Σαν σήμερα... Η κατάρριψη του γερμανικού Ζέπελιν στη Θεσσαλονίκη από το θωρηκτό «Αγαμέμνων»

Σαν σήμερα, στις 5 Μαϊου 1916, το γερμανικό αερόπλοιο Ζέπελιν LZ 85, καταρρίπτεται από θωρηκτό «Αγαμέμνων» στη θεσσαλονίκη. Στον Μεγάλο Πόλ...

Σαν σήμερα, στις 5 Μαϊου 1916, το γερμανικό αερόπλοιο Ζέπελιν LZ 85, καταρρίπτεται από θωρηκτό «Αγαμέμνων» στη θεσσαλονίκη.

Στον Μεγάλο Πόλεμο, το Μακεδονικό Μέτωπο είχε τεράστια σημασία για τις Συμμαχικές δυνάμεις. Αν και η Ελλάδα δεν είχε μπει ακόμα στον πόλεμο, στη Θεσσαλονίκη είχαν εγκατασταθεί πολυάριθμες δυνάμεις των Αγγλογάλλων (Αντάντ) στο πλαίσιο της συμμαχίας τους κόντρα στους Γερμανούς. Η αποκαλούμενη Στρατιά της Ανατολής αποβιβάστηκε στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης το φθινόπωρο του 1915, υπό τον στρατηγό Σαράιγ, μετά την αποτυχημένη εκστρατεία της Καλλίπολης.

Αμέσως, η πόλη έγινε στόχος των κεντρικών δυνάμεων. Οι επιδρομές γερμανικών αεροσκαφών ήταν συχνές στη Θεσσαλονίκη, χωρίς ιδιαίτερα αποτελέσματα. Ανάμεσα στους γερμανικούς βομβαρδισμούς, ξεχώρισαν οι επιδρομές με αερόπλοια. Οι επιθέσεις αυτές προκάλεσαν εντύπωση και φοβο γιατί για πρώτη φορά στον ουρανό της Θεσσαλονίκης εμφανίστηκαν τα τεράστια Ζέπελιν. Τα πηδαλιουχούμενα αερόστατα είχαν πάρει το όνομά τους από τον εφευρέτη τους Κόμη φον Ζέπελιν και χρησιμοποιήθηκαν αρχικά σε αναγνωριστικές αποστολές.



Την 1η Φεβρουαρίου 1916, το LZ 85 από το Τέμεσβαρ της Ουγγαρίας (σημερινή Ρουμανία), βομβάρδισε την κεντρική αγορά της Θεσσαλονίκης. Έχασαν τη ζωή τους 18 άτομα και τραυματίστηκαν άλλα 18. Το συγκεκριμένο αερόπλοιο προηγουμένως είχε βομβαρδίσει το Νούναμπουργκ της Λετονίας και το Μινσκ στη Λευκορωσία. Ένα μήνα αργότερα, καταστράφηκαν ολοσχερώς οι χώροι που στεγαζόταν η Τράπεζα της Θεσσαλονίκης.
Η κατάρριψη του Ζέπελιν

Η τρίτη επιδρομή του LZ-85 έγινε το βράδυ της 4ης προς 5ης Μαΐου. Οι Βρετανοί όμως ήταν προετοιμασμένοι και είχαν ενισχύσει την άμυνα της πόλης ακόμη περισσότερο. Στη 01:45 της 5ης Μαΐου το Ζέπελιν εντοπίστηκε από τους προβολείς της αντιαεροπορικής άμυνας που υπήρχαν στους λόφους γύρω από την πόλη αλλά και από τα φώτα του συμμαχικού στόλου, που είχε αγκυροβολήσει στον Θερμαϊκό κόλπο. Το αερόπλοιο πετούσε σε ύψος περίπου 2.500 μέτρων κι έτσι τα πυρά δεν το απείλησαν. Στο επιχειρησιακό κέντρο στη Θεσσαλονίκη στάλθηκε μήνυμα και αμέσως ειδοποιήθηκε η αντιαεροπορική άμυνα της πόλης να σβήσει τα φώτα και τις γκαζόλαμπες.

Μετά από πολλούς ελιγμούς του πιλότου, το LZ 85 τελικά εντοπίστηκε και δέχθηκε επίθεση με καπνογόνες βόμβες. Το αγγλικό θωρηκτό «Αγαμέμνων» έριξε την καθοριστική βολή. Το Ζέπελιν τυλίχθηκε στις φλόγες και σαν τεράστιο πυροτέχνημα κατέπεσε στον Βαρδάρη κοντά στις ελώδεις εκβολές του ποταμού Αξιού. Το αγγλικό στρατηγείο ανακοίνωσε λίγο αργότερα πως «Το Ζέπελιν κατέπεσε στις 3:37 π.μ. εις απόστασιν 3/4 του μιλίου από της ακτής, εις αβαθείς αμμώδεις προσχώσεις του Βαρδάρη μεταξύ των παλαιών και των νέων εκβολών».

