Για να αντιγράφετε μερικοί... Ο Αχιλλέας ως στρατηγός: Το σχέδιό του στην τελική μάχη κατά των Τρώων

history-pointΒάσει της ομηρικής περιγραφής ο Αχιλλέας με τους περίφημους Μυρμιδόνες του δεν συμμετείχε στις δύο πρώτες μάχης που παρουσιά...

history-pointΒάσει της ομηρικής περιγραφής ο Αχιλλέας με τους περίφημους Μυρμιδόνες του δεν συμμετείχε στις δύο πρώτες μάχης που παρουσιάζει η Ιλιάδα με αφορμή μια γυναίκα. Ωστόσο, όπως και ο θρύλος περί αρπαγής της Ωραίας Ελένης, η θεώρηση αυτή θα μπορούσε να είναι συμβολική. Οι Μυρμιδόνες, ως επίλεκτο τμήμα που ήσαν, είναι πολύ πιθανό να αποτελούσαν απλά την γενική εφεδρεία του Αχαϊκού στρατεύματος. Κατά μιά άλλη άποψη οι Μυρμιδόνες δεν συμμετείχαν στις δύο πρώτες μάχες γιατί απλώς ίσως επιχειρούσαν αλλού. Μετά τις πρώτες μάχες οι Τρώες περιόρισαν τους Αχαιούς στο στρατόπεδό τους.

Οι Τρώες είχαν στρατοπεδεύσει στην πεδιάδα. Ο Αγαμέμνων έστειλε πρεσβεία στον Αχιλλέα ζητώντας του ενίσχυση. Εκείνος όμως αρνήθηκε ή απλώς δεν ήταν σε θέση να βοηθήσει. Είναι πάντως μάλλον παράξενο να θεωρείτε καταλυτικής σημασίας η συμμετοχή στη μάχη ενός αποσπάσματος δυνάμεως 2.500 μόλις ανδρών. Στο σημείο αυτό σίγουρα κρύβεται κάτι άλλο από αυτό που φαίνεται. Αυτό που έλλειπε από τους Αχαιούς ήταν οι στρατηγικές ικανότητες του Αχιλλέα, οι οποίες περίτρανα απεδείχθησαν στην τέταρτη μάχη, και όχι οι λιγοστοί του άνδρες.

Στην μάχη που ακολούθησε οι Τρώες σταδιακά υπερίσχυσαν και άρχισαν να πυρπολούν τα πλοία των πολεμίων τους. Στην κρίσιμη εκείνη στιγμή εμφανίστηκε ο Πάτροκλος, φέροντας τα όπλα του Αχιλλέα, και επικεφαλής των Μυρμιδών, εφόρμησε και ανέτρεψε τους έχοντες χάσει την συνοχή τους Τρώες. Οι Τρώες αιφνιδιασμένοι από την απροσδόκητη αυτή εξέλιξη υποχώρησαν ως τα τείχη σχεδόν της πόλεως τους, όπου και ανασυντάχθηκαν.

Η επέμβαση των Μυρμιδόνων έσωσε προσωρινά τους Αχαιούς. Η άναρχη όμως καταδίωξη των Τρώων ως τα τείχη του Ιλίου, είχε ως αποτέλεσμα την αποκοπή τμήματος των Μυρμιδόνων από τις λοιπές φίλιες δυνάμεις και τον φόνο του Πατρόκλου. Πάντως από ένα χωρίο πάντως της Ιλιάδος φαίνεται καθαρά ότι στη μάχη δεν έλαβε μέρος το σύνολο των δυνάμεων των Μυρμιδόνων. Λέει ο Αχιλλέας: «… αλλά τον εταίρο μου πέμπω με πολλούς Μυρμιδόνες να πολεμήσει”, (μτφ Κ.Δούκας).  Η έλευση της νύκτας επέφερε ανακούφιση στο αχαϊκό στρατόπεδο. Ο Αχιλλέας συγκάλεσε πολεμικό συμβούλιο, αναλαμβάνοντας και την αρχιστρατηγία για την επερχόμενη τέταρτη και τελευταία της Ιλιάδας μάχη.

