Διαταραχή προσωπικότητας – Έλλειψη τρυφερότητας: Ποιοι άνθρωποι κακοποιούν ζώα

Τι αποκαλύπτει η κακοποιητική συμπεριφορά απέναντι στα ζώα; Ποιοι άνθρωποι μπορούν να βλέπουν ένα άλλο πλάσμο να βασανίζεται και να υποφέρε...

Τι αποκαλύπτει η κακοποιητική συμπεριφορά απέναντι στα ζώα; Ποιοι άνθρωποι μπορούν να βλέπουν ένα άλλο πλάσμο να βασανίζεται και να υποφέρει; Τι ακριβώς είναι η «σκοτεινή τριάδα» και ποια είναι η σχέση της με τη σκληρότητα απέναντι στα ζώα; Τις απαντήσεις δίνει ο κ. Xρίστος Χ. Λιάπης, Ψυχίατρος, Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών

Είναι η απουσία ενσυναίσθησης, αυτής δηλαδή της ψυχολογικής ικανότητας κάποιου να μπαίνει στη θέση ενός άλλου ανθρώπου ή ζωντανού οργανισμού, κατανοώντας τα συναισθήματα ή τον πόνο που του προκαλεί η οποία συνδέεται με συγκεκριμένες ψυχοπαθητικές διαταραχές, ενώ πολλές θεωρίες αλλά και ερευνητικά δεδομένα υποστηρίζουν πως η βία εναντίον ζώων αποτελεί προπομπό ή και παρακολούθημα της εκδήλωσης ανάλογων βίαιων συμπεριφορών κατά ανθρώπων.

Η σκληρότητα απέναντι στα ζώα συνιστά ένα από τα συστατικά της λεγόμενης διαγνωστικής «Τριάδας του Macdonald», γνωστής και ως «Τριάδας της Ψυχοπαθητικότητας», μαζί με την πυρομανία και τη νυκτερινή ενούρηση. Η παρουσία στοιχείων αντικοινωνικής-ψυχοπαθητικής διαταραχής της προσωπικότητας κατά τα παιδικά χρόνια (και φυσικά στοιχείων που περιλαμβάνονται στην εν λόγω διαγνωστική τριάδα) αποτελεί προπομπό εμφάνισης ανάλογης διαταραχής και κατά την ενήλικο ζωή. Κατανοούμε, λοιπόν, την αναγκαιότητα της έγκαιρης επισήμανσης ακόμη και της «παιδικής» σκληρότητας απέναντι στα ζώα, ώστε να υπάρξει γρήγορη διάγνωση ενδεχόμενης (πρώιμης) διαταραχής προσωπικότητας και σχετική θεραπευτική / προληπτική παρέμβαση.

Η απουσία επαρκούς συναισθηματικής αντίδρασης στα εξωτερικά ερεθίσματα, προκαλεί σε αρκετούς ανθρώπους τη ροπή στην αναζήτηση ισχυρότερων ερεθισμάτων, υπό το πρίσμα μόνον τη δική τους προσωπικής ευχαρίστησης, μέσα από την πολλαπλασιαστική ντοπαμινεργική και αδρενεργική διέγερση που συχνά επιδιώκεται με την ανάληψη ακραίων συμπεριφορών, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνεται και η κακοποίηση ζώων. Τέτοιες συμπεριφορές αποσκοπούν στην έκκριση περισσότερης αδρεναλίνης και ντοπαμίνης, από άτομα στα οποία οι συνηθισμένες καθημερινές εμπειρίες αδυνατούν να προσφέρουν το φυσιολογικά αναμενόμενο αίσθημα ευχαρίστησης.

Για παράδειγμα, το να βλέπεις ένα άλλο πλάσμα να βασανίζεται, να υποφέρει ή να κυνηγιέται ανηλεώς αποτελεί εμπειρία επιδιωκόμενη από ανθρώπους, οι οποίοι είναι λιγότερο ενσυναισθητικά ικανοί να κατανοούν το πότε οι άλλοι υποφέρουν.

Ο καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Tufts, Nassir Ghaemi, ανέλυσε τον όρο της «ριζοσπαστικής ενσυναίσθησης» («radical empathy») στο Βιβλίο του «First Rate Madness», μαζί με τον «Αντίστροφο νόμο της λογικής» («The inverse Law of Sanity»). Από τον αντίστροφο, λοιπόν, αυτό, νόμο της λογικής, ας περάσουμε, στη «Μάσκα της Λογικής», όπως τιτλοδότησε ο ψυχίατρος H.M. Cleckley το βιβλίο του, στο οποίο σημειώνει πως η ύπαρξη αμοραλιστικών συναισθηματικών ανταποκρίσεων αποτελεί το πιο σημαντικό ψυχοπαθητικό χαρακτηριστικό.

Στοιχεία όπως η ανικανότητα για αγάπη και η έλλειψη τρυφερών αντιδράσεων συναντούνται πάντα σε περιγραφές και ορισμούς της ψυχοπαθητικής-αντικοινωνικής διαταραχής της προσωπικότητας. Αυτή η διαταραχή χαρακτηρίζεται από ένα επαναλαμβανόμενο και επίμονο μοτίβο συμπεριφοράς, στο πλαίσιο του οποίου το άτομο παραβιάζει τα βασικά δικαιώματα των άλλων ανθρώπων ή σημαντικές κοινωνικές νόρμες. Οι αναφορές αυτές σε ψυχοπαθητικά χαρακτηριστικά, αφορούν συγκεκριμένα παραδείγματα βασανισμού ζώων.

Σύμφωνα, μάλιστα, με τη μελέτη του Phillip S. Kavanagh, «Η σκοτεινή τριάδα και η σκληρότητα απέναντι στα ζώα: Σκοτεινές προσωπικότητες, σκοτεινές στάσεις και σκοτεινές συμπεριφορές», όσο περισσότερα από τα κριτήρια της εν λόγω τριάδας πληρούνται κατά την παιδική ηλικία, τόσο υψηλότερη είναι η πιθανότητα εκδήλωσης σκληρότητας και αρνητικής συμπεριφοράς απέναντι στα ζώα αλλά και απέναντι στους ανθρώπους και κατά την ενήλικη ζωή, εντός ενός ψυχοπαθητικού πλαισίου προσωπικότητας.

Βλέπουμε, λοιπόν, πως η κακομεταχείριση των ζώων αποτελεί διαγνωστικό κριτήριο για την αντικοινωνική – ψυχοπαθητική διαταραχή της προσωπικότητας, η οποία περιλαμβάνει επίσης, την απουσία ηθικής και ενσυναίσθησης για όσους ζωντανούς οργανισμούς υποφέρουν, ανάμεσά τους και για τον συν-άνθρωπο.

Ο κ. Xρίστος Χ. Λιάπης MD, MSc, PhD, είναι Ψυχίατρος, Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών, Πρόεδρος ΔΣ ΚΕΘΕΑ και Μέλος Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων Δημόσιας Υγείας



Πηγή: www.ygeiamou.gr