ΠΩΣ Η ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΤΟΥ ΜΩΑΜΕΘ ΕΠΗΡΕΑΣΤΗΚΕ ΑΠΟ ΤΟΝ ΤΑΛΜΟΥΔΙΚΟ ΙΟΥΔΑΪΣΜΟ

Από το “Note on a Possible Jewish Source for Muhammad's 'Night Journey'” του καθηγητή Mordechai Nisan, άρθρο του στην ‘A...

Από το “Note on a Possible Jewish Source for Muhammad's 'Night Journey'” του καθηγητή Mordechai Nisan, άρθρο του στην ‘Arabica’ (Journal of Arabic and Islamic Studies), τόμος 47, σελ. 274-277, (2000).

Συγκεντρωτική και πειστική έρευνα έχει αποδείξει ότι ιουδαϊκά υλικά έχουν γεμίσει εκτενώς το αφηγηματικό και το νομικό περιεχόμενο του Ισλάμ. Από την εποικοδομητική εργασία του Geiger και τα σχόλια του Hurgronje, μέσω των γραπτών άλλων μελετητών, μεταξύ των οποίων των Goldziher, Torrey και Lazarus-Yafeh, όχι λιγότερο από τις δεικτικές ερμηνείες των Crone και Cook, εξετάστηκαν τόσο το Κοράνι όσο και η Χαντίθ, με ένα βλέμμα στα ουσιαστικά και κεντρικά βιβλικά και ραββινικά στοιχεία.

Αυτή η συγκριτική θρησκευτική έρευνα απαιτεί γνώση τόσο των ιουδαϊκών όσο και των ισλαμικών έργων και παραδόσεων, προκειμένου να προσφέρει μια αξιόπιστη παρουσίαση της ομοιότητας των υλικών μέσα στο κάθε ένα θρησκευτικό πλαίσιο.

Ενδεικτικό του σημείου αυτού είναι το γραπτό παράδειγμα της διαταγής του Κορανίου που απαγορεύει την κατανάλωση χοίρων και μανιταριών (Κοράνι 5: 3), η οποία έχει ακριβή αναλογία με τη βιβλική απαγόρευση (Λευιτικό 11: 7 και 39-40). Πολλές κορανικές διαταγές παρομοίως παραλληλίζονται με βασικούς ραβινικούς νόμους της ταλμουδικής αρχής. Για παράδειγμα, το εβραϊκό δίκαιο απαγορεύει σε μια διαζευγμένη γυναίκα να ξαναπαντρευτεί πριν από ένα διάστημα τριών μηνών, προκειμένου να προσδιορίσει με ποιον απέκτησε το επόμενο παιδί της (Tal. Yevamot 41a), όπως ακριβώς και στο Κοράνι (Sura 2:228). Ομοίως, ένας άνδρας μπορεί να παντρευτεί μέχρι και τέσσερις γυναίκες σύμφωνα με το Κοράνι (Siura 4:3), ένας περιορισμός που εμφανίζεται ήδη στο Ταλμούδ (Yevamot 44a). Η αναφορά στην μητέρα που θηλάζει το μωρό της για είκοσι τέσσερις μήνες έχει συζητηθεί ραβινικά (Tal Ketubot 60a), ενώ στη συνέχεια επιβάλλεται με το Κοράνι (Sura 2:233). Ένα άλλο παράδειγμα μιας ακριβούς ισλαμικής αναπαραγωγής του Ιουδαϊσμού αφορά ένα άτομο που προετοιμάζεται για προσευχή, το οποίο πρέπει πρώτα να πλύνει τα χέρια του, αλλά εάν δεν υπάρχει διαθέσιμο νερό, τότε να τρίψει τα χέρια του με λίγο χώμα από την γη (Tal Berakhot 15a και Siura 4:43 και 5: 6 ).

Είναι ενδιαφέρον ότι οι ισλαμικές πηγές στη δική τους αφήγηση, γνωστές ως isr'ilyyat, δεν αποκρύπτουν απαραιτήτως τη σαφή εβραϊκή πηγή της κανονιστικής μουσουλμανικής συμπεριφοράς, όπως είναι η αρχική υιοθέτηση από τον Μωάμεθ της νηστείας εξιλασμού της 10ης ημέρας του εβραϊκού μήνα Tishrei. Ένα άλλο παράδειγμα - όχι μικρής σημασίας - είναι η φαινομενική άμεση επίδραση του Ιουδαϊσμού στο Ισλάμ όσον αφορά την κατεύθυνση της προσευχής (qibla) προς την Ιερουσαλήμ. Αυτή είναι μια ταλμουδική ιδέα και μια αρχή της halakha (Berakhot 30a) πολύ πριν ο Μωάμεθ, τον καιρό που προωθούσε τη νέα ισλαμική πίστη στη Μεδίνα, είχε εγκρίνει την πρακτική της κατεύθυνσης του προσώπου προς την ιερή Ιερουσαλήμ κατά την προσευχή. Μετά από δεκαοκτώ μήνες, ωστόσο, η qibla (κατεύθυνση) άλλαξε για την Κάαμπα στη Μέκκα. Αυτή δεν είναι η μόνη περίπτωση όπου ένα εβραϊκό χαρακτηριστικό υιοθετήθηκε αρχικά, αν και αργότερα εγκαταλείφθηκε, από το Ισλάμ.

