Το καλοκαίρι του 1905 ήταν ιδιαίτερα θερμό από πλευράς γεγονότων σε Ελλάδα και εξωτερικό. Η Αθήνα συγκλονίζεται από τη δολοφονία του πρω...
Το καλοκαίρι του 1905 ήταν ιδιαίτερα θερμό από πλευράς γεγονότων σε Ελλάδα και εξωτερικό. Η Αθήνα συγκλονίζεται από τη δολοφονία του πρωθυπουργού Θεόδωρου Δεληγιάννη, ενώ η σταφιδική κρίση προκαλεί τριγμούς στην εγχώρια οικονομία.
Ο Μακεδονικός Αγώνας συνεχίζεται αμείωτος εναντίον των Βούλγαρων κομιτατζήδων. Οσο για το κρητικό ζήτημα, αυτό λαμβάνει εκ νέου διεθνή διάσταση, μετά την εξέγερση στο Θέρισο. (Η Μακεδονία και το Άγιο Όρος δεν έχουν ακόμη απελευθερωθεί)
Η ελληνική Μονή του Σταυρού είχε νοικιάσει μια σκήτη σε έναν Ρώσο μοναχό με το όνομα Παντελεήμων, παρέχοντάς του το δικαίωμα εγκατάστασης εκεί μόνον του ιδίου. Εκείνος όμως παρέβη τη συμφωνία χτίζοντας και άλλα κελιά, στα οποία επέτρεψε να εγκατασταθούν και άλλοι ομοεθνείς του μοναχοί. Οταν όμως ζητήθηκε από τη διοίκηση της μονής να την εκκενώσει, αρνήθηκε.
Οι Ελληνες μοναχοί επιχείρησαν να τον βγάλουν έξω διά της βίας, με αποτέλεσμα να σπεύσουν για να συνδράμουν τον Παντελεήμονα οι υπόλοιποι ομοεθνείς του. «Επηκολούθησε τότε αιματηρή συμπλοκή», σύμφωνα με την εφημερίδα «Εμπρός», «συνεπεία της οποίας υπήρξε ο τραυματισμός 11 Ελλήνων μοναχών και 4 Ρώσων. Ενεκα των εκτρόπων τούτων τας οποίας επροκάλεσαν οι Ρώσοι μοναχοί, οι τουρκικαί αρχαί έστειλον στρατό επί τόπου προς επαναφοράν της τάξεως».
Η συμπλοκή αυτή σημειώθηκε στις 5 Ιουνίου 1905, η ροή όμως των πληροφοριών έφτανε καθυστερημένα στον ελληνικό Τύπο. Λίγες μέρες αργότερα σε νεότερο δημοσίευμα στην ίδια εφημερίδα γινόταν γνωστό ότι το Οικουμενικό Πατριαρχείο είχε ακυρώσει τη συμφωνία της Μονής του Σταυρού, θέτοντας ως όρο οι δύο πλευρές να διευθετήσουν το θέμα δικαστικά. Καμία όμως συνεννόηση δεν επετεύχθη και η δυσαρέσκεια των Ελλήνων μοναχών μεγάλωνε λόγω των νέων οικοδομών «τας οποίας οι Ρώσοι ανήγειραν άνευ αδείας».
Αναπόφευκτα, λοιπόν, σημειώθηκε η σύρραξη ανάμεσα σε Ελληνες και Ρώσους μοναχούς για την ανάκτηση της σκήτης. Πρωτεργάτης αυτού του «σκανδάλου» ήταν ο «διαβόητος Ρώσος κελιώτης Παντελεήμων», ο οποίος στα τέλη Ιουνίου μετέβη στην Κωνσταντινούπολη, προκειμένου να συναντηθεί με εκπροσώπους του Πατριαρχείου και να πετύχει μια ικανοποιητική προς τα συμφέροντά του λύση.
Η δε ελληνική κυβέρνηση ζήτησε να λάβει περισσότερα και πιο διευκρινιστικά στοιχεία από την Ιερά Κοινότητα του Αγίου Ορους, έτσι ώστε να προβεί στις αναγκαίες κινήσεις. Οι εντάσεις ανάμεσα σε Ελληνες και Ρώσους μοναχούς διήρκεσαν και το επόμενο διάστημα, για να οδηγηθούν σε ύφεση προς το τέλος του φθινοπώρου.
Τα γεγονότα εκείνου του καλοκαιριού δεν υπήρξαν «κεραυνός εν αιθρία».
