Περιφερόμενα πυρομαχικά για τον Ελληνικό Στρατό: Αλλάζουν το πεδίο των χερσαίων επιχειρήσεων – Διδάγματα, Συστήματα και τρόποι αντιμετώπισης

    Οι τελευταίες δύο πολεμικές αναμετρήσεις έδειξαν ότι τα drones και τα loitering munitions (περιπλανώμενα πυρομαχικά) έχουν αρχίσει να κ...

   

Οι τελευταίες δύο πολεμικές αναμετρήσεις έδειξαν ότι τα drones και τα loitering munitions (περιπλανώμενα πυρομαχικά) έχουν αρχίσει να καθιερώνονται στο πεδίο της μάχης προκαλώντας πονοκέφαλο στην αντιμετώπισή τους. Με τα δεδομένα και τα μαθήματα από τον πόλεμο στην Ουκρανία θα χρειαστεί να ξαναγραφτεί το εγχειρήδιο επιχειρήσεων σε ξηρά και θάλασσα γιατί η τεχνολογία προχωράει με πολύ γρήγορους ρυθμούς και θα πρέπει να βρεθεί σύντομα αντίδοτο για την αποφυγή απωλειών σημαντικών και πανάκριβων οπλικών συστημάτων από περιπλανώμενα πυρομαχικά κόστους μερικών δεκάδων χιλιάδων ευρώ.

Οι πρώτοι διδάξαντες ήταν οι Ισραηλινοί. Οι δύο αραβοϊσραηλινοί πόλεμοι όπου η ισραηλινή αεροπορία είχε να αντιμετωπίσει την πολύ καλά οργανωμένη αραβική αεράμυνα ανάγκασε τους ισραηλινούς στην ανάπτυξη του πρώτου drone και στη συνέχεια του πρώτου περιπλανώμενου πυρομαχικού τύπου Harpy. Το Harpy, το οποίο έχουν προμηθευτεί και οι Τ.Ε.Δ., είναι ένα περιπλανώμενο πυρομαχικό το οποίο αναπτύχθηκε στα τέλη της δεκαετίας του 80’ από την ΙΑΙ με κύρια αποστολή την καταστροφή της εχθρικής αεράμυνας. Τα κύρια χαρακτηριστικά του είναι, μήκος 2,7 μέτρα, ταχύτητα 185 κόμβους, εμβέλεια 500-600 χιλιόμετρα και παραμονή σε κατάσταση loitering 5-6 ώρες. Η αξία των περιπλανώμενων πυρομαχικών φάνηκε το 2020 στο Ναγκόρνο Καραμπάχ όταν το Αζερμπαϊτζάν χρησιμοποίησε για πρώτη φορά συνδυασμό των ισραηλινών Harpy και τουρκικών Bayraktar και κατάφερε συντριπτικά πλήγματα απέναντι στις αρμένικες δυνάμεις. Τριάντα χρόνια περίπου μετά την ανάπτυξη του πρώτου περιπλανώμενου πυρομαχικού ξεκίνησε η ανάπτυξη του και από άλλες χώρες που μέχρι τότε είχαν επενδύσει σε UAV και UCAV. Αυτό που ξεκίνησε με το Ισραήλ, τις ΗΠΑ και τη Βρετανία, περιλαμβάνει τώρα την Κίνα, την Ρωσία, την Τουρκία, τη Νότια Κορέα, την Πολωνία και το Ιράν, καθώς και αρκετές άλλες χώρες που συνήθως δεν βρίσκονται στην αιχμή της τεχνολογίας.

