Δημήτρης Ρουκάς M.Sc. (Τεχν. Γεωπόνος) Ο κόσμος το ονομάζει τσάι του βουνού. Στην Πιερία τσάι του Ολύμπου, το επίσημο όνομά του είναι σ...
Δημήτρης Ρουκάς M.Sc. (Τεχν. Γεωπόνος)
Ο κόσμος το ονομάζει τσάι του βουνού. Στην Πιερία τσάι του Ολύμπου, το επίσημο όνομά του είναι σιδερίτης (Sideritis scardica). Το γνωστό σε όλους μας ρόφημα τσάι του Ολύμπου από το φυτό Sideritis scardica στο οποίο ανήκει βοτανικά το τσάι του Ολύμπου αποτελούσε μια αγαπημένη συνήθεια των κατοίκων της Πιερίας που το συνέλεγαν το καλοκαίρι από τα βουνά της, τον Όλυμπο και τα Πιέρια Όρη, για οικογενειακή τους χρήση.
Όμως αν πήγαινες, πριν μερικά χρόνια, σε οποιαδήποτε καφενείο στα ορεινά της Πιερίας και ζητούσες να σου φέρουν ένα ζεστό τσάι, ένα είναι σίγουρο ότι θα σου έφερναν τσάι τυποποιημένο, το παγκοσμίως γνωστό από τα πέρατα του κόσμου από χώρες, πρώην αγγλικές αποικίες. Το ίδιο συνέβαινε και στις καφετέριες της Κατερίνης, αν ζητούσες Τσάι Ολύμπου ούτε που το είχαν ακουστά, ούτε το γνώριζαν, αν και μεγάλωσαν όλοι τους πίνοντας ένα ευεργετικό τσάι Όλυμπου από τα χεράκια της μάνας τους όταν αρρώσταιναν. Ακόμη και στα πρωινά των ορεινών ξενώνων μας, ελάχιστα είχαν εντάξει στο πρωινό τους το Τσάι Ολύμπου αφού βολεύονταν και αυτοί με τα ξένα.
Η παγκόσμια μηχανή προώθησης και διαφήμισης με σκοπό το κέρδος είχε φροντίσει ώστε η φήμη του αλλοδαπού τσαγιού να κυριαρχήσει κι εμείς να πίνουμε το αλλοδαπό τσάι, γιατί μας έπεισε η τηλεόραση και οι πληρωμένες δημοσιεύσεις. Το τσάι το δικό μας δεν ήταν ποτέ στη μόδα, δεν μπήκε στα αγγλικά σαλόνια και δεν σερβιρίστηκε ως κέρασμα, ούτε συνοδεύτηκε με κέικ ή μπισκότα όπως το αλλοδαπό τσάι. Αυτή είναι η αλήθεια δυστυχώς, αν και το Τσάι Ολύμπου είναι γνωστό εδώ και αιώνες ως αφέψημα. Το προτιμούσαν οι γιαγιάδες και οι παππούδες μας όχι ως ρόφημα απόλαυσης αλλά στις νηστείες με λίγο ψωμάκι και καμιά ελιά, κυρίως όμως ως φάρμακο, ευτυχώς, καθώς ένιωθαν τις ευεργετικές του ιδιότητες στον οργανισμό τους.
Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια, το ταπεινό, χαμηλού προφίλ τσάι Ολύμπου αποδεικνύει και επιστημονικά τις ευεργετικές του ιδιότητες, καθώς μπαίνει στα εργαστήρια και γίνεται αντικείμενο επιστημόνων μελετών.
Πολλαπλασιάζονται τα χωράφια με Τσάι Ολύμπου στην Πιερία
Είναι γεγονός πως στην Πιερία, τα τελευταία 2 χρόνια, γίνεται μια προσπάθεια από την πλευρά της Π.Ε. Πιερίας για την προώθηση της καλλιέργειας του Τσαγιού Όλυμπου, αυτού του αρωματικού φαρμακευτικού φυτού, ως μια βιώσιμη καινοτόμα εναλλακτική καλλιέργεια.
Η Π.Ε. Πιερίας με την συνεργασία Πιεριέων καλλιεργητών τσαγιού διοργάνωσαν σειρά εκδηλώσεων για την προβολή του Τσαγιού Ολύμπου. Μέσω των εκδηλώσεων ο κόσμος είχε τη δυνατότητα να ενημερωθεί για τις ευεργετικές ιδιότητες του τσαγιού, για το είδος της συγκεκριμένης καλλιέργειας που δυναμικά έχει ξεκινήσει με σκοπό την τόνωση της τοπικής αγροτικής οικονομίας. Σήμερα και μάλιστα μέσα σε αυτό το ελάχιστο χρονικό διάστημα, το κλασικό τσάι του Ολύμπου που παλιά δεν έλειπε από κανένα σπίτι και ήταν το πρώτο αφέψημα που ετοίμαζε κάποιος για το κρυολόγημα, βρίσκει σιγά – σιγά, όχι μόνο την θέση του επιστημονικά ανάμεσα στα ευεργετικά ροφήματα για τον οργανισμό, αλλά και οι περισσότεροι ορεινοί ξενώνες προσφέρουν το θαυμαστό Τσάι Ολύμπου και το διαφημίζουν, το έχουν καθιερώσει σαν μια συν ποιοτική υπηρεσία στους επισκέπτες τους.
Σήμερα η καλλιέργεια του Sideritis scardica «Τσάι Ολύμπου» αποτελεί μια βιώσιμη καινοτόμα καλλιέργεια αρωματικού και φαρμακευτικού φυτού στην Πιερία. Οι δρόμοι του τσαγιού περνούν από το Λιτόχωρο, τον Άγιο Δημήτριο, τη Ρητίνη, το Ελατοχώρι, όπου αποτελούν και τις πιο δυναμικές περιοχές που καλλιεργείται το Τσάι Ολύμπου, ενώ και σε άλλες περιοχές ξεκίνησε η καλλιέργειά του όπως στον Μοσχοπόταμο και στην Πέτρα Ολύμπου (Λόκοβη). Τις μέρες αυτές ολοκληρώθηκε μια συλλογική προσπάθεια νέων ανθρώπων που επέλεξαν να δραστηριοποιηθούν στον πρωτογενή τομέα με βασικό προϊόν το τσάι Ολύμπου (sideritis scardica), με την ίδρυση Κοιν.Σε.Π. με το διακριτικό τίτλο «Τσάι ¨Ολύμπου Νέκταρ¨». Πρόκειται για την Κοινωνική Επιχείρηση Συλλογικού & Παραγωγικού Σκοπού Πιερίας Τσάι “Ολύμπου Νέκταρ” που έχει ως σκοπό την παραγωγή, συσκευασία και διανομή βιολογικά καλλιεργήσιμου Τσάι Ολύμπου. Έτσι η Πιερία μπορεί να προσφέρει το δικό της Τσάι, ένα Τσάι με ονοματεπώνυμο «Τσάι Ολύμπου».