Ρώσοι μοναχοί της σκήτης της Παναγίας στασίασαν κατά του Δικαίου, ενώ ανάλογο επεισόδιο σημειώθηκε ανάμεσα στο υπό ρωσική κατοχή κελί του Σταυρού και της κυρίαρχης Μονής Καρακάλλου για κληρονομικά θέματα και διαδοχή του προϊσταμένου. Και στις δύο περιπτώσεις η ρωσική διπλωματία παρενέβη φανερά υπέρ των ρωσικών συμφερόντων στον Αθω. Ηδη από τα μέσα του 19ου αιώνα η ρωσική εξωτερική πολιτική είχε εκπονήσει σχέδιο για την αναβάθμιση των ρωσικών μοναστικών ιδρυμάτων, ενισχύοντας τη ρωσική παρουσία.
Η Πανσλαβιστική Εταιρεία επιδίωκε να μετατρέψει τα καλύβια σε κελιά, τα κελιά σε σκήτες και τις σκήτες σε μονές. Στην πράξη, αυτό γινόταν φανερό με την αγορά από τους Ρώσους παλιών κελιών, όπου στη συνέχεια οικοδομούσαν μεγαλοπρεπή τετράπλευρα κτίρια και υπερέβαιναν τον αυστηρά καθορισμένο αριθμό σκητών με τη συρροή νέων μοναχών από τη Ρωσία. Επειτα μεθόδευαν τον προβιβασμό του κελιού σε κοινόβια σκήτη, πράξη η οποία με την ανοχή των τοπικών Αρχών, την έγκριση της Ιεράς Κοινότητος και του Πατριαρχείου ορισμένες φορές επιτεύχθηκε.
«Οι συνθήκες λειψανδρίας στο Αγιον Ορος ευνόησαν τα ρωσικά σχέδια. Η αθρόα εισροή μοναχών οφειλόταν και στην εγγύηση ασφάλειας που παρείχε η συνθήκη του Αγίου Στεφάνου (1878) στους Ρώσους μοναχούς, παρόλο που η αύξηση των Ρώσων είχε ξεκινήσει μερικές δεκαετίες νωρίτερα, με αποτέλεσμα την κατάληψη της Μονής του Αγίου Παντελεήμονος το 1875 από αυτούς» αναφέρει ο κ. Δημήτρης Μουζάκης στην ογκώδη μελέτη του για το Αγιον Ορος.
Η «επιδρομή» με υποδίκους και... αγροίκους!
Ανάμεσα στους χιλιάδες Ρώσους που εισέρρευσαν από το 1829 έως το 1912 ήταν αρκετοί υπόδικοι, αγροίκοι «και άγευστοι της πνευματικής ζωής».
Αλλωστε, όπως έλεγε και ο πρεσβευτής Ιβάν Αλεξέγεβιτς Ζινόβιεφ, «ας μένουν στο Ορος Ρώσοι και ας είναι και διάβολοι (!)».
Το 1912 οι Ρώσοι κατείχαν, εκτός της Μονής Αγίου Παντελεήμονος και δύο σκητών, 34 κελιά και 187 ασκητικές καλύβες και ησυχαστήρια. Η Μονή Αγίου Παντελεήμονος μετετράπη σε επίσημο κέντρο συντονισμού της Ρωσίας για τον εκρωσισμό του Αθω.
Ο κ. Μουζάκης σημειώνει: «Τον ρόλο αυτό επιδεικτικά και απροκάλυπτα εκδήλωσε κατά την ψηφοφορία του ιστορικού ψηφίσματος της 3ης Οκτωβρίου 1913, από την οποία απείχε, εκδηλώνοντας την αντίθεσή της προς την απόφαση των άλλων 19 μονών να ενωθεί το Αγιον Ορος με την Ελλάδα.
Το πρώτο χτύπημα για τον ρωσικό επεκτατισμό ήλθε το 1912, με το ξέσπασμα της αίρεσης των ονοματολατρών.
Η φιλονικία και η διαίρεση ανάμεσα στους Ρώσους μοναχούς υποχρέωσε το τσαρικό καθεστώς ν' απομακρύνει με τη συνδρομή στρατιωτικού σώματος 833 ονοματολάτρες μοναχούς από τον Αθω και να τους μεταφέρει στην Οδησσό.
Η μείωση του ρωσικού στοιχείου κατά 25% ήταν η πρώτη ανατροπή στους αριθμητικούς συσχετισμούς ανάμεσα σε Ελληνες και Ρώσους μοναχούς. Μάλιστα, μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση (1918) μειώνεται εντυπωσιακά η ρωσική διείσδυση, όπως και τα επεισόδια με τους Ελληνες μοναχούς.
Από εκεί και πέρα οι σχέσεις του ρωσικού στοιχείου κατά τον 20ό αιώνα λαμβάνουν πλέον διαφορετική τροπή. Aπό τον Σωτήρη Λέτσιο - Ορθόδοξη Αλήθεια
Δεν υπάρχουν σχόλια
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.