Αρθρο στο CNN: Είναι απλώς ζήτημα (γεωλογικού) χρόνου η ηφαιστειακή έκρηξη στη Σαντορίνη, αλλά θα μάς προειδοποιήσει

Ο τίτλος του CNN ακούγεται εφιαλτικά κινδυνολογικός: «Είναι απλώς ζήτημα χρόνου η Σαντορίνη να πληγεί από ηφαιστειακή έκρηξη, λένε οι επιστ...

Ο τίτλος του CNN ακούγεται εφιαλτικά κινδυνολογικός: «Είναι απλώς ζήτημα χρόνου η Σαντορίνη να πληγεί από ηφαιστειακή έκρηξη, λένε οι επιστήμονες», γράφει σε σημερινό άρθρο, το οποίο κατά τα άλλα αποτελεί έναν ύμνο στο απαράμιλλο κάλλος του νησιού, τα προϊόντα του, το ηλιοβασίλεμά του κλπ.

Στο επιστημονικό του σκέλος, το άρθρο επαναλαμβάνει μερικά από τα πορίσματα των ερευνητών που ασχολούνται με το ηφαίστειο Κολούμπο, σημειώνοντας:

«Το πιο ενεργό υποβρύχιο και δυνητικά επικίνδυνο ηφαίστειο της Ανατολικής Μεσογείου, το Κολούμπο, βρίσκεται πέντε μίλια βορειοανατολικά της Σαντορίνης και μέρος του ίδιου ηφαιστειακού συστήματος.

Βυθισμένο στο Αιγαίο Πέλαγος, το Κολούμπο ήταν ήσυχο για σχεδόν 400 χρόνια. Αλλά δεν κοιμάται. Την τελευταία φορά που εξερράγη, το 1650, σκότωσε 70 ανθρώπους και προκάλεσε τσουνάμι ύψους 40 ποδών. Ισχυροί σεισμοί και μετασεισμοί καταγράφηκαν, μαζί με τοξικά αέρια και σωρούς καπνού.

Οι επιστήμονες γνωρίζουν ότι η έκρηξη του Κολούμπο θα μπορούσε να προκαλέσει μεγάλη καταστροφή. Μερικές από τις μεγαλύτερες ωκεανογραφικές αποστολές του κόσμου το επισκέφτηκαν και η παρακολούθηση έχει αυξηθεί τα τελευταία 20 χρόνια. Ένα από τα μεγαλύτερα ερευνητικά πλοία των ΗΠΑ, το σκάφος γεώτρησης JOIDES Resolution, ταξίδεψε στη Σαντορίνη για την πρώτη του αποστολή στη Μεσόγειο μεταξύ Δεκεμβρίου 2022 και Φεβρουαρίου 2023.

Το πλοίο μετέφερε «ένα ολόκληρο πλωτό εργαστήριο στην περιοχή», λέει ο ηφαιστειολόγος και επικεφαλής της αποστολής Tim Druitt. Με τη δυνατότητα να τρυπάνε πάνω από 8.000 μέτρα κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας, οι ερευνητές συνέλεξαν ιζήματα σε βάθος που δεν είχαν φτάσει στο παρελθόν για να προσπαθήσουν να ανασυνθέσουν την ιστορία του ηφαιστειακού στην περιοχή.

Τα αποτελέσματα –κάποιες πρώτες αρχικές αναφορές αναμένονται αργότερα μέσα στο τρέχον έτος- θα βοηθήσουν τους επιστήμονες όχι μόνο να προβλέψουν μελλοντικές εκρήξεις, αλλά και να αποκαλύψουν τη συμπεριφορά άλλων ενεργών ηφαιστείων σε όλο τον κόσμο που αποτελούν απειλή για εκατομμύρια που ζουν στην περιοχή τους. Επίσης μελετάται η σχέση μεταξύ σεισμών και ηφαιστείων.

Η Εύη Νομικού, γεωλόγος ωκεανογράφος στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, έχει λάβει μέρος σε κάθε αποστολή στην πατρίδα της τη Σαντορίνη τα τελευταία 20 χρόνια. «Σταδιακά συντάσσουμε ένα γεωπαζλ που δείχνει ποια μέρη ήταν αρχικά στεριά και ποια ήταν νερό», λέει.