Συστηματική Ταξινόμηση Τσάι του Ολύμπου
Σύμφωνα με τη Συστηματική Ταξινόμηση, το Τσάι του Ολύμπου (για τη μητρική περιοχή του Ολύμπου ) Σιδηρίτης η σκαρδική, Sideritis scardica, (Griseb) ανήκει στη συνομοταξία των Αγγειόσπερμων (Magnoliophyta), στην ομοταξία των Δικοτυλήδονων (Magnoliopsida), στην Τάξη των Λαμιωδών (Lamiales),στην οικογένεια των Χειλανθών (Lamiaceae) όπου περιλαμβάνονται πολλά γνωστά, αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά (βότανα) όπως, θυμάρι, μέντα, ρίγανη, δεντρολίβανο, λεβάντα, βασιλικός) στο γένος του Σιδηρίτη (Sideritis). Ο αριθμός των χρωμοσωμάτων του σιδερίτη είναι (2n = 32), ενώ ο αριθμός των χρωμοσωμάτων του Τσάι Ολύμπου είναι (32 + O-2Β) Είναι πολυετής πόα, ανήκει στα αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά (βότανο), έχει βλαστό απλό ή διακλαδισμένο, τετραγωνισμένο, με δευτερεύοντες, λίγο ξυλώδη στη βάση. Φύλλα λογχοειδή, ακέραια ή ελαφρώς πριονωτά, με λευκό χνούδι, τα κατώτερα έμμισχα και τα ανώτερα άμισχα. Άνθη ζωηρό κίτρινου χρώματος. Κάλυκας μάλλον κωδωνοειδής που σκεπάζεται από πυκνές τρίχες και καταλήγει σε δόντια. Το Τσάι του Ολύμπου πρόκειται για μία από τις καλύτερες, από την αρχαιότητα ακόμα, ποικιλίες τσαγιού, ένα πραγματικό νέκταρ των Θεών.
Στην Πιερία αυτοφύεται στον Όλυμπο και στα Πιέρια Όρη, σε μεγάλο υψόμετρο -άνω των 1000 μ.- και οι φυσικοί του πληθυσμοί απαντώνται συνήθως σε πλαγιές ηλιόλουστες, βραχώδεις, με μεγάλη κλίση. Οι παραγωγοί αυτού του τσαγιού, σε Όλυμπο και Πιέρια Όρη, με συστηματική προσπάθεια κατάφεραν να το μεταφέρουν και να το καλλιεργήσουν στους πρόποδες του Ολύμπου και στα Πιέρια Όρη σε υψόμετρο που τους επιτρέπει τη συστηματική καλλιέργεια πρώτα για οικογενειακή χρήση και σιγά – σιγά για εμπορική χρήση ένα φυσικό προϊόν ισάξιο του αυτοφυούς δηλ. ένα προϊόν που κατέχει στο ακέραιο τα χαρακτηριστικά και τις ευεργετικές ιδιότητες όπως εκείνο που συλλέγεται από τη φύση.
Προστατεύουμε το άγριο τσάι Ολύμπου
Το τσάι του Ολύμπου ως φαρμακευτικό φυτό, ως ρόφημα ή αφέψημα έχει εξαιρετική ποιότητα ως προς τη γεύση και το άρωμα. Έχει πολλές ευεργετικές ιδιότητες οι οποίες οφείλονται στα συστατικά του, όπως για παράδειγμα τα φλαβονοειδή. Λόγω αυτών των ιδιοτήτων είναι αρκετά δημοφιλές και πολλοί επισκέπτες του Ολύμπου και των Πιερίων συλλέγουν, δυστυχώς, με ανορθόδοξο τρόπο το φυτό (το ξεριζώνουν ή προχωρούν σε πρόωρη συλλογή του, δηλαδή προτού το φυτό δώσει σπόρο), ενώ πολλοί επιδίδονται και στην εμπορική του εκμετάλλευση με αποτέλεσμα να παρατηρείται δραματική μείωση των αυτοφυών πληθυσμών, σε σημείο που ο φυσικός πληθυσμός του κινδυνεύει να εξαφανισθεί. Ήδη στη γειτονική Βουλγαρία το είδος έχει μπει στην κόκκινη λίστα που περιλαμβάνει την κατηγορία κινδύνου «Απειλούμενα».
Επειδή υπήρχε η κινητικότητα γύρω από το Τσάι Ολύμπου, αφού χρησιμοποιούνταν ως πρώτη υλη για την φαρμακευτική και διατροφική βιομηχανία, επιβάλλεται να προστατευτεί το άγριο τσάι (να μην ξεριζώνεται και να μη γίνεται η πρόωρη συλλογή του πριν από την ανθοφορία του φυτού) καθώς επίσης και να γίνει η καλλιέργεια και διάθεσή του στην αγορά πιο συστηματικά. Στο πλαίσιο αυτό έγινε μια επιτυχημένη προσπάθεια μεταφύτευσης του αυτοφυούς τσαγιού από τις πλαγιές του Ολύμπου και των Πιερίων σε χωράφια που γειτνιάζουν με αυτές τις πλαγιές προκειμένου να καλλιεργηθεί σε ίδιες σχεδόν συνθήκες του οικοσυστήματος που αναπτύσσεται, μέσω συμβατικών ή βιολογικών μεθόδων, οι οποίες θα συμβάλουν στην εξασφάλιση της αειφόρου χρήσης και διατήρησης του είδους και βέβαια θα εξασφαλίζουν την ποιότητά του. Με την αύξηση της καλλιέργειας του Τσαγιού Ολύμπου στην Πιερία οι παραγωγοί τσαγιού μπορούν να καλύψουν τις αυξημένες ανάγκες της αγορά σε Sideriti Scardica χωρίς να καταστρέφονται οι αυτοφυείς φυσικοί πληθυσμοί του.
