Τι είναι ο κιρκάδιος ρυθμός; Τι ώρα πρέπει να κοιμηθείτε και να ξυπνήσετε; Ποια είναι η κατάλληλη ώρα για γυμναστική; Κάθε πότε πρέπει να τρώτε;

Τι ώρα πρέπει να κοιμηθείτε και να ξυπνήσετε; Ποια είναι η κατάλληλη ώρα για γυμναστική; Κάθε πότε πρέπει να τρώτε; Η απάντηση σε όλα αυτά...

Τι ώρα πρέπει να κοιμηθείτε και να ξυπνήσετε; Ποια είναι η κατάλληλη ώρα για γυμναστική; Κάθε πότε πρέπει να τρώτε; Η απάντηση σε όλα αυτά είναι ο κιρκάδιος ρυθμός, το «ρολόι» που ελέγχει τη ζωή μας.

Τι είναι ο κιρκάδιος ρυθμός; Η λέξη προκύπτει από τις λατινικές circa και diem, δηλαδή ρυθμός κατά τη διάρκεια της ημέρας και χρησιμοποιείται για να περιγράψει την οποιαδήποτε βιολογική διαδικασία που παρουσιάζει ενδογενή περιοδική μεταβολή μέσα σε ένα 24ωρο, εξηγεί στο ΑΠΕ ο Κωνσταντίνος Ντάλλας, ερευνητής στο Εργαστήριο Περιβαλλοντικής Φυσιολογίας FAME Lab στο ΤΕΦΑΑ του πανεπιστημίου Θεσσαλίας.

Ο κάθε ένας έχει τον δικό του κιρκάδιο ρυθμό, αλλά για όλους ο ύπνος έχει σημαντικό ρόλο για τη σωστή λειτουργία του. Οι σύγχρονοι ρυθμοί ζωής, οι βραδινές εργασίες και η έντονη κοινωνική ζωή επηρεάζουν τον κύκλο ύπνου-αφύπνισης.

Η έλλειψη ή η κακής ποιότητας ή οι ανεπαρκείς ώρες ύπνου έχουν σαν αποτέλεσμα να διαταράσσονται οι δραστηριότητες που είναι υπό τον έλεγχο του κιρκάδιου ρυθμού, όπως οι διατροφικές συνήθειες, η θερμοκρασία του σώματος, ο μεταβολισμός, ο κυτταρικός κύκλος και η κυτταρική διαφοροποίηση, η ομαλή λειτουργία του καρδιαγγειακού, του πεπτικού, του ενδοκρινικού και του ανοσοποιητικού συστήματος, αλλά και γενικότερα η ψυχική και η σωματική υγεία, εξηγεί ο ερευνητής.

Οταν διαταράσσεται ο κιρκάδιος ρυθμός, απορρυθμίζονται όλες αυτές οι λειτουργίες, άλλες σε μικρότερο και άλλες σε μεγαλύτερο βαθμό. Τα τελευταία χρόνια πολλές χρόνιες ασθένειες, όπως ο διαβήτης, η παχυσαρκία, η κατάθλιψη, η διπολική διαταραχή, η εποχιακή συναισθηματική διαταραχή και διαταραχές του ύπνου έχουν συνδεθεί με τον κιρκάδιο ρυθμό.

Λιγότερος ύπνος, περισσότερες θερμίδες

Μια έρευνα από το Ιατρικό Κέντρο Southwestern του Πανεπιστημίου του Τέξας έδειξε πως οι διαταραχές του κιρκάδιου ρυθμού μέσω νυκτερινών βαρδιών ή υπερατλαντικών ταξιδιών συνδέονται με παχυσαρκία και ανάπτυξη παθήσεων, όπως ο διαβήτης.