Τα περιπλανώμενα πυρομαχικά ανήκουν σε μια δική τους κατηγορία. Είναι όπλα μίας χρήσης που έχουν σχεδιαστεί για να βρίσκουν έναν στόχο και να συντρίβουν πάνω του, δίνοντάς του το παρατσούκλι «καμικάζι». Μόλις εκτοξευτούν στον αέρα, μπορούν να κυνηγήσουν έναν στόχο με ανθρώπινη παρέμβαση από έναν σταθμό ελέγχου, με αυτόνομη πτήση και εξουσία να χτυπήσουν καθορισμένους στόχους ή συνδυασμό αυτών των μεθόδων. Αν και υπάρχουν επιλογές για την ανάκτηση ορισμένων μοντέλων που δεν εμπλέκονται με στόχο, τα πυρομαχικά γενικά θεωρείται ότι δαπανήθηκαν μόλις εκτοξευθούν. Οι στρατιώτες δεν βασίζονται σε αεροδρόμια ή μεγάλες ανοιχτές περιοχές για να χρησιμοποιήσουν αυτά τα όπλα. Έτσι, η φορητή φύση των περισσότερων περιπλανώμενων πυρομαχικών επιτρέπει στις μικρές μονάδες να αναπτύσσουν το όπλο διακριτικά σε όλο το πεδίο της μάχης. Το στυλ εκτόξευσης των πυρομαχικών ποικίλλει ανάλογα με τον τύπο, συμπεριλαμβανομένου ενός συστήματος καταπέλτη, ενός τροποποιημένου σωλήνα όλμου και ενός κατακόρυφου ανυψωτικού πολλαπλού ρότορα. Μόλις μεταφερθεί στον αέρα, το σύστημα είναι σχεδιασμένο να «περιπλανάται» για μεγάλο χρονικό διάστημα. Ο χρόνος αδρανοποίησης ποικίλλει μεταξύ των μοντέλων. Αυτά που χρησιμοποιούνται στην Ουκρανία μπορούν να παραμείνουν στον αέρα από 30 έως 60 λεπτά, ενώ ορισμένα ισραηλινά συστήματα μπορούν να περιπλανηθούν για έως εννέα ώρες. Τα κύρια πλεονεκτήματα είναι ότι δεν χρειάζονται αποκάλυψη και κατάδειξη στόχου από άλλον φορέα ενώ η ικανότητά τους να περιπλανώνται επάνω από το πεδίο της μάχης δίνουν την δυνατότητα στον χειριστή να χτυπήσει στόχους ευκαιρίας. Με τις σύγχρονες τεχνολογίες δικτύωσης και τεχνητής νοημοσύνης (AI), η ανάπτυξη περιπλανώμενων πυρομαχικών τείνει προς μικρότερες και φθηνότερες μονάδες με σμήνη πυρομαχικών και αυτόνομες δυνατότητες. Επίσης η συνεχιζόμενη εξέλιξη των δυνατοτήτων τους με την παράλληλη σμήκρινση δίνει τη δυνατότητα να μπορούν να μεταφερθούν από ομάδες μάχης πεζικού αυξάνοντας την φονικότητα των ομάδων αυτών. Τα σημερινά loitering munitions έχουν τη δυνατότητα να εμπλέξουν κάθε είδους στόχο, από τεθωρακισμένα μέχρι και οχυρωματικά έργα και ομάδες πεζικού.

Στην Ουκρανία και οι δύο πλευρές έχουν υποστεί σοβαρές απώλειες τεθωρακισμένων χώρις όμως απαραίτητα τα εύσημα να πηγαίνουν εξολοκλήρου στα περιπλανώμενα πυρομαχικά αλλά μάλλον σε έναν συνδυασμό αναγνωριστικών και οπλισμένων UAVs, περιπλανώμενων πυρομαχικών και πυροβολικού. Στη μέχρι τώρα σύγκρουση τα πυρομαχικά που έχουν χρησιμοποιηθεί είναι, από τη μεριά των Ουκρανών τα αμερικάνικης κατασκευής Switchblade 600 όπου παραδόθηκαν περίπου 800 τέτοια πυρομαχικά καθώς και τα Phoenix Ghost και τα τοπικής κατασκευής RAM II, ενώ από την πλευρά της Ρωσίας, τα ρωσικής κατασκευής Lancet-3 και κατά πάσα πιθανότητα τα ιρανικής κατασκευής Shahed 136.