Σήμερα που το ενδιαφέρον για αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά (βότανα) συνεχώς αυξάνεται, γεγονός που απηχεί τη στροφή του ανθρώπου προς ένα πιο υγιεινό και φυσικό τρόπο ζωής αφού τα αρωματικά φυτά χρησιμοποιούνται όχι μόνο στη διατροφή αλλά και ως εναλλακτικά φάρμακα, είναι ευκαιρία όχι μόνο να τα αναδείξουμε και να τα προωθήσουμε αλλά και να αυξηθεί ο αριθμός εκείνων που θέλουν να επιχειρήσουν στην παραγωγή αρωματικών και φαρμακευτικών φυτικών ειδών. Σ’ αυτό μπορεί να συμβάλει και το ότι ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι σήμερα επιστρέφουν στην ύπαιθρο ή προσπαθούν να βρουν ένα τρόπο φυγής από τις καθημερινές δυσκολίες των αστικών κέντρων. Οι άνθρωποι αυτοί αναζητούν έναν ποιοτικότερο τρόπο ζωής μακριά από την αποξένωση και το χάος των πόλεων, γι αυτό είναι ανάγκη να προστατεύσουμε την αυτοφυή αρωματική χλωρίδα από την ανεξέλεγκτη και παράνομη συλλογή και παράλληλα να δημιουργηθούν νέες δυνατότητες για καλλιέργεια του Τσαγιού Ολύμπου. Σ’ αυτή την περίπτωση θα αποδειχθεί ότι η «καινοτόμα» καλλιέργεια του Τσαγιού Ολύμπου αποτελεί μια ασφαλή διέξοδο όχι μόνο για εκείνους που επιστρέφουν στην ύπαιθρο αλλά και για πολλούς ήδη κατοίκους της Πιερίας.
P5290064
Τσάι Ολύμπου: Ένα παραδοσιακό ευεργετικό αφέψημα!
Το Τσάι Ολύμπου (Sideritis scardica), το βότανο των Θεών, ήταν ανέκαθεν ένα πολύτιμο φαρμακευτικό φυτό, έχει χρησιμοποιηθεί στην παραδοσιακή ιατρική ( Εθνοβοτανική ) για τη θεραπεία πλειάδας παθήσεων. Το όνομα «Sideritis» προέρχεται από την ελληνική λέξη «Σίδερο» όπου στην αρχαιότητα το φυτό χρησιμοποιούνται για να επουλώσει τις πληγές που προκαλούνταν από σιδερένια όπλα κατά τη διάρκεια των μαχών. Οι παλιοί το ‘λεγαν διαρκώς ότι το τσάι του Ολύμπου είναι σπουδαίο φαρμακευτικό φυτό και έχει μια σειρά από ευεργετικές επιδράσεις για τον ανθρώπινο οργανισμό, στοιχείο που έρχονται να επιβεβαιώσουν και οι επιστημονικές μελέτες. Σήμερα το Τσάι Ολύμπου ο Sideritis scardica έχει παρουσία σε μελέτες που εκπονήθηκαν, οι ευεργετικές επιδράσεις του Τσαγιού του Ολύμπου αναφέρονται σε έγκυρα επιστημονικά περιοδικά, βιβλία και ιστοσελίδες στο διαδίκτυο, όπως το Scopus, Pubmed, Web of Science, καθώς και σε βιβλία Εθνοφαρμακολογίας και βοτανικής. Θα πρέπει δε να σημειωθεί ότι στις μέρες μας όλο και περισσότερο χρησιμοποιούνται διάφορα φαρμακευτικά φυτά, όπως βέβαια και το Τσάι Ολύμπου, ως μια μορφή προληπτικής θεραπείας. Είναι επίσης και ένα μελισσοτροφικό φυτό και το μέλι που προέρχεται από καλλιέργειες σιδερίτη είναι περιζήτητο από τους καταναλωτές.
Από την παράδοση στο εργαστήριο
Τα τελευταία χρόνια με την τρέχουσα τάση για αύξηση της χρήσης των παραδοσιακών φαρμάκων, με δραστικές ουσίες φυτικής προελεύσεως έχουν προσελκύσει μεγάλο ενδιαφέρον ως φυσικές εναλλακτικές λύσεις για συνθετικές ενώσεις. Αυτό οδήγησε να μελετάται εκτενώς η χημική σύσταση του Sideritis scardica καθώς και φαρμακολογική επίδραση και οι μηχανισμοί δράσης των συστατικών αυτών. Οι εργαστηριακές μελέτες έδειξαν ότι το βότανο, Τσάι Ολύμπου, περιέχει πάνω από 60 χημικά δραστικά συστατικά που έχουν αποδειχθεί κλινικά μέσω πολλαπλών πανεπιστημιακών ερευνητικών ότι οφείλεται η βιολογική του δραστικότητα με τις πολλές ευεργετικές δράσεις στον ανθρώπινο οργανισμό. Τα κυριότερα είναι οι φαινόλες, τα φλαβονοειδή ειδικά τους διαφορετικούς γλυκοζίτες της απιγενίνης, που περιέχονται σε αυτό σε μεγάλο ποσοστό, τα διτερπένια, τα φαινυλοπροπάνια, τα ιριδοειδή και τα μονοτερπένια ενώ δεν περιέχει καφεΐνη. Οι χημικές αναλύσεις έδειξαν επίσης την παρουσία τανινών. Τα νωπά φύλλα του είναι αρκετά πλούσια σε βιταμίνη C. Όσο αφορά την περιεκτικότητα σε αιθέριο έλαιο αυτή είναι χαμηλή. Κυμαίνεται από 0,05 – 1%. Η υψηλότερη απόδοση του αιθέριου ελαίου, που λαμβάνονται με υδροαπόσταξη, είχε παρατηρήσει στην πλήρη ανθοφορία φάσης. Τα κύρια συστατικά του αιθέριου ελαίου είναι μινθόλη, γερανιόλη, β-καρυοφυλλένιο και νερολιδόλη. Από πλευράς ανόργανα άλατα έχει αναφερθεί η παρουσία – ιχνοστοιχείων (Fe, Cu, Zn, Co και Se) και μακροστοιχείων (Ca, Mg, K και Na).
Οι ευεργετικές δράσεις του φυτικού εκχυλίσματος Τσάι Ολύμπου οφείλονται στην αλληλεπίδραση όλων των συστατικών του (συνέργεια) και όχι σε απομονωμένα συστατικά.