Ερευνητές από το Βασιλικό Κολλέγιο του Λονδίνου διαπίστωσαν ότι η στέρηση ύπνου κάνει τους ανθρώπους να τρώνε περισσότερο για να αισθάνονται πλήρεις, γιατί διαταράσσονται οι σχετικές ορμόνες του οργανισμού. Συγκεκριμένα, όσοι κοιμούνταν λιγότερο από πεντέμισι ώρες τη νύχτα κατανάλωναν κατά μέσο όρο 385 θερμίδες περισσότερες την ημέρα σε σύγκριση με όσους κοιμούνταν πάνω από 7 ώρες.

Επίσης, ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Γιούτα προειδοποιούν για την ύπαρξη συγκεκριμένων τροφών, που η κατανάλωση τους, τις βραδινές ώρες, απορυθμίζει τον οργανισμό μας.

Οι επιστήμονες παρατήρησαν ότι ο σίδηρος που λαμβάνουμε από την τροφή επηρεάζει το βιολογικό ρολόι του ήπατος. Η κατανάλωση, λοιπόν, κρέατος το βράδυ, αποσυγχρονίζει το ρολόι του ήπατος με εκείνο του εγκεφάλου, προκαλώντας συχνά μεταβολικά προβλήματα, σημειώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Ντάλλας.

Επιπλέον, ομάδα με επικεφαλής τον καθηγητή ψυχιατρικής Ντάνιελ Σμιθ και τη δρα Λόρα Λάιαλ του Πανεπιστημίου της Γλασκόβης στη Σκωτία, έκαναν έρευνα με 91.100 άνθρωποι ηλικίας 37 έως 73 ετών. Τα αποτελέσματα έδειξαν πως ένας άνθρωπος με διαταραγμένους βιολογικούς ρυθμούς έχει κατά μέσο όρο 6% περισσότερες πιθανότητες να διαγνωστεί με κατάθλιψη, 10% με διαταραχή (αστάθεια) της διάθεσης και 11% με διπολική διαταραχή (μανιοκατάθλιψη), ενώ έχει και 9% περισσότερες πιθανότητες να βιώνει μοναξιά.

Οι καλύτερες ώρες για γυμναστική

Δεν είναι μόνο η σωματική και ψυχική υγεία που επηρεάζεται από τον κιρκάδιο ρυθμό αλλά και η αθλητική απόδοση.

Σύμφωνα με τις μέχρι τώρα έρευνες, έχει αποδεχθεί πως στις 08:30 το πρωί έχουμε τη μέγιστη έκκριση τεστοστερόνης. Στις 14:30 έχουμε τον καλύτερο συντονισμό και καλύτερη αντίδραση. Ενώ στις 17:00 καλύτερη καρδιαγγειακή απόδοση και μυϊκή δύναμη. Στηριζόμενοι σε αυτά μπορούμε να πούμε πως η καλύτερη ώρα για προπόνηση εξαρτάται από το τι θέλουμε να βελτιώσουμε. Επιπλέον, όπως λέει ο κ. Ντάλλας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, κοντά στις 21:00 το βράδυ θα ήταν ωφέλιμο να αποφεύγεται η άσκηση, καθώς αρχίζει η έκκριση μελατονίνης με αποτέλεσμα η άσκηση να διαταράσσει την οδήγηση του οργανισμού σε κατάσταση ύπνου.

Σημαντικό ρόλο παίζει και τι τύπος ανθρώπου είναι κάποιος σε σχέση με την ώρα που ξυπνά και κοιμάται. Αν είναι «πρωινός τύπος» αυτές οι οδηγίες μπορούν να βοηθήσουν, σε περίπτωση όμως που είναι «βραδινός τύπος» (ξύπνα κοντά στο μεσημέρι) τα πράγματα αλλάζουν.

Συνεπώς, αυτό που χρειάζεται να γίνει είναι να ακούμε το βιολογικό μας ρολόι και να ζούμε μια καλά δομημένη ζωή με τακτικά καθορισμένες ώρες γευμάτων, άθλησης, διασκέδασης και συγκεκριμένο πρόγραμμα ύπνου, που θα μας οδηγήσουν να βελτιώσουμε τη σωματική και ψυχική μας υγεία.