Ο ναός των Αγίων Αποστόλων χρονολογείται στο τελευταίο τέταρτο του 10ου αιώνα, βρίσκεται στη νοτιοανατολική πλευρά της Αρχαίας Αγοράς...
Ο ναός των Αγίων Αποστόλων χρονολογείται στο τελευταίο τέταρτο του 10ου αιώνα, βρίσκεται στη νοτιοανατολική πλευρά της Αρχαίας Αγοράς και είναι ο μοναδικός σωζόμενος μέχρι σήμερα ναός μέσα στον αρχαιολογικό χώρο. Πρόκειται για μεσο-βυζαντινό ναό μεγάλης ιστορικής αξίας, τον πρώτο του επονομαζόμενου Αθηναϊκού ρυθμού. Είναι σημαντικό μνημείο για τη μετέπειτα εξέλιξη της βυζαντινής αρχιτεκτονικής, επειδή αποτελεί επιτυχή συνδυασμό απλού τετρακίονου και σταυροειδούς εγγεγραμμένου κτηρίου.
Η δομή του ναού αποτελείται από έναν τετρακίονο σταυροειδές χώρο που καλύπτεται από τρούλο. Οι τέσσερις άκρες του σταυρού καταλήγουν σε ημικυκλικές κόγχες. Μεταξύ των κογχών υπάρχει ίσος αριθμός μικρότερων κογχών, οι οποίες δίνουν μία αίσθηση ενότητας στο εσωτερικό του ναού. Η προσθήκη του νάρθηκα στον κυρίως ναό είναι επίσης καινοτόμος καθώς η δυτική κόγχη του ναού και οι δύο μικρότερες σε κάθε πλευρά ενώνονταν με τον νάρθηκα, ο οποίος έχει το σχήμα του γράμματος Π.
Το εσωτερικό σχήμα του ναού πιθανότατα υποδηλώνει πως αρχικά χρησιμοποιήθηκε ως Βαπτιστήριο. Σε αυτό συνηγορεί και η μαρμάρινη κολυμβήθρα με τον ανάγλυφο πλεκτό σταυρό, η οποία βρέθηκε στο χώρο του ναού και σήμερα κοσμεί το προαύλιο του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου της Αθήνας.
Το 1877 ο ναός επισκευάστηκε και επεκτάθηκε δυτικά. Στις 12 Φεβρουαρίου 1954 αποφασίστηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού να κατεδαφιστούν όλες οι νεώτερες οικοδομικές παρεμβάσεις που είχαν γίνει στο σπουδαίο αυτό μνημείο και στις 3 Σεπτεμβρίου 1956 ολοκληρώθηκε η αναστήλωση και η επιστροφή του στην αρχική του μορφή του ναού των Αγίων Αποστόλων. Όσες από τις παλαιές τοιχογραφίες του ναού ήταν σε καλή κατάσταση συντηρήθηκαν, ενώ μεταφέρθηκαν από το κοντινό ναϋδριο του Αγ. Σπυρίδωνος τοιχογραφίες του 17ου αι. οι οποίες εντοιχίστηκαν στο νάρθηκα της εκκλησίας των Αγίων Αποστόλων.
Η εκκλησία των Αγίων Αποστόλων αποτελούσε ζωντανή ενορία ως το 1931 οπότε οι ανασκαφές στην Αρχαία Αγορά οδήγησαν στην κατάργηση του οικισμού της Βλασσαρούς και των γύρω συνοικιών (ευρύτερη περιοχή σημερινής Αρχαίας Αγοράς). Το όνομα Σολάκη πιθανώς αναφέρεται στην επιφανή οικογένεια του Σολάκη, της οποίας η κατοικία γειτνίαζε με το ναό των Αγίων Αποστόλων και φέρεται να χρηματοδότησε τμήμα των μεταγενέστερων εργασιών αναστύλωσης του ναού. Σήμερα η εκκλησία των Αγίων Αποστόλων είναι χαρακτηρισμένη ως προστατευόμενο βυζαντινό μνημείο και λειτουργείται μία φορά κάθε χρόνο, την ημέρα της σύναξης των 12 Αποστόλων, 30 Ιουνίου.
πηγή: yiorgosthalassis.blogspot.com