Οι ναύτες του πολεμικού “Αγαμέμνων” τη στιγμή που τοποθετούν το βλήμα. Έτσι κατέρριψαν το Ζέπελιν. Αρχείο IWM

Όλες οι πυροβολαρχίες ανοίγουν πυρ φωταγωγώντας τον ουρανό με τις εκρήξεις. Το Ζέπελιν όμως έχει εξαφανιστεί. Που πήγε;

Ο Γάλλος Gustav Guin, που διανυκτέρευε το βράδυ της 5ης Μαΐου στο αγρόκτημα Μοδιάνο στα περίχωρα της Θεσσαλονίκης διηγήθηκε το περιστατικό στο βιβλίου του «L’ Armee d’ Orient». «Ξαφνικά μέσα στη νύχτα αντήχησε το κουδούνι του τηλεφώνου- ένα Ζέπελιν εμφανίστηκε. Ταυτόχρονα ακούγονται οι πρώτες βολές εναντίον του από τις μονάδες αεράμυνας. Οι προβολείς της Θεσσαλονίκης σαρώνουν τον ορίζοντα με τις φωτεινές δέσμες τους. Σαν γιγάντιες κεραίες ανιχνεύουν το διάστημα για να αποκαλύψουν το τέρας. Όλες οι πυροβολαρχίες ανοίγουν πυρ φωταγωγώντας τον ουρανό με τις εκρήξεις. Το Ζέπελιν όμως έχει εξαφανιστεί. Που πήγε…; Να το πάλι! Οι προβολείς το αποκαλύπτουν κι αυτή την φορά δεν το εγκαταλείπουν. Δεν θα μπορέσει τώρα να ξεφύγει από την εκθαμβωτική αγκάλη που θα του δώσει τη χαριστική βολή. Μέσα στις ολοζώντανες δέσμες φωτός που συγκλίνουν επάνω του, η μεταλλική λέμβος του πιλοτηρίου λάμπει στον ουρανό σαν υδράργυρος. Να το όμως χτυπημένο! Κλυδωνίζεται, αναφλέγεται, κατεβαίνει, σκάει και σαν αναμμένος δαυλός βουτάει μες τη νύχτα. Κραυγάζουμε από θαυμασμό! Όλα τελείωσαν! – Πού έπεσε; – Στη θάλασσα;-Στους βάλτους του Βαρδάρη;»….

Ο σκελετός και η μεταφορά του Ζέπελιν από το Δέλτα του Αξιού/ Αρχείο IWM. Ο σκελετός αφού εκτέθηκε για αρκετές ημέρες ατη Θεσσαλονίκη, πουλήθηκε σε εμπόρους, οι οποίοι κατασκεύασαν οικιακά σκεύη και κοσμήματα.

Τα συντρίμμια του αερόπλοιου, αξιοθέατο στην πόλη

Τα συντρίμμια του αερόπλοιου, αξιοθέατο στην πόλη Οι πρώτοι που έφτασαν και βρήκαν τα συντρίμμια του Ζέπελιν ήταν Σέρβοι στρατιώτες ενώ γαλλικό επιτελείο ζήτησε την άμεση αποσυναρμολόγηση του. Από το πλήρωμα του LZ-85, όσοι επέζησαν, κρατήθηκαν προσωρινά αιχμάλωτοι στην τότε γερμανική σχολή, στη σημερινή οδό Φράγκων. Οι σύμμαχοι περίμεναν να βρουν μέσα στο Ζέπελιν ένα μεγαλύτερο πλήρωμα. Οι αιχμάλωτοι όμως ήταν μόλις 12, καθώς οι κεντρικές δυνάμεις είχαν προτιμήσει να γεμίσουν το αερόπλοιο με πυρομαχικά και βόμβες, παρά με ανθρώπινο δυναμικό. Τους Γερμανούς αιχμαλώτους η Αντάντ τους περιέφερε αρκετές φορές στην πόλη για να τους δει ο κόσμος και κατόπιν τους έστειλε με πλοίο στη Γαλλία….

Η συναρμολόγηση του Ζέπελιν μπροστά στον Λευκό Πύργο – Αρχείο IWM

Στις 18 Μαΐου, ο σκελετός του αερόπλοιου, μιας και το ύφασμα καταστράφηκε ολοσχερώς, μεταφέρθηκε, συναρμολογήθηκε και εκτέθηκε μπροστά στον Λευκό Πύργο. Για αρκετές εβδομάδες, οι κάτοικοι της πόλης και οι στρατιώτες των συμμαχικών στρατευμάτων μαζεύονταν για να θαυμάσουν από κοντά το «τέρας» και να πάρουν ένα κομματάκι αλουμινίου, ένα μέταλλο τελείως άγνωστο για την εποχή εκείνη. Τα δαχτυλίδια, οι δίσκοι, αμέτρητα σουβενίρ και τα κομματάκια αλουμινίου πωλούνταν για αρκετούς μήνες από γυρολόγους.