Η Ρούμελη ξεσηκώνεται... Ο Πανουργιάς στην Άμφισσα μαθαίνει ότι ο Μωριάς είναι στο πόδι και κηρύσσει την Επανάσταση στον Προφήτη Ηλία

25 Μαρτίου 1821 : Ο αρματολός της Αμφίσσης Πανουργιάς πληροφορείται την εξέγερση στην Πελοπόννησο και αμέσως καλεί τους προκρίτους της περι...

25 Μαρτίου 1821 : Ο αρματολός της Αμφίσσης Πανουργιάς πληροφορείται την εξέγερση στην Πελοπόννησο και αμέσως καλεί τους προκρίτους της περιοχής στον Προφήτη Ηλία (κοντά στην Άμφισσα), όπου και κηρύσσει και αυτός την Επανάσταση .

Πανουργιάς (1767-1834) ήταν οπλαρχηγός της επαρχίας Σαλώνων, καταγόμενος από τον Άγιο Γεώργιο Παρνασσίδος και γεννημένος στη Δρέμισα, από τους σημαντικότερους οπλαρχηγούς του Αγώνα.

Το όνομά της οικογενείας του είναι Ξηρός και το πραγματικό όνομα θα ήταν Δημήτριος αλλά το όνομα αυτό το πήρε από λάθος του νονού του, που τον πέρασε για κορίτσι και τον βάφτισε Πανωραία. Το 1790 εντάχθηκε στο σώμα του κλέφτη Ανδρίτσου Βερούση και συμμετείχε στα Ορλωφικά ως πρωτοπαλίκαρο[εκκρεμεί παραπομπή. Το 1813 ο Αλή πασάς τον διόρισε αρματολό των Σαλώνων, αλλά τον αντικατέστησε γρήγορα με τον ΣουλιώτηΛάμπρο Κοσμά. Αργότερα όμως μπήκε στην αυλή του Αλή πασά, παρά τη σύγκρουσή του με τον Οδυσσέα Ανδρούτσο.

Μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία και προετοίμασε με επιτυχία την επανάσταση στην Παρνασσίδα στις 24 Μαρτίου1821. Ηγήθηκε των οπλαρχηγών στην απελευθέρωση των Σαλώνων. Έλαβε μέρος στις μάχες της Αλαμάνας και στο Χάνι της Γραβιάς. Λόγω ασθενείας δεν συμμετείχε στη μάχη των Βασιλικών, αλλά έστειλε στη θέση του το γιο του, Νάκο, με το ένοπλο σώμα του.

Συμμετείχε στην Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου ως αντιπρόσωπος της επαρχίας Σαλώνων και πρωταγωνίστησε στην παράδοση του Ακροκορίνθου τον Ιανουάριο του 1822. Εκπόνησε το σχέδιο καύσεως των σιτηρών κατά την κάθοδο του Δράμαλη και αφού αποχώρησε λόγω γήρατος από τον Αγώνα, έχρισε διάδοχό του το γιο του Νάκο στην αρχηγία του σώματός του.

Διορίστηκε το 1833 μέλος της οκταμελούς επιτροπής εκδουλεύσεων και πέθανε στις 4 Αυγούστου του 1834 στην Άμφισσα.

Ο γιος του, Ιωάννης (1801-1863), ήταν Υποστράτηγος και διατέλεσε βουλευτής, ενώ ο εγγονός του, Πανουργιάς (1844-1904), ήταν Συνταγματάρχης και βουλευτής την περίοδο 1892-1898.