Εφαρμογή της παραδοσιακής θεραπευτικής στη σύγχρονη ιατρική
Παραδοσιακά το αφέψημα του βοτάνου, Τσάι του Ολύμπου, προτιμάται, ειδικότερα τους χειμερινούς μήνες, λόγω της αποδεδειγμένης επιστημονικά και πρακτικά ευεργετικής του επίδρασης, στα κρυολογήματα και τις φλεγμονές του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος (ιδιότητες που ενισχύονται με την προσθήκη μελιού) συμβάλλοντας στην πτώση του πυρετού. Αυτό οφείλεται στις αντιμικροβιακές αντιικές (Δρα κατά της γρίπης) και στις αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες του φυτού. Επίσης, χρησιμοποιείται για την καταπολέμηση της δυσπεψίας και των γαστρεντερικών διαταραχών, ενώ θεωρείται και αντισπασμωδικό, αναλγητικό, επουλωτικό καθώς και αγχολυτικό, χωρίς μάλιστα τις παρενέργειες που παρατηρούνται συνήθως σε άλλα φυτικά αγχολυτικά. Ακόμη θεωρείται ευστόμαχο, εφιδρωτικό, τονωτικό, αντιερεθιστικό διουρητικό, αποτοξινωτικό, αντιβηχικό καθώς και πολλά υποσχόμενο για την κυτταροτοξική του δράση (σκοτώνει τα καρκινικά κύτταρα). Τα παραπάνω φαρμακολογικά προφίλ του S. βρίσκουν τη χρήση τους στην φυτοχημικό θεραπεία λόγου του αυξανόμενου ενδιαφέροντος για την αντικατάσταση των συνθετικών δραστικών ουσιών με τα φυσικά.
Συχνά φημολογείται ότι είναι ισχυρό αφροδισιακό ειδικά στην γειτονική Βουλγαρία που το αποκαλούν φυσικό Viagra. Δεν υπάρχουν μέχρι στιγμής αποδείξεις ότι έχει τέτοιες ιδιότητες από ότι φαίνεται αυτό αποτελεί ένα τέχνασμα για τους πωλητές του.
Ειδική έρευνα που έγινε για τις ευεργετικές βιολογικές ιδιότητες του στη διατροφή των αγροτικών ζώων έδειξε, για παράδειγμα, την αύξηση του βάρους των χοιριδίων στον τοκετό και ιδιαίτερα στον απογαλακτισμό. Η δράση του ήταν παραπλήσια με εκείνη της προσθήκης βιταμίνης Ε. Έδειξε επίσης την αύξηση του βάρους της τοκετοομάδας αλλά και βελτίωσε την ευζωία των ζώων λόγω της ήπιας ηρεμιστικής δράσης (Για την έρευνα αυτή χρησιμοποιήθηκαν φυτά από καλλιέργεια της περιοχής Λιτοχώρου ).
Από τη σοφία του λαού στην υπηρεσία της επιστήμης
Αυτές οι παραδοσιακές του χρήσεις στις μέρες μας επιβεβαιώνονται πλέον και επιστημονικά. Για τη σωστή χρήση του Sideritis scardica ως ενός τεκμηριωμένου φαρμακευτικού φυτού χρειάζονται κλινικές δοκιμές. Έτσι το γευστικό και υγιεινό ρόφημα εκτός από τις προαναφερθείσες ευεργετικές του επιδράσεις μπαίνει στο μικροσκόπιο των ερευνητών και μελετάται για τις επιδράσεις που αυτό έχει στην καταπολέμηση της νόσου του Αλτσχάιμερ, στην αντιμετώπιση νευροψυχιατρικών διαταραχών όπως διαταραχές άγχους, μείζονα κατάθλιψη, διαταραχή ελλείμματος προσοχής-υπερκινητικότητας, νοητική έκπτωση ή νευροεκφυλιστικών ασθενειών κλπ. Μπορεί επίσης να συνεισφέρει στην πρόληψη της οστεοπόρωσης, καθώς προστατεύει την απώλεια της οστικής πυκνότητας και ενισχύει τη μηχανική αντοχή των οστών. Η κατανάλωση του βοηθά στη μείωση της θνησιμότητας από την στεφανιαία νόσο και στη μείωση της συχνότητας των καρδιακών προσβολών. Η ισχυρή αντιοξειδωτική του δράση δρα ως αναστολέας της ανάπτυξης των καρκινικών κυττάρων. Χρησιμοποιείται επίσης για την πρόληψη της αναιμίας διότι περιέχει Fe. Τέλος, το φυτικό εκχύλισμα Τσάι Ολύμπου, σε αντίθεση με το κλασσικό Αγγλικό τσάι, καθώς δεν περιέχει καφεΐνη, μπορεί να καταναλωθεί οποιαδήποτε στιγμή ακόμη και το βράδυ πριν τον ύπνο και βέβαια μπορεί και να χρησιμοποιηθεί στα θεραπευτικά σχήματα της εναλλακτικής θεραπευτικής.
Επιπλέον, οι ευεργετικές του ιδιότητες βρίσκουν χρήση και στη βιομηχανία της ομορφιάς αφού χρησιμοποιείται σε διάφορα καλλυντικά και προϊόντα περιποίησης, όπως κρέμες κατά της αντιγήρανσης (οι αντιοξειδωτικές του ιδιότητες καταπολεμούν τις ελεύθερες ρίζες), σαμπουάν και μάσκες για βαμμένα μαλλιά (τα προστατεύουν από το ξεθώριασμα) κλπ με εκχύλισμα Sideritis, που βοηθά να κρατήσει το δέρμα υγιές, νέο και όμορφο. Σε γενικές γραμμές η καλλιέργεια του Τσαγιού Ολύμπου παρουσιάζει μεγάλες προοπτικές ανάπτυξης στη βιομηχανία τροφίμων αλλά και στη φαρμακοβιομηχανία και την αρωματοποιία με την παρασκευή αιθέριων ελαίων που ενσωματώνονται σ’ αυτές τις δραστηριότητες.
Όλες αυτές οι τελευταίες επιστημονικές μελέτες δείχνουν ότι η ημερήσια κατανάλωση Τσαγιού Ολύμπου (Sideritis scardica) σε μορφή ροφήματος παρέχει πολλές ευεργετικές φυτοχημικές ουσίες στον οργανισμό οι οποίες δρουν ενισχύοντας φυσικά τον οργανισμό και συμβάλλοντας στην καλή υγεία και ευεξία του.
Προσοχή: Μπορεί η φύση να αποτελεί το μεγαλύτερο φαρμακείο, όμως τα βότανα είναι και πρέπει να αντιμετωπίζονται ως φάρμακα (τοξικότητα, παρενέργειες). Ιδιαίτερα στη χώρα μας πολλοί καταναλωτές υποκαθιστούν με μεράκι και αυτοενημέρωση την έλλειψη ιατρικής επίβλεψης, γι’ αυτό πάντοτε είναι ανάγκη να συμβουλεύεται κανείς τον γιατρό του πριν την τακτική λήψη τους.
