίο βρίσκονται ίσως οι ωραιότερες παραλίες του κόσμου. Ολες τους στον ίσκιο σπουδαίων αρχαιολογικών ανασκαφών που έχουν έρθει στο φως, βρίσκονται στο κέντρο του Δεσποτικού και ετοιμάζονται να γίνουν επισκέψιμες, αφού η πρώτη φάση της αναστήλωσης έχει ολοκληρωθεί, μετατρέποντας ολόκληρο το νησί σε ανοιχτό μουσείο.
Το νησί είναι αδόμητο και τα αρχαιολογικά ευρήματα συνδυάζονται με ένα παρθένο τοπίο. Και ακριβώς γι' αυτόν τον λόγο, το Δεσποτικό μετατρέπεται σε έναν τόπο ιδιαίτερο όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στον κόσμο. Σεληνιακό, βραχώδες, επιβλητικό. Μια μπεζ κουκκίδα μέσα στο βαθύ μπλε. Βαθύ μπλε, γιατί το βάθος των νερών που περιβάλλουν το Δεσποτικό, με εξαίρεση κάποια σημεία, είναι αχανές.
Οι παραλίες του, αμμουδερές, άλλες μικρότερες περικυκλωμένες από βράχους, άλλες μεγαλύτερες, ατελείωτες, αλλά όλες τους ήσυχες.
Από τα αξιοσημείωτα είναι ότι το στενό που χωρίζει το Δεσποτικό από την Αντίπαρο έχει βάθος μόνο ένα μέτρο, ενώ ανάμεσα στα δύο νησιά παρεμβάλλεται και η νησίδα Κοιμητήρι.
Στα σχέδια είναι το Δεσποτικό να γίνει ένα ανοιχτό μουσείο στο πρότυπο της Δήλου, ένας επισκέψιμος χώρος, με επίκεντρο το μαρμάρινο αρχαϊκό Ιερό του Απόλλωνα, αρμονικά δεμένος με το φυσικό περιβάλλον. Τα ευρήματα αφηγούνται την ιστορία του πλούσιου αρχαϊκού ιερού που ίδρυσαν στο νησί οι κάτοικοι της Πάρου, αλλά και ιστορίες για την εκστρατεία του Μιλτιάδη κατά του νησιού και το εκδικητικό μένος των πειρατών που το έκαψαν.Τα ενεπίγραφα όστρακα που βρέθηκαν στην περιοχή επιβεβαιώνουν τη λατρεία του Απόλλωνα, ενώ μαζί του λατρεύονταν και η αδελφή του Αρτεμις και η θεά Εστία, που είχε το επίθετο Ισθμία

Κατά τη διάρκεια των φετινών ανασκαφών στο Δεσποτικό, ήρθαν στο φως νέα σημαντικά και διαφωτιστικά στοιχεία για την τοπογραφία, την έκταση και τη χωροταξική οργάνωση του ιερού του Απόλλωνα στη θέση Μάντρα.
Όπως αναφέρεται στη σχετική ανακοίνωση του υπουργείο Πολιτισμού, η συστηματική έρευνα στη θέση Μάντρα Δεσποτικού, που ξεκίνησε το 1997 από τον αρχαιολόγο Γ. Κουράγιο (Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων), έχει φέρει στο φως, μέχρι σήμερα, ένα εκτεταμένο αρχαϊκό ιερό, η ακμή του οποίου χρονολογείται στον 6ο αι. π.Χ., ενώ τα πρωιμότερα ίχνη λατρείας ανάγονται στον 9ο και 8ο αι. π. Χ. (γεωμετρική εποχή). Η κατεξοχήν λατρευόµενη θεότητα στο ιερό κατά την αρχαϊκή και κλασική περίοδο ήταν ο Απόλλωνας, ενώ στην κλασική περίοδο λατρευόταν και η θεά Εστία µε το επίθετο «Ισθµία». Έχουν ανασκαφεί μέχρι σήμερα 13 κτίρια.
Φέτος, κατά τη διάρκεια των ανασκαφών, από τις 25 Μαΐου έως τις 3 Ιουλίου, αποκαλύφθηκε ένα ιδιαίτερα πολύπλοκης κάτοψης κτιριακό συγκρότημα συνολικών διαστάσεων 35 Χ 15μ., το οποίο βρίσκεται στην νότια πλευρά του τεμένους, δίπλα στη νότια είσοδο του ιερού. Από τα πολυπληθή ευρήματα προκύπτει, ότι το νέο συγκρότημα, το οποίο ανήκει στην αρχαϊκή περίοδο (εποχή ίδρυσης του ιερού), γνώρισε διάφορες οικοδομικές φάσεις με επεκτάσεις και προσθήκες δωματίων, κατά την κλασική και ελληνιστική περίοδο. Τμήμα του κτιριακού συγκροτήματος, περιλαμβάνει οικοδόμημα ορθογώνιας κάτοψης, διαστάσεων 20Χ12μ., που αποτελείται από πέντε δωμάτια με εισόδους στη νότια πλευρά, που επικοινωνούν με μεγάλο ανοικτό αίθριο και επιβλητική είσοδο. Τα δωμάτια φέρουν πλακόστρωτα δάπεδα και διάφορες κατασκευές στο εσωτερικό τους, πιθανότατα για τελετουργική χρήση.
Επιπλέον, στη δυτική πλευρά του κτιριακού συγκροτήματος αυτού, αποκαλύφθηκε ακόμη ένα μεγάλο κτίριο, αποτελούμενο από τέσσερα δωμάτια, ενώ σε ένα από αυτά βρέθηκε κτιστός τετράγωνος βωμός από σχιστολιθικές πλάκες. Αποκαλύφθηκε επίσης μεγάλη ποσότητα κεραμικής και περισσότερα από είκοσι θραύσματα αγγείων με εγχάρακτες επιγραφές του ονόματος του Απόλλωνα, που επιβεβαιώνει για μια ακόμη φορά την λατρεία του θεού στη συγκεκριμένη θέση.
Επιπρόσθετα, οι ανασκαφές πραγματοποιήθηκαν και στο Κτίριο Ζ, που βρίσκεται έξω από τον λατρευτικό περίβολο του τεμένους, όπου αποκαλύφθηκαν ακόμη δύο δωμάτια του και μεγάλη ποσότητα εισηγμένης γραπτής αττικής κεραμικής κλασικών χρόνων.
Αποκαλύφθηκε επίσης, τοίχος μεγάλων διαστάσεων κατά μήκος της οδού που θα έπαιρναν οι πιστοί από το αρχαίο λιμάνι προς το τέμενος, που είχε οχυρωματικό χαρακτήρα, για να προστατεύσει τα κτίρια που εκτείνονταν στη χερσόνησο του Δεσποτικού.
Στα πολυάριθμα ευρήματα των φετινών ανασκαφών συγκαταλέγονται: θραύσμα από την κνήμη ποδιού αρχαϊκού κούρου, τρία θραύσματα κάτω άκρων κούρων, - που έρχονται να προστεθούν στα 65 ήδη αποκαλυφθέντα θραύσματα μαρμάρινων αρχαϊκών κούρων- καθώς και τμήμα μιας ιδιαίτερης μαρμάρινης αρχαϊκής βάσης αγάλματος με την πλίνθο της, η οποία φέρει την επιγραφή (Α)ΝΕΘΗ(ΚΕ), ακέραιο πήλινο ακροκέραμο, θραύσματα ερυθρόμορφου κρατήρα με παράσταση του θεού Διόνυσου, περισσότερα από είκοσι μελαμβαφή λυχνάρια, 33 ενεπίγραφα θραύσματα σκύφων και κυλίκων με το όνομα του Απόλλωνα (Α, ΑΠ, ΑΠΟΛ), θραύσματα μηλιακών-παριανών αγγείων και θραύσματα μελανόμορφων αγγείων αττικής προέλευσης (τέλη 6ου αι. π. Χ), πήλινη αρχαϊκή λεκάνη με περίτεχνες λαβές, πήλινα ειδώλια και χάλκινα αντικείμενα.
Πέραν των ανασκαφικών εργασιών, πραγματοποιήθηκαν από συνεργείο τεσσάρων εξειδικευμένων μαρμαροτεχνιτών εργασίες για την ολοκλήρωση της α΄φάσης της προμελέτης αναστήλωσης του ναού και του τελετουργικού εστιατορίου που έχει ήδη εγκριθεί από το ΚΑΣ (αρχιτέκτων-μελετητής Γ.Ορεστίδης).
Η ολοκλήρωσή του έργου αναστήλωσης και συντήρησης, έχει ως στόχο την οργάνωση και ανάδειξη του χώρου αυτού σε έναν μοναδικό αρχαιολογικό χώρο, ένα πρότυπο αρχαιολογικό πάρκο στις Κυκλάδες.