To σκηνικό έντασης που έχει στήσει η τουρκική προκλητικότητα στο Ανατολικό Αιγαίο έφερε στην καθημερινότητά μας λέξεις που μέχρι τώρα μας ή...
To σκηνικό έντασης που έχει στήσει η τουρκική προκλητικότητα στο Ανατολικό Αιγαίο έφερε στην καθημερινότητά μας λέξεις που μέχρι τώρα μας ήταν άγνωστες ή τουλάχιστον συγκεχυμένες στο μυαλό μας. Πόσο σίγουροι είμαστε ότι γνωρίζουμε με ακρίβεια τι σημαίνει κάθε μια από αυτές;
Τι είναι η Navtex
Η λέξη Navtex προέρχεται από τους όρους NAVigational TEleX και στην ουσία πρόκειται για μια υπηρεσία αγγελιών σε ναυτιλομένους για διάφορες πληροφορίες που πρέπει να γνωρίζουν όσοι ταξιδεύουν στις θάλασσες.
Η μετάδοση γίνεται από σύστημα μεσαίας εμβέλειας (240-400 ν.μ.) που λειτουργεί στην περιοχή των μεσαίων συχνοτήτων (MF) για την κάλυψη των περισσότερων ακτοπλοϊκών περιοχών.
Σημειώνεται ότι το Navtex αποτελεί συστατικό στοιχείο της Παγκόσμιας Υπηρεσίας Προειδοποίησης Πλοήγησης (WWNWS) του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού/Διεθνούς Υδρογραφικού Οργανισμού.
Τι είναι η ΑΟΖ (Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη)
Σύμφωνα με τη Διεθνή Συνθήκη του ΟΗΕ περί Δικαίου της Θάλασσας (1982), η Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) θεωρείται η θαλάσσια έκταση εντός της οποίας ένα κράτος έχει δικαίωμα έρευνας ή άλλης εκμετάλλευσης των θαλασσίων πόρων, συμπεριλαμβανομένης της παραγωγής ενέργειας από το νερό και τον άνεμο.
Η ΑΟΖ εκτείνεται πέραν των χωρικών υδάτων μιας χώρας στα 200 ναυτικά μίλια από την ακτογραμμή. Η ΑΟΖ αποτελεί απλό κυριαρχικό δικαίωμα, το οποίο αναφέρεται στη δικαιοδοσία του παράκτιου κράτους μέχρι και κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας (βυθός και υπέδαφος). Η επιφάνεια είναι διεθνή ύδατα.
Τι είναι η υφαλοκρηπίδα
Σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο και τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών του 1980, ως υφαλοκρηπίδα ορίζεται ο βυθός της θάλασσας σε ακτίνα 200 ναυτικών μιλίων από την ακτή. Σε ορισμένες περιπτώσεις, μάλιστα, η ακτίνα αυτή δύναται να είναι μεγαλύτερη και των 200 ναυτικών μιλίων, φθάνοντας έως τα 350 ναυτικά μίλια.
Τα νησιά, οι νησίδες, οι βραχονησίδες, οι σκόπελοι και ανορθωμένοι βράχοι,(π.χ. πόρτες Πάρου), που περιβάλλονται μεν από θάλασσα πλην όμως δεν καλύπτονται από το χειμέριο κύμα ή την μεγίστη πλύμη, έχουν κι αυτά υφαλοκρηπίδα.
Εξαίρεση αποτελούν, σύμφωνα με το άρθρο 121 της Σύμβασης του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας του 1982, οι βραχονησίδες και οι βράχοι, οι οποίοι δεν μπορούν να διατηρήσουν ανθρώπινο πληθυσμό ή αυτόνομη οικονομική ζωή (καλλιέργεια ή κτηνοτροφία). Αυτοί οι βράχοι έχουν μεν αιγιαλίτιδα ζώνη, δεν έχουν όμως δικαίωμα στην υφαλοκρηπίδα ή στην αποκλειστική οικονομική ζώνη (αφού κάτι τέτοιο δεν υφίσταται επάνω τους).
Η υφαλοκρηπίδα έχει μεγάλη οικονομική σημασία, αφού σχετίζεται με την αλιεία, την εξόρυξη υδρογονανθράκων κ.ά. Επίσης διότι συχνά βρίσκονται σε αυτήν ή κάτω από αυτήν ορυκτός πλούτος (πετρέλαιο, φυσικό αέριο, μέταλλα), καθώς και άβια και έμβια ακίνητα είδη (βενθικά είδη), όπως κοράλλια, σφουγγάρια κλπ. Έτσι υπάρχει έντονο ενδιαφέρον για την εκμετάλλευσή της.
Σε κάθε περίπτωση, όμως, τόσο στην ηπειρωτική όσο και στη νησιωτική υφαλοκρηπίδα, η κυριαρχία ανήκει στο κράτος όπου ανήκουν οι αντίστοιχες ακτές.
Το παράκτιο κράτος έχει συγκεκριμένα κυριαρχικά δικαιώματα επί της υφαλοκρηπίδας. Στο παράκτιο κράτος ανήκουν, σύμφωνα με τη Σύμβαση του 1982, τα ορυκτά του εδάφους και του υπεδάφους του βυθού, οι μη ζώντες οργανισμοί του βυθού, καθώς και οι ζώντες οργανισμοί του βυθού που ανήκουν στα καθιστικά είδη (είδη που δεν μπορούν να κινηθούν μόνα τους χωρίς συνεχή επαφή με τον βυθό). Αντίθετα, δεν ανήκουν ούτε τα ύδατα, ούτε η επιφάνεια της θάλασσας, καθώς ούτε και ο εναέριος χώρος.
Τονίζεται πως τα παράκτια αυτά δικαιώματα του κράτους τού ανήκουν αυτοδικαίως, ανεξάρτητα από την τήρηση οποιωνδήποτε διατυπώσεων (π.χ. δήλωσης, οριοθέτησης κλπ.) και είναι αποκλειστικά: ακόμα κι αν δεν τα ασκήσει το παράκτιο κράτος, δεν δικαιούται να τα ασκήσει κανένα άλλο κράτος.
Στην περίπτωση της Ελλάδας, για παράδειγμα, ενώ υπάρχει οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας μεταξύ Ελλάδας και Ιταλίας, δεν υπάρχει συμφωνία μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Άλλωστε, η Άγκυρα δεν έχει υπογράψει τη Σύμβαση του ΟΗΕ (1980), αντιδρώντας στη διάταξη, σύμφωνα με την οποία «τα νησιά, οι νησίδες, οι βραχονησίδες, οι σκόπελοι και ανορθωμένοι βράχοι διατηρούν το δικαίωμα στην υφαλοκρηπίδα».
Ποια είναι η διαφορά ΑΟΖ - Υφαλοκρηπίδας
Η υφαλοκρηπίδα θα μπορούσε να θεωρηθεί σε γενικές γραμμές σαν υποσύνολο της ΑΟΖ όμως αν και ο βυθός και το υπέδαφος περιλαμβάνονται και στις δύο ζώνες, για την εκμετάλλευση τους το Διεθνές Δίκαιο παραπέμπει στις διατάξεις που αφορούν την Υφαλοκρηπίδα. Συνεπώς αν και η Υφαλοκρηπίδα φαίνεται σαν μέρος της ΑΟΖ διατηρεί την αυτοτέλεια της σε ό,τι αφορά στην εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων γι' αυτό απαιτείται οριοθέτηση και των δύο αυτών θαλασσίων ζωνών.
Η ΑΟΖ είναι μία αποκλειστικά νομική κατασκευή σε αντίθεση προς την υφαλοκρηπίδα, για την οποία ο νομικός ορισμός, που ισχύει πλέον, συνυπάρχει δυστυχώς με παλαιότερες αντιλήψεις γεωλογικής προέλευσης, σύμφωνα με τις οποίες η υφαλοκρηπίδα αποτελεί τη φυσική προέκταση του χερσαίου εδάφους μίας χώρας υπό την επιφάνεια της θάλασσας. Το επιχείρημα αυτό χρησιμοποιούν οι Τούρκοι παραβλέποντας ότι ο ορισμός της Υφαλοκρηπίδας στο ΔΔΘ είναι νομικός όρος και όχι γεωλογικός.
Μία επιπρόσθετη διαφοροποίηση υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ είναι ότι ενώ η υφαλοκρηπίδα υφίσταται αυτόματα, χωρίς την αναγκαιότητα καμιάς ενέργειας από το παράκτιο κράτος, η ΑΟΖ δεν υπάρχει, εάν δεν κηρυχθεί.
Τι είναι τα χωρικά ύδατα
Σύμφωνα με τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ), τα χωρικά ύδατα - γνωστά και ως αιγιαλίτιδα ζώνη - αποτελούν τη φυσική επέκταση της εθνικής κυριαρχίας μίας χώρας, πέρα από τις ακτές, προς τη θάλασσα.
Η φυσική αυτή επέκταση, η οποία περιλαμβάνει τα ύδατα, τον βυθό, το υπέδαφος και τον εναέριο χώρο, θεωρείται τμήμα του εθνικού εδάφους, με την εκάστοτε χώρα να έχει δικαίωμα άσκησης «πλήρους κυριαρχικής εξουσίας».
Το μέγεθος της επέκτασης της εθνικής κυριαρχίας, διαχρονικά, καθορίζεται από τα Ηνωμένα Έθνη.
Μέχρι το 1936, τα χωρικά ύδατα εκτείνονταν έως τα 3 ναυτικά μίλια. Από το 1936 και έκτοτε, η έκταση των χωρικών υδάτων διευρύνθηκε στα 6 ναυτικά μίλια, κάτι το οποίο υιοθέτησε και η Ελλάδα.
Το 1994 - και σύμφωνα με απόφαση των Ηνωμένων Εθνών για το Διεθνές Δίκαιο και το Δίκαιο της Θάλασσας - το δικαίωμα επέκτασης των χωρικών υδάτων ορίστηκε στα 12 ναυτικά μίλια.
Ωστόσο, η ελληνική κυβέρνηση - μέχρι και σήμερα - δεν έχει προβεί στην ενεργοποίηση αυτού του δικαιώματος ούτε στο Αιγαίο, ούτε στο Ιόνιο.
Από την πλευρά της, η Τουρκία, με απόφαση της Εθνοσυνέλευσής τον Ιούνιο του 1995, έχει επανειλημμένως προειδοποιήσει με το γνωστό «casus belli», θεωρώντας δηλαδή, ως αιτία πολέμου την επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων στα 12 μίλια.
Πάντως, με βάση το Άρθρο 3 της Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας, η επέκταση των χωρικών υδάτων αποτελεί απόφαση του κάθε κράτους, χωρίς να απαιτείται η ρητή συναίνεση των γειτονικών χωρών ή της διεθνούς κοινότητας.
Η έκφραση «γκρίζες ζώνες» είναι μονομερής όρος της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής που περιγράφει ύδατα και νησίδες του Αιγαίου όπου η Τουρκία αμφισβητεί την κυριαρχία της Ελλάδος.
Ο όρος όμως αυτός και οι σχετικές διεκδικήσεις δεν έχουν νομική υπόσταση. Τούτο έχει ως συνέπεια να θεωρούνται εκ μέρους της Ελλάδας ως μια επεκτατική κίνηση της Τουρκίας στο Αιγαίο.
Τα υπάρχοντα σύνορα στο Αιγαίο, επισημαίνει η ελληνική πλευρά, απορρέουν από τις διεθνείς συνθήκες και αρχές, τις οποίες η Τουρκία οφείλει να σεβαστεί. Στις εν λόγω περιοχές του Αιγαίου, κατά την Τουρκία, η κυριότητά τους δεν είναι ξεκάθαρη.
Αν και ο όρος δεν έχει βρει ανταπόκριση σε κάποιον επίσημο διεθνή οργανισμό, χρησιμοποιείται συχνά από την τουρκική πλευρά για την αιτιολόγηση ή περιγραφή διεκδικήσεών της σε ελληνικές παραμεθόριες περιοχές.
Τι είναι η αβλαβής διέλευση
Πρόκειται για έναν κανόνα του Δικαίου της Θάλασσας, ο οποίος επιτρέπει σε ένα σκάφος να διέλθει από τα χωρικά ύδατα ενός ξένου κράτους υπό ορισμένους περιορισμούς.
Στη Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας, η αβλαβής διέλευση ορίζεται ως εξής: «Η διέλευση είναι αβλαβής, εφόσον δεν παραβλάπτει την ειρήνη, την ομαλή λειτουργία ή την ασφάλεια του παράκτιου κράτους. Η διέλευση θα πρέπει να γίνεται σύμφωνα με τη Σύμβαση αυτή και τους λοιπούς κανόνες του Διεθνούς Δικαίου».
Πηγή: CNN Greece