Τα ευεργετικά ροφήματα «πανάκεια» για το χειμώνα , «απόλαυση» το καλοκαίρι…
Είναι γνωστό ότι το Τσάι αποτελεί το πιο διαδεδομένο ρόφημα στον κόσμο μετά το νερό. Η ρίζα της λέξης τσάι προέρχεται από τη λέξη «τσα» (στα μανδαρίνικα) όπως και η λέξη «τέι» (διάλεκτο Amoy) που σημαίνουν και οι δυο τσάι στα κινέζικα όπως tea στην Αγγλική και τέιον στην Ελληνική (καθαρεύουσα). Έχοντας αναφερθεί στις ευεργετικές του ιδιότητες και την καλλιέργειά του ήρθε η ώρα να φτιάξουμε και αφέψημα από Τσάι Ολύμπου. Ως αφέψημα (εξαγωγή των διαλυτών συστατικών των φυτών σε ζεστό νερό, ρόφημα. Αφέψω = καθαρίζω με βρασμό) για την παρασκευή ροφημάτων, χρησιμοποιούνται οι ξηροί ανθοφόροι βλαστοί από Τσάι Ολύμπου. Οργανοληπτικά το ρόφημα από τα μυρωδάτα ανθοφόρα στελέχη είναι πολύ εύγευστο και αρωματικό ενώ οι θερμίδες που περιέχει είναι μηδενικές, μπορεί να καταναλωθεί ζεστό ή κρύο, με ζάχαρη, μέλι ή και σκέτο καθώς και να προστεθεί σ’ αυτό λεμόνι ή κάποιο άλλο βότανο. Πίνεται πολύ ευχάριστα και αυτό έχει πολύ σημασία. Ένα φλιτζάνι τσάι Ολύμπου με 1 κουταλάκι μέλι και χυμό λεμονιού, δίνει Θερμίδες (Kcal) 21, Υδατάνθρακες (g) 5,8.
Για να αξιοποιήσουμε στο έπακρο τις ευεργετικές του ιδιότητες θα πρέπει να δώσουμε προσοχή στον τρόπο παρασκευής του. Τα βασικά συστατικά του τσαγιού είναι το τσάι και το νερό. Ως προς την παρασκευή του τσαγιού, αυτό στο οποίο πολύ συχνά δεν δίνουμε σημασία είναι το νερό. Και όμως το νερό μπορεί να κάνει τεράστια διαφορά στο τελικό αποτέλεσμα. Το νερό που θα χρησιμοποιήσουμε φροντίζουμε να είναι φρέσκο, να μη μυρίζει χλώριο, αλλά ούτε και να είναι σκληρό, όπως επίσης δεν πρέπει, σε καμία περίπτωση, να είναι αποσταγμένο.
Για να πετύχουμε την καλή ποιότητα του τσαγιού, ο τρόπος που θα παρασκευάσουμε το τσάι είναι πολύ βασικός καθώς δεν πρέπει να βράσει σε υψηλούς οC. Το ιδανικό είναι να βράσει σε 80-90 °C, γιατί αλλιώς θα καταστραφούν τα συστατικά του. Ο σωστός τρόπος είναι να βράσουμε πρώτα το νερό και πριν αρχίσει να κοχλάζει το αποσύρουμε από τη φωτιά, ρίχνουμε ψιλοκομμένα τα κλωναράκια (Αναλογία 1,5 – 2.5 gr τσαγιού σε 250 gr νερό και τα αφήνουμε από 3 έως 5 λεπτά, ώστε να αναδείξουν το άρωμα και τις θεραπευτικές τους ουσίες. Στην αρχή το τσάι του Ολύμπου είναι στην επιφάνεια του τσαγιού, επειδή υπάρχει παγιδευμένος αέρας ο οποίος όμως διαφεύγει σιγά-σιγά και το τσάι βυθίζεται, οπότε είναι και έτοιμο για κατανάλωση. Το σουρώνουμε και το πίνουμε. Εναλλακτικά μπορούμε να βράσουμε το τσάι μαζί με το νερό αλλά και πάλι θα το αποσύρουμε από τη φωτιά πριν ακόμα κοχλάσει. Για να απολαύσουμε ένα πραγματικά παγωμένο τσάι διπλασιάζουμε την ποσότητα του τσαγιού. Το φτιάχνουμε όπως και το ζεστό, περιμένουμε να κρυώσει λίγο και μετά προσθέτουμε πάγο όταν κρυώσει. Τα τελευταία χρόνια κυκλοφορεί στην ελληνική αγορά συσκευασμένο αφέψημα κρύου τσαγιού. Για να διατηρήσουμε μια ποσότητα στο ψυγείο, για μερικές μέρες, προσθέτουμε λίγο χυμό λεμονιού. Το κιτρικό οξύ και η βιταμίνη C του λεμονιού θα προστατεύσουν τα ευεργετικά συστατικά του φρεσκοβρασμένου τσαγιού. Το παγωμένο τσάι στο ψυγείο θολώνει.
Πέρα όμως από τις ιδιαίτερες θεραπευτικές χρήσεις διαφόρων βοτάνων, η απλή πόση ενός αφεψήματος (παρασκευάζεται όταν βράσουμε τα μέρη του βοτάνου μαζί με το νερό και κατόπιν σουρώσουμε) ή ενός εγχύματος (παρασκευάζεται όταν βράσουμε σκέτο νερό, κατόπιν το ρίξουμε στα μέρη του φυτού και σουρώσουμε μετά από κάποια λεπτά) αποτελεί σίγουρα μια υγιεινή συνήθεια.
Το Τσάι Ολύμπου, αυτό το ελληνικό τσάι του βουνού, είναι λοιπόν ένα πλούσιο σε φυσικά αντιοξειδωτικά φυτό που δεν πρέπει να λείπει από την καθημερινότητά μας και το σπίτι μας. Πέρα όμως από τις ιδιαίτερες θεραπευτικές χρήσεις του Τσάι Ολύμπου, η απλή πόση σε μορφή αφεψήματος, ή ενός εγχύματος αποτελεί σίγουρα μια υγιεινή συνήθεια .Ακόμη και όταν πάμε στην καφετέρια, μπορούμε να πιούμε ένα αρωματικό και άκρως ευεργετικό τσάι Ολύμπου. Αποτελεί την ιδανική πρόταση για τις κρύες μέρες του χειμώνα, ζεσταίνοντας το σώμα μας και θωρακίζοντας την υγεία μας αλλά και δροσίζοντας μας το καλοκαίρι.