 

Ο Έκτωρ και αυτή τη φορά ακολούθησε το κλασικό του, όσο και επιτυχές ως τότε, σχέδιο αμύνης επί στενού μετώπου. Έταξε λοιπόν τον στρατό του στην τοποθεσία μεταξύ του λόφου του νέου Ιλίου και της αριστερή όχθης του Σκαμάνδρου ποταμού. Απέναντι τους στάθηκαν οι Αχαιοί, παραταγμένοι σύμφωνα με τα κελεύσματα του Αχιλλέα. «Καθόλου τώρα μακριά των Τρώων μη στέκεστε, θεϊκοί Αχαιοί, αλλά άνδρας έναντι σε άνδρα να στέκεται και με μένος να μάχεται. Δύσκολο μου είναι κι ας είμαι γενναίος τόσους ανθρώπους να κυνηγήσω και όλους να μάχομαι…θα διαπερνώ απ’άκρη σ’άκρη τις γραμμές, κι ούτε νομίζω κάποιος των Τρώων θα χαρεί, όποιος κοντά στο έγχος (δόρυ) μου έρθει», τους είπε (9Υ 355 –357 και 363-364 μτφ Κ.Δούκας).

 

Το σχέδιο μάχης του Αχιλλέα ήταν απλό στη σύλληψη και θα αποδειχθεί λαμπρό στην εφαρμογή του. Στόχος του πρώτου των Αχαιών δεν ήταν η σε όλη την έκταση του εχθρικού μετώπου άσκηση πίεσης αλλά η διάσπασή του σε προεπιλεγμένο σημείο του. Ο Αχιλλέας δεν σκόπευε να φθείρει τον στρατό του με άσκοπες επιθέσεις. Θα συγκέντρωνε τις δυνάμεις του κατά του εχθρικού κέντρου και θα απασχολούσε απλώς τα αντίπαλα κέρατα. Σε περίπτωση που επιτύγχανε διάσπαση του εχθρικού μετώπου, το αριστερό τρωικό κέρας θα παγιδευόταν μεταξύ του Σκαμάνδρου και του Ξάνθου ποταμού και των αχαϊκών δυνάμεων και θα αφανιζόταν.

Την επομένη ημέρα οι δύο στρατοί ήσαν και πάλι αντιμέτωποι και έλαμπε από τη λάμψη των όπλων τους ο κάμπος. Οι Τρώες τηρούσαν αμυντική στάση και ανέμεναν την επίθεση των αντιπάλων τους. Και οι Αχαιοί δεν τους απογοήτευσαν. Με επικεφαλής τον τρομερό Αχιλλέα, οι αχαϊκές φάλαγγες ρίχθηκαν στη μάχη. Το επίκεντρο της κρούσεως ήταν το τρωικό κέντρο. Οι Τρώες, ασυνήθιστοι στην νέα τακτική, πολέμησαν μεν γενναία, αλλά δεν κατόρθωσαν να κρατήσουν αρραγές το μέτωπό τους. Ύστερα από σφοδρό αγώνα το κέντρο τους διασπάστηκε και οι μεν άνδρες οι οποίοι συγκροτούσαν το δεξιό κέρας, με επικεφαλής τον Έκτωρ, τράπηκαν σε φυγή προς την πόλη, οι δε άτυχοι του αριστερού κέρατος, παγιδεύτηκαν μεταξύ των αχαϊκών δοράτων και των ποταμών και εξοντώθηκαν ή παραδόθηκαν.

Για να τονίσει ακριβώς το μέγεθος της καταστροφής, ο μέγας Όμηρος αναφέρει και το επεισόδιο με τον θεοποιημένο ποταμό Σκάμανδρο, ο οποίος προσπάθησε να πνίξει τον Αχιλλέα γιατί είχε γεμίσει πτώματα την όχθη του! Χαρακτηριστικό είναι το χωρίο της Ιλιάδος όπου ο Αχιλλέας εμφανίζεται να πετά το δόρυ του και μόνο με το σπαθί στο χέρι να κατακόβει τους Τρώες. Τέτοιες εικόνες σφαγής είναι συνήθεις στη φάση της καταδίωξης, όταν το αποτέλεσμα έχει ήδη κριθεί και ο ηττημένος περνά «εν στόματι μάχαιρας» του νικητή. Και πράγματι η μάχη στο σημείο αυτό είχε ουσιαστικά λήξει με θρίαμβο των Αχαιών. Ακολούθως ο Αχιλλέας σκότωσε, σε έντιμη μονομαχία, τον Έκτορα. Ήταν το απόγειο του θριάμβου του.