Μιχαήλ Γραμσής: Ο Χιμαραίος αγωνιστής του Έπους 1821

Γεννήθηκε τὸ 1787 στὴν Νεάπολη τῆς Ἰταλίας,1 ἀπὸ πατέρα Ἓλληνα μὲ καταγωγὴ ἀπὸ τὴν Χειμάρρα, ὃπως ἀναφέρει ὁ ἲδιος. Ὑπηρέτησε στὸν Βασιλέα ...

Γεννήθηκε τὸ 1787 στὴν Νεάπολη τῆς Ἰταλίας,1 ἀπὸ πατέρα Ἓλληνα μὲ καταγωγὴ ἀπὸ τὴν Χειμάρρα, ὃπως ἀναφέρει ὁ ἲδιος. Ὑπηρέτησε στὸν Βασιλέα τῆς Νεαπόλεως, ὡς Λοχαγὸς Πυροβολικοῦ καὶ Πρῶτος Ὑπασπιστὴς τῆς Βασιλικῆς Φρουρᾶς, ἀπὸ τὸν ὁποῖο καὶ ἒλαβε τρία παράσημα.






«Ἃμα δὲ ἢχησεν ἡ Σάλπιγξ τοῦ πολέμου τῆς πατρίδος, ὡς Ἓλλην κατὰ χρέος ἒτρεξα» ἀναφέρει καὶ ἦρθε στὴν Ἑλλάδα, στὴν Καλαμάτα τὴν 1η Ἂπριλίου 1821, φέρνοντας μαζί του μὲ δικὰ του ἔξοδα καὶ ἐννέα Εὐρωπαίους πυροβολιστὲς.

Τὸν Ἰούνιο τοῦ 1821 διορίζεται ἀπὸ τὸν Ἀρχηγὸ τῶν Ἑλληνικῶν ὃπλων Ἀλέξανδρο Ὑψηλάντη ὡς Ταγματάρχης Α΄ στὸ νεοσυσταθὲν Τακτικὸ Σῶμα ὑπὸ τὸν Κορσικανὸ Ἰωσήφ Βαλέστ (Βαλέστρα).

Πῆρε μέρος στὴν πολιορκία τοῦ Ναβαρίνου ἀπό 15 Μαΐου μέχρι 16 Ἰουνίου 1821. Στις 5 Νοεμβρίου 1821 ἔλαβε μέρος στὴν ἀνεπιτυχή ἐπίθεση γιὰ τὴν κατάληψη τοῦ Παλαμηδίου στὸ Ναύπλιο, ὅπου στὶς 4 Δεκεμβρίου τραυματίσθηκε.

Τὴν 1η Ἀπριλίου 1822 ἐπανιδρύεται τὸ Τακτικὸ στὸ ὁποῖο κὰι κατατάσσεται. Στὶς 10 Ἀπριλίου πῆγε μὲ ἐντολή τοῦ Ὑπουργείου Πολέμου σὲ νησιά τοῦ Αἰγαίου καὶ στρατολόγησε 282 ἄνδρες.

Παίρνει μέρος στὴν Μάχη τοῦ Πέτα (4/7/1822) ὡς Διοικητὴς τοῦ Α΄ Τάγματος στὸ Σύνταγμα Πεζικοῦ ὑπὸ τὸν Ἰταλὸ Πιέτρο Ταρέλλα. 2

Μετὰ τὴν ἦττα βρίσκεται στὸ Ἂργος καὶ προσπαθεῖ νὰ ξεσηκώσει τὸ στράτευμα γιὰ νὰ ἀντιμετωπίσει τὸν Δράμαλη. «Τὶ καθήμεθα; ἰδοῦ καιρὸς νὰ φανοῦμεν νὰ ἔβγωμεν νὰ φωνάξομεν, ὃσοι πιστοὶ, νὰ προφθάσωμεν τὰ Δερβένια» φώναζε στοὺς δρόμους τῆς πόλης. Ἔλαβε μέρος στὶς μάχες ποὺ δόθηκαν τὸν Ἰούλιο 1822 κατά τῆς στρατιᾶς τοῦ Δράμαλη στὸ Ἄργος, στὰ Δερβενάκια καὶ στὴν Κόρινθο.