Η καλλιέργεια στο αγρόκτημα
Το τσάι του Ολύμπου καλλιεργείται στους πρόποδες του θρυλικού βουνού του Ολύμπου και των μυθικών Πιερίων χάρη στην αξιέπαινη προσπάθειά ορισμένων κατοίκων προσπαθώντας να μάθουν τα μυστικά της καλλιέργειάς του και ενεργώντας σύμφωνα με τις απαιτήσεις της Βιολογικής Γεωργίας. Επιπλέον, μέσω της καλλιέργειας του επιτυγχάνετε η προστασία του αυτοφυούς και διατήρηση μητρικού γενετικού υλικού του εκτός του φυσικού περιβάλλοντος.
Κλίμα –έδαφος
Η Καλλιέργεια είναι περιορισμένων απαιτήσεων, ιδανική για φτωχά εδάφη, προτιμά τα πετρώδη ασβεστολιθικά εδάφη αλλά αναπτύσσεται σε ποικιλία εδαφών όμως αναπτύσσεται πιο καλά σε αλκαλικό ή ουδέτερο (pH 6,0-8,0) έδαφος ενώ η τσαγιά μπορεί να εξαπλωθεί μέχρι και τα δύο μέτρα σε διάμετρο, παράγοντας πάνω από εκατό ανθοφόρους βλαστούς. Αντέχει στις χαμηλές θερμοκρασίες, όταν καλλιεργείται σε υψόμετρο άνω των 800 μέτρων ελαχιστοποιούνται οι εχθροί και οι ασθένειες. Έχει ελάχιστες απαιτήσεις σε θρεπτικά στοιχεία, και αντοχή στην έλλειψη νερού. Είναι γενικά ξερική καλλιέργεια, θέλει καλά στραγγιζόμενα εδάφη, γι αυτό αποφεύγουμε να το καλλιεργήσουμε σε αγροτεμάχια που «νεροκρατούν» .
Εγκατάσταση φυτείας – Πολλαπλασιασμός
Ο πολλαπλασιασμός της καλλιέργειας πραγματοποιείται είτε με σπόρο (εγγενώς), που είναι ο πλέον οικονομικός και εύχρηστος, είτε με παραφυάδες δηλαδή βλαστοί µε λίγες ρίζες στη βάση (αγενώς) από φυτά 2ετή όπου μπορούν να προκύψουν έως και 50 νέα φυτά από κάθε φυτό που φυτεύονται στο χωράφι, είτε με μόσχευμα.
Ο σπόρος λαμβάνεται με χτύπημα των ξεραμένων σποροποιημένων ταξιανθιών. 1 gr σπόρου περιέχει 600 σπόρους. Ο σπόρος σπέρνεται σε σπορεία όπως ο καπνός. Μάλιστα, για κάθε στρέμμα απαιτούνται περίπου 15 γρ. σπόρου. Αυτή η ποσότητα σπέρνεται σε σπορείο 5 τ.μ. (3 g / m2) από τον Αύγουστο μέχρι αρχές Οκτωβρίου και τα σποριόφυτα που προκύπτουν μεταφυτεύονται. Τα σποριόφυτα μεταφυτεύονται όταν αποκτήσουν 4-6 φύλλα. Η σπορά και οι καλλιεργητικές φροντίδες του σπορείου είναι όμοιες µε του καπνού. Οι αποστάσεις φύτευσης (πυκνότητα φύτευσης) είναι 60-70 cm μεταξύ των γραμμών και 40-50 cm πάνω στη γραμμή με 3000 φυτά το στρέμμα, ή 0,70 – 1 m μεταξύ των γραμμών και 0,50 – 0,60 m επί των γραμμών με 2.000 – 2.500 φυτά το στρέμμα.
Η αγορά φυταρίων κοστίζει περισσότερο από 0,15-0,25 ευρώ ανά φυτό. Με μια τυπική πυκνότητα φύτευσης χρειάζονται περίπου 3.000 φυτά ανά στρέμμα, η δαπάνη για το φυτικό υλικό εγκατάστασης δεν μπορεί να είναι περισσότερο από 450-750 ευρώ ανά στρέμμα. Ο παραγωγός μπορεί να παράγει το δικό του πολλαπλασιαστικό υλικό από τα δικά του φυτά και να επεκτείνει την καλλιέργεια. Αν και οι σπόροι του σιδερίτη φυτρώνουν εύκολα για την αναπαραγωγή του συνιστάται ο αγενής πολλαπλασιασμός διότι με τον σπόρο δημιουργείται μεγάλη ανομοιομορφία φυτικού υλικού τόσο στην ανάπτυξη, την εποχή άνθισης αλλά και στην ποσότητα των ανθοφόρων στελεχών. Για την δημιουργία στον αγρό υλικού υψηλής ποιότητας φυτά μπορεί να προκύψουν από παραφυάδες.
Η φύτευση μπορεί να γίνει δύο φορές το χρόνο. Για την προετοιμασία του χωραφιού προβαίνουμε σε όργωμα και φρεζάρισμα. Η πρώτη φύτευση είναι το Φθινόπωρο (Οκτώβρη -Νοέµβρη) και η δεύτερη, αρχές άνοιξης (Μάρτης – Απρίλης). Η φύτευση μπορεί να γίνει µε φυτευτικές μηχανές καπνού, ύστερα από κατάλληλη ρύθμιση της απόστασης των δίσκων ή µε το χέρι µε το φυτευτήρι. Μετά τη φύτευση, καλό είναι να γίνει ριζοπότισμα.
Καλλιεργητικές φροντίδες
Η φυτεία τσαγιού απαιτεί φροντίδα και κυρίως περίφραξη γιατί όπως το επιλέγουν οι άνθρωποι, το λατρεύουν να το βόσκουν τα ζώα. Για την καλύτερη απόδοση της καλλιέργειας πραγματοποιούμε βαθύ όργωμα περίπου 50 εκ και η καλύτερη εποχή είναι το καλοκαίρι για να βγουν οι ρίζες των ζιζανίων. Η καλλιέργεια του Τσαγιού του Ολύμπου έχει ελάχιστες απαιτήσεις σε πότισμα ενώ ως προς την αναγκαιότητα ή όχι μιας κάποιας λίπανσης θα πρέπει να προηγηθεί εδαφολογική ανάλυση. Θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι υψηλά επίπεδα αζώτου οδηγούν σε περιορισμό της εκατοστιαίας αναλογίας σε αιθέριο έλαιο και σε ταυτόχρονη αύξηση της βιομάζας.
