ΟΙ 7 ΠΕΡΙΣΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΑΜΑΡΤΙΑΣ ΑΠΟ ΤΟ ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΤΑΡΙΟΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΔΗΜΟΥ

Εις το ποίος εξεταζόμενον το αμάρτημα, γίνεται μεγαλύτερον η μικρότερον λόγου χάριν, μεγαλήτερον είναι το σφάλμα του Αρχιερέως, του ...

Εις το ποίος εξεταζόμενον το αμάρτημα, γίνεται μεγαλύτερον η μικρότερον λόγου χάριν, μεγαλήτερον είναι το σφάλμα του Αρχιερέως, του Βασιλέως, του Άρχοντος, διά το κακό παράδειγμα όπου δίδουν εις τον λαόν, παρά το αυτό σφάλμα ενός υπηκόου.

1η είναι, ποίος είναι ο πράξας,
2η τι αμαρτίαν έπραξε,
3η διατί την έπραξε,
4η με ποιόν τρόπον την έπραξε,
5η εις ποιόν καιρόν την έπραξε,
6η εις ποιόν τόπον την έπραξε,
7η πόσες φορές την έπραξε.

Εις το ποίος εξεταζόμενον το αμάρτημα, γίνεται μεγαλύτερον η μικρότερον λόγου χάριν, μεγαλήτερον είναι το σφάλμα του Αρχιερέως, του Βασιλέως, του Άρχοντος, διά το κακό παράδειγμα όπου δίδουν εις τον λαόν, παρά το αυτό σφάλμα ενός υπηκόου. Ομοίως ένας Καλόγερος, και φιλόσοφος, και γέρων περισσότερον αμαρτάνει αν καλλωπίζεται, παρά ένας κοσμικός, ένας απαίδευτος, ένας νέος καλλωπι-ζόμενος. Εις το ποίος, αναφέρεται και η κατάστασις του προσώπου, με το οποίον ήμαρτεν ο εξομολο-γούμενος αν αυτό δηλαδή είναι ιερωμένον, η λαικόν, και τα όμοια όχι δε και να φανερώνει και το κύριόν του όνομα...

Εις το, τι, εξεταζόμενον το αμάρτημα γίνεται μεγαλήτερον, η μικρότερον καθότι τα θανάσιμα αμαρτήματα είναι μεγαλήτερα από τα συγγνωστά. Και πάλιν από τα θανάσιμα ο φόνος είναι μεγαλήτερον από την εις τα κεφαλαιώδη κλεψιάν, και από όλα, η άρνησις και η ασέβεια. Εις ταύτην την περίστασίν του, τι, αναφέρονται και εξετάξονται και τα αμαρτήματα της ελλείψεως, όσα δηλαδή καλά εδύνατο να κάνει κανείς, η να πεί, η να νοήσει, και δεν τα έκανε, η δεν τα είπε, η δεν τα ενόησε και όσα κακά εδύνατο να εμποδίσει λόγω η έργω και δεν τα εμπόδισεν. Εις ταύτην την περίστασιν εξετάζεται το γένος της αμαρτίας, ήτοι αν είναι έργον, η λόγος, η νόημα και λογισμός ομοίως και το είδος της δηλαδή ποίον έργον μοιχεία, η πορνεία, η φόνος και ποίος λόγος αργολογία, η επιορκία, η ψευδομαρτυρία, η βλασφημία και ποίος λογισμός . υπερηφάνεια, η αίρεσις, η βλασφημία κατά νούν και η προσβολή, η συνδιασμός, η συγκατάθεσις, και τα άλλα.

Εις την αιτίαν, διά την οποίαν ήμαρτεν ο άνθρωπος, εξεταζόμενο το αμάρτημα, αυξάνει η ολιγοστεύει το βάρος της αμαρτίας. Δηλαδή αν κάποιος εφόνευσε τον τύραννον διά να ελευθερώσει την πόλη από την τυραννίαν του η έκλεψε διά να ελεήσει πτωχούς η εκτύπησε τον βιαστήν διά να ελευθερώσει την κόρη, όπου εβίαζεν, λιγότερον βάρος έχει από εκείνον, όπου φονεύσει, η κλέψει η κτυπήσει διά τα κακά τέλη του. Και απλώς κάθε αμαρτία από το τέλος και τον σκοπόν της κρίνεται.

Ο τρόπος, με τον οποίον γίνεται η αμαρτία, αυξάνει η ολιγοστεύει το βάρος της δηλ. εκείνος όπου αμαρτήσει εν γνώσει, η με μελέτην, η με δόλον, η με κακήν προαίρεσιν, βαρύτερα αμαρτάνει από τον αμαρτήσαντα το αυτό αμάρτημα εν αγνοία, ακουσίως, κατά συναρπαγήν και περίστασιν, από κουφότητα και ακακίαν. Εις τον τρόπον αναφέ-ρεται και κάθε όργανον, με το οποίον αμαρτάνει κάποιος δηλ. το ξύλον, η το μαχαίρι, με το οποίον εφόνευσεν, η οι άνθρωποι, με το μέσον και την βοήθεια των οποίων έπραξε την αμαρτίαν.

Ο καιρός, καθ’ ον ήμαρτε κάποιος, όλιγοστευει, η αυξάνει το βάρος της αμαρτίας δηλ. αν κάποιος εν καιρώ ανάγκης και πείνας κλέψει ψωμί, η σίτον, λιγώτερο αμαρτάνει από τον χωρίς της τοιαύτης ανάγκης κλέψαντα. Και όσοι μετά την χάρη του Ευαγγελίου αμαρτάνουν βαρύτερον κρίμα έχουν από τους εν νόμω αμαρτήσαντας. Και οι γυναίκες, όπου λαμβάνουν τα θανατηφόρα βότανα μετά την σύλληψιν του παιδιού, βαρύτερα αμαρτάνουν από τας λαμβάνουσας ταύτα προ της συλλήψεως.
Και εις τα άλλα ομοίως ακολουθεί.

Ο τόπος, εις τον οποίον γίνεται το αμάρτημα λιγοστεύει η αυξάνει το βάρος του δηλ. εάν φονεύσει κάποιος, η κλέψει εν τη Εκκλησία, βαρύτερα αμαρτάνει του φονεύσαντος, η κλεψαντος εν τω οίκω, καθότι ο εν Εκκλησία ταύτα ποιήσας, διπλά αμαρτάνει κάνωντας ενταυτώ φόνον και δείχνωντας προς τον Θεόν ασέβεια και απιστία και κάνοντας εν ταυτώ κλεψιάν και ιεροσυλίαν.Και ο αμαρτήσας εν ερήμω, βαρύτερα αμαρτάνει του εν κόσμω. Ο εν μοναστηρίω, του εν πόλει. Ο εν πολιτεία έχων πολλά παραδείγματα αρετής, του εν χωρίω, και εν μη τοιάυτη πολιτεία αμαρτήσαντος. Ο εν φανερώ βαρύτερα αμαρτάνει του εν κρυπτώ.

Το πόσες φορές έγινε η αμαρτία αυξάνει η ολιγοστεύει το βάρος της διότι εκείνος, όπου μίαν, η και δυό φορές αμαρτήσει, λιγότερο επιτίμιον έχει, από εκείνον, όπου έκανε την αυτήν αμαρτίαν όχι μίαν η δυό η τρεις φορές αλλά πολλές φορές (βλέπε και τον 8ον Κανόνα της εν Αγκύρα Τοπ. Συνόδου).