Τρόποι αντιμετώπισης

Για κάθε επιθετικό σύστημα που αναπτύσσεται πάντα υπάρχει το αντίστοιχο αμυντικό που προσπαθεί να το εξουδετερώσει. Έτσι εξελίσσεται μια αέναη μάχη τεχνολογικής εξέλιξης μεταξύ των δύο συστημάτων μέχρι κάποια νέα τεχνολογία να τα βγάλει και τα δύο εκτός μάχης. Στη συγκεκριμένη περίπτωση στο μέτωπο της Ουκρανίας βλέπουμε σιγά σιγά να επέρχεται μια ισορροπία μετά την καθολική επικράτηση των UAVs και loitering munitions τρία χρόνια νωρίτερα στο Ναγκόρνο Καραμπάχ. Οι τρόποι εξουδετέρωσης και άμυνας απέναντυ σε τέτοιου είδους όπλα είναι τρεις, σε επίπεδο πεδίου μάχης, τοπικά με σημειακή άμυνα και τέλος με τα συστήματα αυτοάμυνας των τεθωρακισμένων οχημάτων. Ο πρώτος είναι με συστήματα που έχουν ξεκινήσει πρόσφατα να εξελίσσονται και είναι η ηλεκτρονική παρεμβολή στις ραδιοσυχνότητες ελέγχου μεταξύ χειριστή και όπλου, ο δεύτερος η κατάριψη από αντιαεροπορικά συστήματα πυραύλων ή πυροβόλων και ο τρίτος η τελική άμυνα από συστήματα αυτοάμυνας τύπου iron fist, trophy και θωρακίσεις τύπου ERA.

Με την προσθήκη στα συστήματα αυτά τεχνολογιών όπως συνδυαστική επίθεση σμήνους και τεχνητής νοημοσύνης η αποτελεσματικότητα τους θα εκτοξευτεί. Σε ένα χερσαίο ή θαλάσσιο πεδίο μάχης η ύπαρξη πολυστρωματικής άμυνας θα αυξήσει την επιβιωσιμότητα των αμυνόμενων. Εδώ να πούμε ότι η αντιμετώπιση των περιπλανώμενων πυρομαχικών με αντιαεροπορικά μέσα πρέπει να έχει ιεράρχιση της απειλής, ανάλυση κόστους φυλασσόμενου στόχου, ανάλυση κόστους ως προς τα χρησιμοποιούμενα πυρομαχικα και τέλος ανάλυση αποθέματος διατηθέμενων πυρομαχικών. Παραδείγματος χάριν, μία φρεγάτα στο περιβάλλον του Αιγαίου που μπορεί να έρθει αντιμέτωπη με ένα σμήνος περιπλανώμενων πυρομαχικών, σε περίπτωση που δεν καταφέρει να αντιμετωπίσει μέρος ή όλα με ηλεκτρονικό πόλεμο θα πρέπει να έχει τα μέσα να τα καταρρίψει με τον οικονομικότερο τρόπο χωρίς να βάλει σε κίνδυνο το ίδιο το πλοίο κόστους μερικών εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ. Επομένως θα ήταν θεμιττό να καταρριφθούν από CIWS πυροβόλων όπου η κάθε βολή είναι κλάσμα του κόστους ενός περιπλανώμενου πυρομαχικού ή στο μέλλον από CIWS laser και μόνο αν χρειαστεί να γίνει βολή α/α πυραύλων που και πεπερασμένος είναι ο αριθμός τους και υψηλού κόστους είναι. Γι’ αυτό θα ήταν σημαντική η προσθήκη του συστήματος Strales στις νέες φρεγάτες και κορβέτες του Π.Ν. Αντίστοιχα βλέπουμε τη χρησιμότητα των γερμανικών συστημάτων SPAAG τύπου Gepard από τις ουκρανικές δυνάμεις στο ρόλο αυτό. Ένα όπλο που θεωρήθηκε ξεπερασμένο μετά την είσοδο κατευθυνόμενων αεροπορικών όπλων μεγάλου βεληνεκούς και υψηλής ακρίβειας βγάζοντας το αεροπλάνο φορέα εκτός βεληνεκούς των όπλων του. Στο πλαίσιο αυτό και ο Ε.Σ. αδιαφόρησε στο παρελθόν για την προμήθεια αντίστοιχων όπλων από τα γερμανικά αποθέματα όταν αυτό ήταν εφικτό. ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΕΔΩ