«Ζήτω η Ένωσις της Κύπρου με τη μητέρα Ελλάδα. Τίποτε άλλο.» Μεσάνυχτα 13ης Μαρτίου του 1957 ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης περιφρονεί την αγχόνη και θυσιάζεται...

   «Από σε καρτερούμε την σκλαβιά για να διώξης Από σένα, ω Κύπρος γλυκειά Με την μάνα Ελλάδα να βρεθής αγκαλιά Μόνο λίγο ακόμα….. Έ...

  

«Από σε καρτερούμε την σκλαβιά για να διώξης
Από σένα, ω Κύπρος γλυκειά
Με την μάνα Ελλάδα να βρεθής αγκαλιά
Μόνο λίγο ακόμα….. Ένας ήλιος θα λάμψη πιο λαμπρός και για μας»

Ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης, γεννημένος το 1938 στο χωριό Τσάδα της Πάφου, κλείνει στα 18 του χρόνια την σειρά των αθανάτων που μαρτύρησαν στον βρόχο της αγχόνης. Ο πιο νέος από τους απαγχονισθέντες, με τη μόνη κατηγορία ότι βρέθηκε να έχει πάνω του ένα Bren, οπλοπολυβόλο και μάλιστα λυμένο και φορτωμένο σε ένα ζώο. Καμία κατηγορία για φόνο ή κάτι παρόμοιο.

Από παιδί ακόμα, ένιωθε μέσα του έναν εθνικό συγκλονισμό. Μαρτυρίες λένε, ότι μικρός καθόταν με τις ώρες στα ερείπια αρχαίων ναών και αγνάντευε με τις ώρες τη θάλασσα προς τα δυτικά και όπως εξομολογιόταν ο ίδιος, κοιτούσε προσμένοντας να δει κάτι από την Ελλάδα, έστω μια υποψία βουνού……

Ο Ευαγόρας έδειχνε ότι είχε το χάρισμα ενός γνήσιου ποιητικού ταλέντου. Έγραφε ενστικτωδώς με μια άνεση που πραγματικά κατάπλησσε. Πολλά από τα ποιήματα του, αναφέρονταν στη Κύπρο, τη σκλαβιά της και το αγωνιστικό του πάθος.

Η προσχώρηση και εξέλιξή του στην οργάνωση της ΕΟΚΑ, δεν αποτελούσε σύμπτωση για τον Ευαγόρα. Στα 15 του μόλις χρόνια, τον Ιούνιο του 1953, συγκρούστηκε για πρώτη φορά με τους Βρετανούς αποικιοκράτες όταν ανέβηκε στον ιστό του γυμναστηρίου της Πάφου και υπέστειλε την βρετανική σημαία. 

Ο πόθος του για την ελευθερία και την Ένωση, τον «αγκάλιασε» από μικρό. Το 1955 πρωτοστατούσε στις μαθητικές εκδηλώσεις της Πάφου και συνεχώς ερχόταν σε σύγκρουση με τους αστυνομικούς και τους στρατιώτες. Μάλιστα στις 17 Νοεμβρίου του 1955, τραυμάτισε δύο Βρετανούς στρατιώτες στη προσπάθεια του να ελευθερώσει από τα χέρια τους έναν συμμαθητή του. 

Ορίστηκε δικάσιμος την 6η Δεκεμβρίου και ήταν τότε που ο Ευαγόρας πήρε τη μεγάλη απόφαση να εγκαταλείψει τη Πάφο, την οικογένειά του και το σχολείο. Πάνω στο θρανίο του, φρόντισε να αφήσει λίγους στίχους με τους οποίους αποχαιρετούσε τους συμμαθητές του….

«Θα πάρω μιαν ανηφοριά, Θα πάρω μονοπάτια,
Να βρω τα σκαλοπάτια που παν στη Λευτεριά.
Τώρα κι αν είναι χειμωνιά, θα ‘ρθει το καλοκαίρι
Την Λευτεριά να φέρει, σε πόλεις και χωριά»

Ο Ευαγόρας, έγινε αντάρτης στα βουνά, όμως πολύ γρήγορα η μοίρα του έπαιξε τραγικό παιχνίδι. Τον Δεκέμβριο του 1956 συνελήφθη, φέροντας μαζί του ένα όπλο τύπου «Bren» και μεταφέρθηκε σε στρατόπεδο έξω από τη Πάφο. Εκεί υποβλήθηκε σε φρικτά βασανιστήρια. Όπως ο ίδιος είχε αποκαλύψει στον γαμπρό του, τον έδεναν χειροπόδαρα σε ένα σιδερένιο κρεβάτι και χόρευαν (!) πάνω του μέχρι να λιποθυμήσει και όταν αυτό γινόταν, του βούταγαν το κεφάλι μέσα σε παγωμένο νερό μέχρι πάλι να χάσει τις αισθήσεις του. Επί έντεκα μέρες τον χτυπούσαν αλύπητα.

Όταν ήρθε η ώρα της δίκης, ο Ευαγόρας στάθηκε αγέρωχος μπροστά στα όργανα της αποικιοκρατίας και όταν ο δικαστής τον προέτρεψε να προσθέσει κάτι στη κατάθεσή του για να ελαφρύνει τη θέση του, είπε : 

«Γνωρίζω ότι θα καταδικαστώ σε θάνατο. Θα με κρεμάσετε, το ξέρω. Ό,τι έκανα, το έκανα σαν Έλληνας Κύπριος, που ζητά τη λευτεριά του. Εύχομαι να είμαι ο τελευταίος Κύπριος που θα αντικρύσει την αγχόνη. Ζήτω η Ένωσις της Κύπρου με τη μητέρα Ελλάδα. Τίποτε άλλο.» Στην απόφαση του απαγχονισμού, υπήρξε αντίδραση και από τη μεριά της Ελλάδος αλλά και διεθνή. Όμως οι εκκλήσεις για να δοθεί χάρη στον νεαρό Ευαγόρα, προσέκρουσαν στη βρετανική αδιαλλαξία και έπεσαν στο κενό.

Ο Ευαγόρας περιμένοντας το τέλος του, ήταν γαλήνιος και ήρεμος, έτοιμος να πεθάνει συνειδητά στο βωμό της Ελευθερίας, θυσία στα ιδανικά που πίστεψε και υπηρέτησε πιστά. Πριν την εκτέλεσή του, είδε για τελευταία φορά την οικογένειά του και απευθυνόμενος στην αδελφή του είπε : «Ότι κι αν συμβεί, ότι κι αν γίνει, μην λυπηθείτε. Αν με εκτελέσουν, θα πάω στον Θεό. Και θα τον παρακαλέσω να είμαι ο τελευταίος που θα κρεμαστώ».

Ο Ευαγόρας, τα μεσάνυχτα της 13ης Μαρτίου του 1957, βάδισε στην αγχόνη και ήταν μόλις 18 ετών…..

Άφησε παρακαταθήκη πολλά ποιήματα τα οποία συνέθεσε ο ίδιος, αναδυόμενα την ευγενική και εφηβική μελαγχολία του. Έτσι και πέρασε στην ιστορία, ως ο «ήρωας και ποιητής» της ΕΟΚΑ.

Μετά την εκτέλεσή του, ακολούθησε προσωρινή ανακωχή και έτσι γλύτωσαν από την αγχόνη 20 καταδικασμένοι σε θάνατο, αγωνιστές της ΕΟΚΑ.

«…..κατά τα άλλα μη λυπάστε. Ίσως να είναι μια δίκαιη τιμωρία. Ίσως ο Θεός να θέλει να μας δοκιμάσει. Πάντα υπάρχει ελπίδα. Λυπούμαι που θ’ αφήσω πίσω κάποια πρόσωπα αγαπημένα. Λυπούμαι που θα τα λυπήσω. Μα δεν πειράζει.
Γεια σου, μεγάλη μου αδελφή. Δεν θα γελάσουμε ξανά, λέγοντας πελλάρες. Δεν θα μιλήσουμε ούτε και τα σοβαρά μας.
Το κάθε τι γεννιέται και πεθαίνει.
Τι σήμερα, τι αύριο;
Γεια σας για πάντα…
Σας φιλώ όλους….γραπτώς και εξ αποστάσεως