Υπάρχουν όμως και άλλες περιπτώσεις όπου κάποια διαφορά, μερικές φορές ελαφριά και συχνά έντονη, διακρίνει το Ισλάμ από τον Ιουδαϊσμό. Το Ταλμούδ δηλώνει ότι ένα άτομο ξέρει ότι έφθασε ο χρόνος για την πρωινή ‘Shm’a’ (‘Άκουε Ισραήλ’) προσευχή, όταν αρκετό φως του δίνει τη δυνατότητα να διαφοροποιήσει ανάμεσα σε ένα «μπλε και άσπρο νήμα» στα tzitzit κρόσσια του talit (σάλι) της προσευχής (Bera / diot 9b). Το Κοράνι χρησιμοποιεί την ίδια εικόνα, αλλά με αλλαγή του χρώματος, επισημαίνοντας ότι ένα άτομο ξέρει ότι η μέρα έχει φτάσει όταν είναι σε θέση να διαφοροποιήσει «ένα λευκό νήμα από ένα μαύρο» (Siura 2: 187).

Η διάσημη ιστορία της μαγευτικής ‘νυχτερινής πτήσης’ του Μωάμεθ φαίνεται επίσης να έχει ραβινική προέλευση.

Σίγουρα ένας από τους πιο αινιγματικούς αλλά διάσημους στίχους του Κορανίου σχετίζεται με το «νυχτερινό ταξίδι» (isra’) του Μωάμεθ από το ιερό τέμενος, μάλλον το masod al-haram στη Μέκκα, στο «πιο μακρινό τζαμί» που ονομάζεται masgid al-aksa. Αυτή η σκοτεινή αντίληψη της θαυματουργής νυχτερινής πτήσης του Μωάμεθ από τη Μέκκα στην Ιερουσαλήμ, όπως και η ανάληψη από το Ιερό Όρος στον ουρανό για να μιλήσει με τον Μωυσή ειδικότερα, προκάλεσε μια ποικιλία παραδοσιακών μουσουλμανικών απαντήσεων που περιελάμβαναν, όχι λιγότερο από απιστία και έκπληξη.


Μία πιθανή εβραϊκή πηγή για αυτό το ασυνήθιστο «νυχτερινό ταξίδι» προς την Ιερουσαλήμ εμφανίζεται στην ραβινική μεταφραστική εξήγηση της Βίβλου στα αραμαϊκά, αν και αυτό αμφισβητείται, στον R. Yonatan Ben Uziel από την Τανναϊτική περίοδο (10-220 μΧ). Θεωρείται ότι αυτή η μετάφραση / σχολιασμός από την περίοδο μετά την καταστροφή του Ναού αποκλίνει με μια ισχυρή midrashic-ομιλητική κλίση από το εβραϊκό βιβλικό κείμενο.

 Αυτό το χαρακτηριστικό είναι εμφανές στην υπόθεσή μας εδώ. Η σχετική αφήγηση από το βιβλίο της Εξόδου (19: 4) αναφέρει τι έκανε ο Θεός στην Αίγυπτο κατά τη διάρκεια της ‘εβραϊκής πτήσης’ προς την ελευθερία και πώς έθεσε τα παιδιά του Ισραήλ «σε φτερά αετών» (Al kanfei nesharim) για να τους φέρει κοντά Του. Η αραμαϊκή μετάφραση περιγράφει πώς ο Θεός έβαλε τους Ισραηλίτες στα σύννεφα, σαν σε φτερά πουλιών, και τους μετέφερε από το Pilusin, για να ταυτιστεί με τον Ραμσή στην Αίγυπτο και τους έφερε στο χώρο του Beit Mukdasha (Ναού) που βρίσκεται στην Ιερουσαλήμ .


Έτσι, όπως εξηγεί ο Yonatan Ben Uziel, οι Ισραηλίτες ήρθαν στο Ναό για να σφαγιάσουν εκεί το ζώο που θυσίασαν το Πάσχα εκείνη την ίδια νύχτα που επέστρεφαν στο Pilusin στην Αίγυπτο. Έτσι, οι Ισραηλίτες που βρίσκονταν στην έρημο μεταφέρθηκαν στο όρος Μοριά, όπου αργότερα θα χτιζόταν ο (ιουδαϊκός) Ναός και εκεί πρόσφεραν τον πασχάλιο αμνό στο θυσιαστήριο. Από εκεί, επέστρεψαν γρήγορα την ίδια νύχτα στην Αίγυπτο.

ΚΟΚΚΙΝΟΣ ΟΥΡΑΝΟΣ