Μετὰ τὴν διάλυση τοῦ Τακτικοῦ συνεχίζει να μάχεται μὲ τοὺς ἀτάκτους. Παίρνει μέρος στὴν πολιορκία τοῦ Ναυπλίου ἐπικεφαλῆς 100 ἀνδρῶν. Στὶς 22 Αὐγούστου 1822 εἰσέρχεται μὲ 37 ἂνδρες στὸ Μποῦρτζι ( ἀπὸ τὸ ὁποῖο λιποτάκτησαν οἱ Κρανιδιῶτες ποὺ τὸ φυλοῦσαν) ἀφήνοντας τοὺς ὑπολοὶπους μὲ ἓναν ὑποκαπετάνιο. Στὶς 17 Σεπτέμβριου παρέμειναν 30, κατὸπιν διαταγῆς τῆς Πελοποννησιακῆς Γερουσίας. Στὶς 16 Νοεμβρίου ἐξέρχεται μὲ 15 ἂνδρες ἀπὸ τὸ Μποῦρτζι καὶ μαζί μὲ τοὺς ὑπολοίπους, 84 συνολικὰ, τίθεται ὑπὸ τῶν διαταγῶν τοῦ Νικηταρᾶ.

Μετὰ ἀπό εἰσήγηση τῆς Προσωρινῆς Διοικήσεως τῆς Ἓλλάδος ὃπου τονίζεται ὃτι «δὲν ἒπαυσεν ἀγωνιζόμενος καὶ διακινδυνεύων εἰς τὸν κατὰ τοῦ τυράννου πόλεμον, καὶ δὶς πληγωμένος ἐμμένει εἰς τὸν αὐτὸν ζῆλον», προβιβάζεται στὶς 15 Νοεμβρίου 1822 στὸν βαθμό τοῦ Χιλιάρχου, «ἳνα δουλεύῃ εἰς τὸ ἑξῆς τὴν πατρίδα, ἐκτὸς τοῦ Τακτικοῦ».

Ἡ Β' Εθνοσυνέλευση τοῦ Ἂστρους (10-30/4/1823) τὸν ἐπιβραβεύει μὲ τὸν βαθμὸ τοῦ Συνταγματάρχη.

Στὶς 8 Δεκεμβρίου 1823 τὸ Ἐκτελεστικό Σῶμα ἐγγράφως ἐξέφρασε τὴν εὐγνωμοσύνη καὶ τὶς εὐχαριστίες του

Στὶς 25 Φεβρουαρίου 1824 τὸ Βουλευτικὸ Σῶμα τοῦ δίδει ἐπίσημο εὐχαριστήριο γιὰ τὶς πιστὲς ἐκδουλεύσεις πρὸς τὴν πατρίδα. Ἀναφέρει δὲ «ὃτι τῷ ὂντι ἐδούλευσας τὴν πατρίδα ὡς καλὸς πατριώτης, χρήμασί τε καὶ σώματι, σοὶ εὐγνωμωνεῖ ὡς ἐκ τῆς πατρίδος, ὑπὲρ ὦν ἀπάντων πρὸς αὐτὴν ἒδειξας σημειῶσαν τὸ ὂνομά σου εἰς τὰ Πρακτικὰ τοῦ Ἒθνους· ἐν ἐκείνοις τῶν καλῶν πατριωτῶν».

Στις 3 Μαΐου 1824 διορίσθηκε προσωρινός φρούραρχος τοῦ Νεοκάστρου. Ἐπικεφαλῆς 70 ἀνδρῶν πηγαίνει ἀπὸ τοὺς πρώτους, μετὰ τὸν Κωνσταντῖνο Μαυρομιχάλη, στοὺς Μύλους Ἀργολίδος καὶ παίρνει μέρος, στὴν κρίσιμη μάχη ἐναντίον τοῦ Ἰμπραὴμ (13/7/1825).