«Εάν μπορούμε να κατανοήσουμε καλύτερα τις προηγούμενες εκρήξεις και τον αντίκτυπό τους, έχουμε έναν οδικό χάρτη για την καλύτερη αντιμετώπιση των μελλοντικών προκλήσεων».

Η αποστολή JOIDES Resolution δεν είναι η πρώτη σημαντική μελέτη της περιοχής. Η Νομικού λέει ότι οι πολυμελετημένες ακραίες συνθήκες που βρέθηκαν στο Κολούμπο οδήγησαν τη NASA να χρηματοδοτήσει μια πρωτοποριακή αποστολή το 2019. «Στο κάτω μέρος του κρατήρα της υπάρχει ένας εξωγήινος ωκεανός με μορφές ζωής που μπορούν να βρεθούν σε άλλους πλανήτες».

Το εχθρικό περιβάλλον, με τους ενεργούς υδροθερμικούς αεραγωγούς που εκτοξεύουν ζεστό νερό και μεταλλικά στοιχεία, χρησίμευσε ως ιδανικό πεδίο δοκιμών για νέες τεχνολογίες αιχμής που χρησιμοποιούν Αυτόνομα Υποβρύχια Οχήματα. Η NASA δοκίμασε υποβρύχια που μια μέρα, ελπίζει, θα εξερευνούν εξωγήινους ωκεανούς στον Δία και τον Κρόνο.

Πρόσφατη μελέτη αποκάλυψε επίσης έναν θάλαμο μάγματος που δεν είχε ανιχνευθεί στο παρελθόν κάτω από το Κολούμπο. Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι ο θάλαμος μπορεί επίσης να είναι το κλειδί για την κατανόηση της σεισμικής δραστηριότητας σε αυτήν την περιοχή.

Μια άλλη δημοφιλής περιήγηση, στον υπέροχο αρχαιολογικό χώρο του Ακρωτηρίου, χρησιμεύει ως μια νηφάλια υπενθύμιση της ηφαιστειακής δύναμης. Η ακμάζουσα πόλη της Εποχής του Χαλκού καταστράφηκε από έκρηξη πριν από 3.600 χρόνια, η οποία εκτόξευσε μια στήλη στάχτης και βράχων ύψους σχεδόν 20 μιλίων. Περίπου 1.700 χρόνια αργότερα, μια παρόμοια καταστροφή θα κατέστρεφε την Πομπηία.

Με την απομάκρυνση της στάχτης και της λάβας, οι ζωηρές χρωματιστές τοιχογραφίες του Ακρωτηρίου σήμερα στέκονται όμορφα διατηρημένες.

Οι γεωλόγοι που παρακολουθούν στενά το Κολούμπο προειδοποιούν ότι είναι απλώς θέμα χρόνου να χτυπήσει ξανά μια μεγάλη έκρηξη.

Ωστόσο, ο «χρόνος» στα γεωλογικά έτη μπορεί να είναι εξαιρετικά αργός. Τόσο πολύ που ένας κτηματομεσίτης στο νησί, ο οποίος αρνήθηκε να κατονομαστεί, λέει ότι «η ηφαιστειακή δραστηριότητα δεν μπαίνει ποτέ στη συζήτηση» όταν πουλάει ένα ακίνητο.

Όταν εκραγεί, το Kolumbo είναι ικανό να δημιουργήσει μια στήλη έκρηξης ύψους δεκάδων μιλίων και είναι επίσης πιθανό να προκαλέσει τσουνάμι. Η αυξημένη δραστηριότητα πριν από περίπου 10 χρόνια προκάλεσε ανησυχίες, αλλά έκτοτε έχει υποχωρήσει.

«Αν αρχίσουμε να βλέπουμε αυξημένη δραστηριότητα στο Κολούμπο, τότε πρέπει να είμαστε σε εγρήγορση», λέει ο Druitt. «Τα καλά νέα είναι ότι τα ηφαίστεια δίνουν πολλές προειδοποιήσεις».