26 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1912: ΠΩΣ Ο ΑΓΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΕ ΤΗΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΑΝΗΜΕΡΑ ΤΗΣ ΕΟΡΤΗΣ ΤΟΥ - ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΙΚΗ ΜΑΡΤΥΡΙΑ ΤΟΥ ΓΙΟΥ ΤΟΥ ΤΟΥΡΚΟΥ ΔΙΟΙΚΗΤΗ!

Μάρτιος τοῦ 1430. Οἱ Τοῦρκοι κυριεύουν τή Θεσσαλονίκη. Ἦταν τό προανάκρουσμα τῆς πτώσης τῆς Κωνσταντινούπολης, πού ἀκολούθησε λίγ...

Μάρτιος τοῦ 1430. Οἱ Τοῦρκοι κυριεύουν τή Θεσσαλονίκη. Ἦταν τό προανάκρουσμα τῆς πτώσης τῆς Κωνσταντινούπολης, πού ἀκολούθησε λίγα χρόνια μετά.

Πέρασαν πέντε περίπου αἰῶνες τουρκικῆς σκλαβιᾶς. Ὀκτώβριος τοῦ 1912. Οἱ Ἕλληνες προχωροῦν νι κηφόρα στούς Βαλκανικούς πολέμους καί ὕστερα ἀπό ἕναν ἀγώνα δρόμου φθάνουν πρίν ἀπό τούς Βουλ γάρους στή Θεσσαλονίκη! 26 Ὀκτωβρίου 1912, ὥρα ἕνδεκα τό βράδυ. Ὁ Τοῦρκος Διοικητής Ταχσίν πασάς μετά ἀπό συνεννόηση μέ τόν Διάδοχο Κωνσταντίνο, ὑπογράφει τήν ἄνευ ὅρων παράδοση τῆς πόλης στούς Ἕλληνες! Ἡ Θεσσαλονίκη μᾶς παραδόθηκε χωρίς μάχη! Στίς 27 Ὀκτωβρίου εἰσῆλθε στήν πόλη θριαμβευτικά ὁ ἑλληνικός στρατός. Λίγες ὧρες ἀργότερα ἔφθασαν καί οἱ Βούλγαροι ἀπεσταλμένοι καί τή διεκδικοῦσαν. Ἀξίζει νά διαβάσουμε πῶς περιγράφει τήν περίσταση ὁ Κενάν μπέης Μεσαρέ, γιός τοῦ Ταχσίν πασᾶ καί ἀξιωματικός τοῦ ἐπιτελείου του, πού βρισκόταν ἐκεῖ:

«Ὅσοι θέλουν νά κρίνουν εὐσυνείδητα καί ἀμερόληπτα τήν ἐποχή ἐκείνη, ὀφείλουν νά ἀναπολήσουν τήν κατάσταση τῆς 27ης Ὀκτωβρίου, ὅταν οἱ ἀπεσταλμένοι τοῦ Θεοδωρώφ, ἀρχιστρατήγου τῶν Βουλγαρικῶν δυνάμεων, ἐπισκέφθηκαν τόν πατέρα μου… στό Διοικητήριο. Ἕνας συνταγματάρχης τοῦ πυροβολικοῦ, ὁ ἔφεδρος ἴλαρχος Στάντσιεφ καί δύο ἄλλοι ἐπιτελεῖς παρουσιάσθηκαν τήν 8η ἑσπερινή φέροντας λευκή σημαία. Μετά τίς… τυπικές συστάσεις, ὁ κ. Στάντσιεφ… ἐξέφρασε τήν ἔκπληξη καί …δίκαιη δυσφορία τοῦ Θεοδωρώφ γιά τήν παράδοση τῆς Θεσσαλονίκης στούς Ἕλληνες, δεδομένου ὅτι ὁ Βουλγαρικός στρατός εἶχε φθάσει… διαρκῶς μαχόμενος καί μέ σκληρές θυσίες στή Θεσσαλονίκη, τήν ὁποία καί δικαιοῦνταν νά καταλάβει ἐν ὀνόματι τῆς Α.Μ. τοῦ Τσαρίσκου τῶν Βουλγάρων. Ὑπενθυμίσαμε στούς κυρίους αὐ τούς ὅτι ἡ Στρατιά πού βρισκόταν κάτω ἀπό τίς διαταγές τοῦ Πατέρα μου εἶχε ὡς μοναδικό Ἀντίπαλο τόν Ἑλληνικό Στρατό, κατά τοῦ ὁποίου καί πολέμησε ἀπό τήν Ἐλασσόνα μέχρι τή Θεσσαλονίκη, δίνοντας σκληρές μά χες σέ διάφορα μέρη, ὅπου κανένας Βούλγαρος δέν ὑπῆρχε. Ὅσο γιά τό ζήτημα τῆς παραδόσεως, αὐτό ἀφοροῦσε τόν πατέρα μου καί μόνο καί δέν εἶχε νά δώσει λόγο σέ κανένα. […]

Μήν μπορώντας ἐπί δύο ὧρες καί παρόλη τή διπλωματική δεξιοτεχνία του νά μᾶς ἐπηρεάσει… ὁ κ. Στάντσιεφ, ὕστερα ἀπό σύντομη συνεννόηση μέ τούς συναδέλφους του, ἐξέφρασε τήν ἐπιθυμία νά μοῦ μιλήσει ἰδιαιτέρως. Περάσαμε στή μεγάλη αἴθουσα ὑποδοχῶν… Ὁ κ. Πρεσβευτής μέ κοίταξε ἐπί μερικά δευτερόλεπτα σιωπηλός καί ταραγμένος, ἔπειτα μέ ἕνα μειδίαμα ἔ βγαλε ἀπό τό χαρτοφυλάκιό του μία… ἐπιταγή… γιά ἕνα τεράστιο ποσό, μοῦ τήν προσέφερε μέ σπασμωδικές κινήσεις καί ψιθυρίζοντας μοῦ ἔδωσε νά καταλάβω ὅτι ἦταν τό ἀντίτιμο μιᾶς ἁπλῆς ὑπογραφῆς τοῦ πατέρα μου, ὁ ὁποῖος θά τούς ἀναγνώριζε τό δικαί ωμα συγκαταλήψεως. Ἔμεινα σάν κεραυνόβλητος, ἔτρεμα ὁλόκληρος καί μέ ἀργά βήματα ἐπέστρεψα στό γραφεῖο… Ὁ κ. Πρεσβευτής ἦταν κάτωχρος. Οἱ ἄλλοι δέν εἶχαν πλέον ἀνάγκη ἐξηγήσεων. Ἀφοῦ πείσθηκαν ὅτι παρόλες τίς ἀπειλές, ὕβρεις καί βαναυσότητες δέν θά ἀποκόμιζαν τίποτε, μᾶς παρακάλεσαν νά τούς παραχωρήσουμε ἀντίγραφο τοῦ Πρωτοκόλλου. Τό ὁποῖο ἑτοιμάσθηκε ἀμέσως2 ».

Ἀποκαλυπτικό τό κείμενο τοῦ Κενάν Μεσαρέ, γιοῦ τοῦ Τούρκου Διοικητῆ. Οἱ Βουλγαρικές ἀπαιτήσεις γιά συγκυριαρχία μέ τούς Ἕλληνες στή Θεσσαλονίκη ἀπό τή μία, καί ἡ σθεναρή ἀπόφαση τῶν Τούρκων νά εὐνοήσουν τούς Ἕλληνες, ἀπό τήν ἄλλη. .

Πῶς ἄλλαξε τόσο τό σκηνικό; Τό περίμενε κανείς αὐτό ἀπό τούς Τούρκους; Ποιός ἔνευσε στόν Ταχσίν πασά νά πάρει αὐτή τήν ἀπόφαση; Πῶς ἀκόμη βρέθηκε ὁ συγκεκριμένος ἄνθρωπος μέ τά φιλελληνικά αἰσθήματα καί τή σπάνια γιά Τούρκους ἐντιμότητα στή θέση τοῦ Διοικητῆ τῆς Θεσσαλονίκης αὐτή τή χρονική στιγ μή; Ἐδῶ εἶναι τό θαῦμα.

Κανείς δέν ξέρει πῶς ἔγινε. Ἀλλά ἀκούστηκε πώς ὁ ἅγιος Προστάτης τῆς πόλης ἔλειπε ἀπό τή λάρνακά του τήν ἡμέρα τῆς γιορτῆς του. Τοῦρκοι εἶπαν πώς «εἶχε πάει στούς γκιαούρηδες, γιά νά τούς βοηθήσει». Κάποιοι εἶδαν τόν καβαλλάρη «νάροβολᾶ» μέ «τό ἄτι τό γοργό» πάνω στά κάστρα… Ἡ ἀπελευθέρωση τῆς Θεσσαλονίκης, εἶπαν, ἦταν ἀκόμη ἕνα θαῦμα τοῦ ἁγίου Δημητρίου.
Νεφέλη

1. Ὁ Κενάν μπέης Μεσαρέ εἶχε μητέρα ἑλληνικῆς καταγωγῆς καί ἔμεινε στήν Ἑλλάδα μετά τήν παράδοση τῆς Θεσσαλονίκης στούς Ἕλληνες. Ἦταν ζωγράφος καί φιλοτέχνησε ἀρκετούς ζωγραφικούς πίνακες τῶν Βαλκανικῶν πολέμων. Αὐτός ἐπίσης μετέφρασε ἀπό τά Τουρκικά τά κείμενα τῶν ἀναμνήσεων τοῦ πατέρα του καί τά ἐξέδωσε στά ἑλληνικά (Ἐφημ. Ἑλληνικός Βορρᾶς, 1961).
2. Παραθέσαμε τό κείμενο μεταγλωττισμένο στή Δημοτική. Πηγές: Ἀποστ. Ἐ. Βακαλοπούλου, Ἱστορία τῆς Θεσσαλονίκης, 316 π.Χ.- 1983, Θεσσαλονίκη 1983, σσ. 190-195. Ἑταιρεία Μακεδονικῶν Σπουδῶν, Ὧρες ἐλευθερίας, Βαλκανικοί πόλεμοι 100 χρόνια, Ἀπό τή Μελούνα στή Θεσσαλονίκη, σ. 65.

Από το περιοδικό προς τη νίκη, Οκτώβριος 2012