Κατὰ τὴν ἀνάληψη τῆς ἡγεσίας τοῦ Τακτικοῦ ἀπὸ τὸν Φαβιέρο (30/7/1825) ὁρίζεται ἀπὸ τὴν Διοίκηση ὡς Συνταγματάρχης νὰ συστήσει 2ο Σύνταγμα. Πολλοὶ Ἀξιωματικοὶ δυσαρεστήθηκαν ἀναγκάζοντὰς τον νὰ ἀποχωρήσει.

Ἀκολουθεῖ τὸν Γεώργιο Καραϊσκάκη. Παίρνει μέρος στὶς μάχες περί τὴν Ἀκρόπολη τῶν Ἀθηνῶν καὶ μετὰ τὸν θάνατο τοῦ Καραϊσκάκη τάσσεται μὲ δικὸ του Σῶμα ὑπὸ τὸν Ρίτσαρντ Τσώρτς, μέχρι τῆς διαλύσεως τοῦ στρατοπέδου στὸν Πειραιᾶ (τέλη Ἀπριλίου 1827).

Τὸν Δεκέμβριο τοῦ 1825 πῆρε μέρος στην ἀνεπιτυχῆ δεύτερη πολιορκία τῆς Τριπολιτσᾶς. Στὶς 4 Φεβρουαρίου 1826 ὀνομάσθηκε «Ἀρχηγός τῆς Πυροβολικῆς» στὸ στρατόπεδο τῆς Ἀττικής.

Στὶς 12 Μαΐου 1828 αἰτεῖται ἀνεπιτυχῶς νὰ ἐπανεισαχθῇ στὸ Τακτικό Σῶμα καὶ συνεχίζει νὰ μάχεται μὲ τοὺς ἀτάκτους.

Τὸ 1832 διορίζεται Ἀκόλουθος στὸ Τακτικὸ Σῶμα.

Τὸ 1833 δὲν ἀναγνωρίσθηκε ὁ βαθμὸς του ἀπὸ τὴν Ἐξεταστικὴ Ἐπιτροπὴ τῶν ἀξιώσεων τῶν Ἀξιωματικῶν τοῦ Τακτικοῦ Σώματος, διότι δὲν εἶχε ὑπηρετήσει στὸ Τακτικὸ κατά τὴν διάρκεια τῆς διακυβερνήσεως τοῦ Ἰωάννη Καποδίστρια καὶ τὸ θέμα παρεπέμφθη στὴν άνάλογη Ἐπιτροπῆ τῶν Ἀτάκτων.

Τὸ 1834 ἡ ἐπὶ τῶν Στρατιωτικῶν Γραμματεία λαμβάνοντας ὑπ’ ὂψιν τὶς ἐκδουλεύσεις του πρὸς τὴν πατρίδα, «ἒλαβε μέρος εἰς τὰς περισσοτέρας κατὰ τῶν ἐχθρῶν ἐκστρατειῶν καὶ μαχῶν», ἀλλὰ καὶ «τὴν δυστυχὴν του κατάστασιν» τοῦ χορηγεῖ μισθὸ διαθεσίμου Συνταγματάρχη μέχρι νὰ ἀποφασισθῇ ὁριστικῶς περί τοῦ βαθμοῦ του.

Στὶς 29 Ἰουλίου 1837 διορίζεται Συνταγματάρχης διαθέσιμος στὸν Βασιλικὸν Στρατὸν, μὲ μηνιαῖες ἀποδοχὲς 120 δραχμές. Στὶς 28 Ἰουλίου 1841 αἰτεῖται διορισμὸ σὲ τακτική ὑπηρεσία. Ὃμως ἡ πολιτικὴ ἐλαττώσεως τοῦ Στρατοῦ Ξηρᾶς, τὴν ὁποία ἀκολουθοῦσε ἐκείνη τὴν περίοδο ὁ Ὂθων εἶχε ὡς ἀποτέλεσμα νὰ τεθῇ ἐν ἀργίᾳ τὴν 1η Σεπτεμβρίου 1841, μέ μηνιαῖο μισθὸ 200 δραχμῶν καὶ στὶς 31 Αὐγούστου 1844 ὑπὸ σύνταξη.