Η καλλιέργεια σε μεγάλο βαθμό απαιτεί χειρωνακτική εργασία και πολλά μεροκάματα, ειδικά στη φάση της συγκομιδής αλλά και της ζιζανιοκτονίας, όπου ο κύριος εχθρός είναι τα αγριόχορτα που φυτρώνουν ανάμεσα στις τσαγιές. Η καταπολέμηση των ζιζανίων γίνεται με την μέθοδο της εδαφοκάλυψης αλλά κυρίως με σκαλίσματα και το παραδοσιακό πια ξεβοτάνισμα με το χέρι για να αποφεύγονται τα ζιζανιοκτόνα. Αυτό σημαίνει ότι η εργασία του καλλιεργητή είναι πολύ σκληρή, επώδυνη και πολύωρη. Είναι μια εργασία χρονοβόρα και πολύωρη.
Το γεγονός ότι καλλιεργείται σε υψόμετρο συνήθως δεν αντιμετωπίζονται προβλήματα από εντομολογικές προσβολές. Προσοχή όμως χρειάζεται στην άρδευση. Η υπερβολική άρδευση ή ο κακός αερισμός στις τσαγιές βοηθούν στην ανάπτυξη μυκητολογικών ασθενειών στο ριζικό σύστημα (σηψιριζίες).
Η διάρκεια ζωής της καλλιέργειας είναι 5-8 χρόνια. Η παραγωγή συνεχίζει να αυξάνεται από το 2°-4° έτος ενώ από το 5° έτος αρχίζει να μειώνεται. Οι αποδόσεις και η διάρκεια ζωής της καλλιέργειας εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τις καλλιεργητικές φροντίδες και το διαθέσιμο νερό.
Συλλογή – Απόδοση
Η ξήρανση πραγματοποιείται με παραδοσιακό τρόπο. Η συγκομιζόμενη ποσότητα μεταφέρεται για αποξήρανση σε καλά καθαρά αεριζόμενα σκιερά δροσερά υπόστεγα μακριά από κτηνοτροφικές μονάδες και ανεπιθύμητες μυρωδιές, ώστε να αποκτήσει το τσάι το επιθυμητό φυσικό ζωντανό πρασινοκίτρινο χρώμα και να διατηρήσει σε μεγάλο ποσοστό τα αιθέρια έλαια του τσαγιού προσδίδοντάς του έντονο άρωμα, που είναι και το επιθυμητό, και αποτελούν δείκτες καλής ξήρανσης. Οι ταξιανθίες απλώνονται πάνω σε ειδικά διαμορφωμένα ράφια ή δένονται σε ματσάκια και κρεμιούνται ανάποδα. Η αποξήρανση διαρκεί περίπου μια εβδομάδα και είναι ανάλογη με τις καιρικές συνθήκες. Η ξήρανση στα υπόστεγα γίνεται είτε µε άπλωμα είτε µε κρέμασμα σε μικρά δε ματσάκια. Μετά την ξήρανση το τσάι (αποξηραμένες ταξιανθίες) γίνεται ένα δεματάκι (ματσάκι) που ζυγίζει περίπου 80 γραμμάρια. Τα ματσάκια μπορούν να συσκευάζονται σε δέματα βάρους 20 κιλών, που περιμετρικά καλύπτονται µε λινάτσα, όπως ο καπνός. Οι αποξηραμένες ταξιανθίες μπορούν να διατηρηθούν για μεγάλο χρονικό διάστημα άνω των δύο ετών, εάν προστατευτούν από την υγρασία και τα έντομα μέχρι να διατεθεί στο εμπόριο. Η όλη διαδικασία γίνεται με φυσικό τρόπο και χωρίς χρήση ουσιών για την συντήρησή τους, αυτό είναι και ένα από τα μεγαλύτερα πλεονέκτημα του έναντι του μαύρου τσαγιού που πολλές από τις ιδιότητές του οφείλονται στην επεξεργασία του. Όλοι οι χειρισμοί μετά τη συγκομιδή (ξήρανση, κοπή, διαλογή, αποθήκευση κ.ά.) έχουν ιδιαίτερη σημασία, ώστε να προσδώσουν υπεραξία στο προϊόν, γι’ αυτό τον λόγο πρέπει να γίνονται με ιδιαίτερη προσοχή και με τα σωστά μέσα προκειμένου το τελικό προϊόν να διατηρήσει τα πολύτιμα συστατικά του (αιθέρια έλαια, ή άλλες βιοδραστικές ουσίες). Δείκτης καλής ξήρανσης είναι το δυνατό – ευχάριστο άρωμα και το ζωντανό πρασινοκίτρινο χρώμα. Το κίτρινο χρώμα είναι δείκτης κακής ξήρανσης.
Ειδικά για την μείωση της διακύμανσης στη χημική σύνθεση του φαρμακευτικού φυτού Sideritis scardica, ανάλογα με την προέλευση απαιτεί την ανάπτυξη ενός πρωτοκόλλου για την τυποποίησή του. Στην πράξη όμως σημαντικό είναι να βελτιωθούν και οι συνθήκες καλλιέργειας, προκειμένου να αυξηθεί η συσσώρευση των βιολογικά δραστικών ενώσεων και να αποκτήσουν βότανο με μόνιμη και καλή ποιότητα. Το καλλιεργήσιμο τσάι Ολύμπου αποτελεί μια Εναλλακτική πηγή εισοδήματος από τα προϊόντα της ελληνικής φύσης το οποίο είχαμε λησμονήσει και υποτιμήσει για αρκετά χρόνια, επιλέγοντας τα «ανάλογα» αλλοδαπά προϊόντα στη θέση του. Στις μέρες μας τα προϊόντα της ελληνικής φύσης άρχισαν να παίρνουν την αξία που πρέπει και να δίνουν ώθηση στην παραγωγή και την οικονομία. Η τιμή διάθεσης του προϊόντος εξαρτάται πάρα πολύ από την επιχειρηματική διαχείριση του παραγωγού και την ποιότητα του, έτσι ξεκινά από τα 5 ευρώ το κιλό και μπορεί να φθάσει και στα 15 ευρώ το κιλό για το βιολογικά καλλιεργήσιμο.
Το Τσάι του Ολύμπου, μοναδική φυσική κληρονομιά.
Νέες εναλλακτικές καλλιέργειες – Προοπτικές – Νέες προτάσεις για την αγροτική οικονομία.
Η οικονομική κρίση, η ανεργία καθώς και η ανάγκη της αναδιάρθρωσης των καλλιεργειών ανάγκασε πολλούς νέους να επιστρέφουν στον τόπο καταγωγής και ειδικά στην ύπαιθρο, με σκοπό την αξιοποίηση πατρικών περιουσιών. Για τον λόγο αυτό, τα τελευταία χρόνια άρχισαν να δοκιμάζονται νέες εναλλακτικές καλλιέργειες με νέα φυτά που παράγουν προϊόντα υψηλής διατροφικής και φαρμακευτικής αξίας. Τα αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά (βότανα), προϊόντα που γνωρίζαμε από παλιά όπως το «Τσάι Ολύμπου» και που σηματοδότησαν τις παλιότερες εποχές της χώρας μας, σήμερα μπορούν να αποτελέσουν την αιχμή του δόρατος της νέας ελληνικής καινοτόμας οικονομίας.
Το Τσάι Ολύμπου, όπως και γενικά όλα τα εδώδιμα τσάι του βουνού, αποτελεί προτεινόμενο είδος για εναλλακτική και συμπληρωματική καλλιέργεια για φυτεύσεις σε αγροκτήματα στην χώρα μας, από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (ΥΠ.Α.Α.Τ.). Ειδικά το παραδοσιακό τσάι ανήκει στην Τρίτη κατηγορία (3) που χαρακτηρίζονται, αρωματικά -αφεψήματα με ευεργετικές ουσίες- και έχουν ιδιαίτερο οικονομικό όφελος για καλλιέργεια.
Το περήφανο Τσάι του Ολύμπου κερδίζει το ενδιαφέρον των επιστημόνων για τις μοναδικές ευεργετικές του ιδιότητες και το δικό μας ενδιαφέρον εξαιτίας του γεγονότος ότι είναι από τα προϊόντα που μπορούν να αφήνουν κέρδος, με την προϋπόθεση βέβαια ότι ο παραγωγός θα ασχοληθεί σοβαρά και θα τηρεί τους κανόνες και τις αρχές για μια ποιοτική παραγωγή. Μόνο τότε μπορεί να δώσει μια δυναμική ανάπτυξης στον πρωτογενή και δευτερογενή τομέα. Ωστόσο, δεν λείπουν και τα προβλήματα που βάζουν εμπόδια στην προώθηση της εναλλακτικής αυτής επιχειρηματικής δράσης. Ένα πρόβλημα αποτελεί η έλλειψη πιστοποιημένου πολλαπλασιαστικού υλικού, με σταθερά ποιοτικά και ποσοτικά χαρακτηριστικά. Το μεγαλύτερο πρόβλημα όμως είναι η πλασματική υπερκερδοφόρα επιχειρηματική διάσταση που δίνουν ορισμένοι η οποία δυστυχώς δεν λείπει από καμία προβολή των καινοτόμων καλλιεργειών. Αγορές υπάρχουν και μάλιστα με αρκετά περιθώρια, ώστε να απορροφήσουν την όποια παραγωγή, όμως πριν ξεκινήσει κάποιος, καλό είναι να ξέρει ποιος αγοράζει αυτό το προϊόν, πόσο, με ποιούς όρους, με ονόματα, διευθύνσεις και τηλέφωνα.
Τεκμηριωμένες επιστημονικές μελέτες που αποδεικνύουν ότι τα εκχυλίσματα από Τσάι Ολύμπου (Sideritis scardica) μπορούν να αποτελέσουν θεραπευτικά αφεψήματα για τον ανθρώπινο οργανισμό, (ήδη στο εμπόριο κυκλοφορεί ένα φυτοθεραπευτικό σκεύασμα, το «Melofer», που παρασκευάζεται από εκχύλισμα Sideritis scardica, περιέχει σίδηρο και χρησιμοποιείται ως προληπτική αγωγή σε περιπτώσεις σιδηροπενικής αναιμίας), αποτελούν δυνατά προωθητικά μέσα για το παραγόμενο Τσάι Ολύμπου (Sideritis scardica) στην Πιερία καθιστώντας την καλλιέργειά του ως μια δυναμική εναλλακτική καλλιέργεια με μεγάλες προοπτικές.
Η προώθηση και εμπορία του Τσαγιού Ολύμπου είναι ιδιαίτερα σημαντικές ενέργειες και καθορίζουν ουσιαστικά την οικονομικότητα του όλου εγχειρήματος. Η τάση για αντικατάσταση των συνθετικών χημικών ουσιών με φυσικά προϊόντα φυτικής προέλευσης μπορεί να αποτελέσει έναν από τους κύριους λόγους της προώθησης προσδίδοντας υπεραξία στο προϊόν, αρκεί φυσικά και το τελικό προϊόν να είναι υψηλής ποιότητας.
Στον Όλυμπο, πέρα από την ομορφιά και τους μύθους κρύβεται και χρυσός ίσος πολλών εκατομμυρίων ευρώ που δεν αφορά μόνο στο μάρκετινγκ του ονόματός του άλλα και στα Δώρα που προσφέρει η πλούσια φύση της περιοχής του μυθικού βουνού. Με τον τρόπο αυτό, ακόμα ένα “Μαγικό ” προϊόν προστίθεται στη λίστα με τα σπουδαία Δώρα που προσφέρει το Βουνού των Θεών ο Μυθικός Όλυμπος για καλλιέργεια και εμπορία αποτελώντας μια θετική διέξοδο για την περιοχή. Εάν τώρα αξιοποιηθούν και συνδυαστούν σωστά ο μύθος με την ποιότητα, δίνουν τη δυνατότητα σε νέους να ασχοληθούν με την καινοτομία σε μία βιώσιμη επιχειρηματική δραστηριότητα.
Ενισχύουμε λοιπόν φυσικά τον οργανισμό μας και την αγροτική μας οικονομία πίνοντας τακτικά τσάι του Ολύμπου που είναι αρκετά φτηνό, βρίσκεται παντού και είναι κρίμα να το αγνοούμε άντε και … στην υγειά μας !
Υ.Γ. Η παρούσα αρθογραφία βασίζεται σε βιβλιογραφικές πληροφορίες που συλλέχτηκαν από εκλαϊκευμένα άρθρα, επιστημονικά περιοδικά, βιβλία της Εθνοφαρμακολογίας και της βοτανική του Sideritis scardica καθώς και της ηλεκτρονικής αναζήτησης σε επιστημονικές βάσεις δεδομένων, συμπεριλαμβανομένων PubMed, Scopus, SciFinder, Google Scholar, Web of Science,.
Δεν υπάρχουν σχόλια
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.