Στὶς 18 Σεπτεμβρίου 1844 τοῦ ἀπονέμεται ἀπὸ τὸν Ὂθωνα, ὁ Ἀργυρὸς Σταυρὸς τῶν Ἰπποτῶν τοῦ Τάγματος τοῦ Σωτῆρος.

Ἀπεβίωσε στὴν Ἀθήνα τὸ 1873.

Πηγὲς
Ἀρχεῖα Ἑλληνικῆς Παλιγγενεσίας, τόμος Α΄, σελ. 130,272 & 302, τόμος Β’ σελ.245, τόμος ΣΤ’ σελ 54.
Ὁ Τακτικός στρατός ἀπὸ τὸ 1821 μέχρι τὸ 1833, Χρήστου Σ. Βυζαντίου, ἐν Ἀθήναις 1874, τυπογραφεῖο Κ. Αντωνιάδου, σελίδα 86.
Ἐνθυμήματα Στρατιωτικά τῆς Ἐπαναστάσεως τῶν Ἑλλήνων (1821-1833), Νκολάου Κασομούλη, ἐκδόσεις Πελεκάνος, τόμος Α΄, σελίδα 230
Ἡ πρὸς Ἢπειρον ἐκστρατεία τὸ 1822 καὶ ἡ μάχη τοῦ Πέτα, Δημητρίου Φωτίου Καρατζένη, Ἀθῆναι 1980, σελίδες 12 & 114.
Ἀθηναϊκὸν Ἀρχεῖον Τόμος Α’, ἐπιμέλεια Ἰωάννου Βλαχογιάννη, ἐν Ἀθήναις 1901, σελίδα 233.
Ἡ ἐκστρατεία τοῦ Ἰμπραήμ Πασᾶ εἰς τήν Ἀργολίδα, Ἐλευθερίου Γ. Πρεβελάκη, ἐκδόσεις Ἀετός Α.Ε., Ἀθῆναι, 1950, σελίδα 51
ΓΑΚ/Ἀρχεῖο Μινιστέριου/ Γραμματείας/Ὑπουργείου τοῦ Πολέμου (περιόδου Ἀγῶνος) [1822 - 1827], φάκελλος 194, τεκμήρια. 276, 285, 287 .
ΓΑΚ/ Ἀρχεῖο Γενικοῦ Φροντιστηρίου (περιόδου Κυβερνήτη Ἰ. Καποδίστρια) , φάκ. 4, τεκμ. 958 & 959.
ΓΑΚ/ Ἀρχεῖο Γραμματείας / Ὑπουργείου ἐπί τῶν Στρατιωτικῶν / σειρὰ 1/ ὑποσειρὰ 017/φάκ. 147, τεκμ. 209-219 & 228-231
ΦΕΚ 3, 1 Φεβρουαρίου 1838, σελίς 11.
ΦΕΚ 29, 5 Σεπτεμβρίου 1844, σελίς 135.
ΦΕΚ 30, 26 Σεπτεμβρίου 1844 σελίς 148.
https://lastorianoncancella.wordpress.com/2013/03/23/italiani-filellines-1821-1897-ιταλοι-φιλελληνες-εθελοντες-1821-1912/

1 Ἴσως νὰ ὑπάρχει συγγενικὴ σχέση μὲ τὸν Ἰταλό φιλόσοφο Ἀντώνιο Γκράμσι, Ἀρβανίτικης καταγωγῆς, ἡ οἰκογένεια τοῦ ὁποῖου μετανάστευσε στὴν Ἰταλία τὸν 16ο μὲ 17ο αἰώνα στὸ Πλατάτσι Καλαβρίας.

2 Οἱ σημαιοφόροι τῶν δύο Ταγμάτων ἦταν κι αὐτοὶ Χειμαρριῶτες. Ὁ Ἀντώνιος Ἀντωνίου καὶ ὁ Μικέλης Δεμικέλης, οἱ ὁποῖοι δείχνοντας μέγιστη γενναιότητα διέσωσαν τὶς σημαῖες.

Θεόδωρος Κων. Δράκος
http://www.himara.gr